Déjà vu με τον στασιμοπληθωρισμό;

Οι μεγάλες αυξήσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα και σε άλλα αγαθά προκαλούν πονοκέφαλο στα νοικοκυριά, στις επιχειρήσεις και στην κυβέρνηση.

Σε άλλες χώρες, όπως στις ΗΠΑ, το φαινόμενο είναι ήδη έντονο, με το κόστος διαβίωσης να έχει ανέβει αρκετά, από 15% έως 25% σε μεγαλουπόλεις όπως η Νέα Υόρκη, σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν.

Το ερώτημα κατά πόσο ο πληθωρισμός είναι κάτι συγκυριακό ή πιο μόνιμο φαινόμενο απασχολεί τις αγορές και όλο τον κόσμο εδώ και μήνες. Οι κεντρικές τράπεζες έχουν ενστερνισθεί την άποψη ότι είναι συγκυριακό και γι’ αυτό κάποιες έχουν υιοθετήσει ως στόχο τον μέσο πληθωρισμό για μια περίοδο ετών.

Μιλώντας στο πρόσφατο συνέδριο (τηλεδιάσκεψη) στο Jacksonville του Γουαϊόμινγκ, ο πρόεδρος της Fed Jerome Powel αναφέρθηκε σε μια παλιά ιστορία από την περίοδο μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, για να δικαιολογήσει τη στάση του.

«Η πρώτη περίοδος της σταθεροποιητικής πολιτικής τη δεκαετία του 1950 δίδαξε στους ασκούντες τη νομισματική πολιτική να μην προσπαθούν να (λάβουν μέτρα για να) αντισταθμίσουν τις πιθανές προσωρινές μεταβολές του πληθωρισμού. Πράγματι, η απάντηση (στην αύξηση του πληθωρισμού) ίσως κάνει περισσότερο κακό παρά καλό».

Ομως, η επιμονή των πληθωριστικών πιέσεων λόγω των προβλημάτων στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, η έλλειψη εργατικού δυναμικού κ.λπ. έχει οδηγήσει σε αυξήσεις μισθών σε αρκετούς κλάδους στις ΗΠΑ κι αλλού. Σ’ αυτή τη φάση για να προσελκύσουν εργαζόμενους.

Ομως, είναι πιθανόν να δούμε αυξήσεις μισθών σε περισσότερους κλάδους καθώς οι εργαζόμενοι βρίσκονται αντιμέτωποι με μείωση της αγοραστικής τους δύναμης. Είναι ο βασικός μηχανισμός που οδηγεί σε διαιώνιση των πληθωριστικών προσδοκιών και μόνιμη άνοδο των τιμών.

Στους πιο παλιούς φέρνει στο νου τη δεκαετία του 1970, που χαρακτηρίσθηκε από οικονομική στασιμότητα και πληθωρισμό. Προς το παρόν, δεν έχουμε στασιμότητα καθώς οι οικονομίες αναπτύσσονται, εξερχόμενες από την ύφεση που έφερε η πανδημία.

Ομως, έχουμε πληθωρισμό που προέρχεται κυρίως από την πλευρά της συνολικής προσφοράς όπως τη δεκαετία του 1970 και δευτερευόντως από τη συνολική ζήτηση. Εκείνη την εποχή, ήταν οι δύο πετρελαϊκές κρίσεις που τροφοδότησαν το τέρας του πληθωρισμού όπως αποκαλείτο και έφεραν στασιμότητα και ύφεση.

Φυσικά, οι εποχές είναι διαφορετικές. Η τεχνολογία δεν είχε τόσο μεγάλο ρόλο όσο σήμερα και η γήρανση του πληθυσμού δεν ήταν χαρακτηριστικό των ανεπτυγμένων οικονομιών.

Ομως, αυτό δεν σημαίνει πως το οικονομικό αποτέλεσμα δεν μπορεί να είναι το ίδιο, δηλ. στασιμοπληθωρισμός.

Από την οικονομική κρίση του 2008-2009 και μετά, οι ανεπτυγμένες χώρες κάνουν ένα πείραμα. Οι κεντρικές τράπεζες τροφοδοτούν με πολλή ρευστότητα το χρηματοοικονομικό σύστημα, υπάρχουν αρνητικά επιτόκια ενώ το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος ανεβαίνει συνεχώς.

Η μοντέρνα νομισματική θεωρία (ΜΜΤ) διατείνεται ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα και το χρέος δεν έχουν σημασία και μπορούν να χρηματοδοτούνται από τις κεντρικές τράπεζες.

Αν όμως ο πληθωρισμός επιμείνει, τα πράγματα θα αλλάξουν. Και με τόσο υψηλό χρέος, ο στασιμοπληθωρισμός της δεκαετίας του 1970 θα μπορούσε να είναι το καλό σενάριο.