Πολιτικός ιός χτυπά αγορές και οικονομίες

Ο κορωνοϊός έχει πλήξει τα υγειονομικά συστήματα και τις οικονομίες πολλών χωρών, προκαλώντας ταυτόχρονα κάτι πρωτόγνωρο. Αντιμέτωποι με τις οικονομικές επιπτώσεις των lockdowns που επέβαλαν οι κυβερνήσεις για να ελέγξουν την επέκταση της πανδημίας, συντηρητικές και φιλελεύθερες κυβερνήσεις άρχισαν να δαπανούν κρατικό χρήμα σαν να μην υπάρχει αύριο. Το αποτέλεσμα ήταν να καταγραφούν μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα και να αυξηθεί το δημόσιο χρέος, σε μια προσπάθεια άμβλυνσης των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας.

Αρκετοί μίλησαν για επαναφορά του κρατικού παρεμβατισμού στην οικονομία και τον θρίαμβο του κεϊνσιανισμού. Όπως όμως μας υπενθύμισε πρόσφατα υπουργός, ο οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς ήταν μέλος του Φιλελεύθερου Κόμματος της Βρετανίας. 

Προφανώς, ο υπουργός ήθελε να αναδείξει ότι είναι φυσιολογικό πολιτικοί ή κυβερνήσεις που ανήκουν θεωρητικά στον φιλελεύθερο και συντηρητικό χώρο να εφαρμόζουν επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές, μοιράζοντας χρήμα -συχνά σε άτομα και εταιρείες που δεν το είχαν ανάγκη- σε περιόδους κρίσης όπως στην πανδημία. Όμως,  δεν είναι μόνο οι κυβερνήσεις που λαμβάνουν δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης της ζήτησης. Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται επίσης οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες της Δύσης. Εδώ και μια δεκαετία -κάποιες κεντρικές τράπεζες λιγότερο, π.χ. η ΕΚΤ- έχουν βάλει μπροστά την παροχή ρευστότητας στο χρηματοοικονομικό σύστημα, με αποτέλεσμα να δούμε πράγματα που κανείς δεν θα μπορούσε να φαντασθεί πριν από λίγα χρόνια.

Ένα σημαντικό κομμάτι των κρατικών ομολόγων παγκοσμίως -άνω του 40% εκτός των ΗΠΑ- προσφέρουν αρνητικές αποδόσεις. Είναι ίσως κωμικοτραγικό αλλά μερικοί γνωστοί επενδυτές και traders ερμηνεύουν τις αρνητικές αποδόσεις σαν να λέει η αγορά στους εκδότες, π.χ. κράτη, ότι δεν έχουν δανεισθεί αρκετά λεφτά (!). Στημ πραγματικότητα είναι μια έμμεση παραδοχή ότι πολλές κυβερνήσεις δεν μπορούν να χρηματοδοτήσουν το προϋπολογισμό τους και οι κεντρικές τράπεζες έχουν οδηγήσει τις αποδόσεις των ομολόγων τους στο μηδέν ή αρνητικό έδαφος για να τις βοηθήσουν.

Κι ενώ οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες της Δύσης εφαρμόζουν την ανωτέρω πολιτική, η κεντρική τράπεζα μιας χώρας που κυβερνάται από κομμουνιστικό κόμμα κάνει το ακριβώς αντίθετο. Η κεντρική τράπεζα της Κίνας εφαρμόζει περιοριστική νομισματική πολιτική, πηγαίνοντας κόντρα στο ρεύμα. Το ίδιο κάνει η κομμουνιστική κυβέρνηση της χώρας που «σφίγγει» τα δημοσιονομικά λουριά, προκαλώντας ανησυχίες για χρεοκοπίες εταιρειών καθώς τα πραγματικά επιτόκια τσιμπάνε. Οι εκεί  κυβερνώντες τα κάνουν όλα αυτά ίσως γιατί πιστεύουν -εκτός των άλλων- ότι οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης μακροπρόθεσμα χρειάζονται αποταμιεύσεις που μπορούν να εξασφαλίσουν τα υψηλότερα επιτόκια. Την ίδια στιγμή που ο πρόεδρος Μπάιντεν έχει ανοίξει τους κρουνούς του χρήματος για να στηρίξει την οικονομία των ΗΠΑ, η Κίνα επικεντρώνεται στον έλεγχο του χρέους.

Μάλλον ο κόσμος έχει τρελαθεί ή εμάς μας φαίνονται παράξενα και αντικρουόμενα όλα αυτά. Ο κορωνοϊός μετατρέπεται σε πολιτικό ιό.