Το γοργόν και χάριν έχει

Μερικές φορές, τα πιο σημαντικά πράγματα κρύβονται στον σωρό και δεν αναδεικνύονται. Πολλά και διάφορα έχουν λεχθεί ή γραφτεί για τις επενδύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης στους τομείς της πράσινης οικονομίας, της ψηφιακής μετάβασης και άλλους. Όμως, απουσίαζε ή τουλάχιστον δεν τονίσθηκε όσο θα έπρεπε κάτι σημαντικό που χρηματοδοτεί το Ταμείο και θα έπρεπε να είχε γίνει προ πολλών ετών στη χώρα μας.    

Αναφερόμαστε στην Αρχή πιστοληπτικής αξιολόγησης ή credit bureau, όπως είναι γνωστό διεθνώς. Για να κατανοηθεί η σημασία του, αρκεί να επισημάνουμε ότι το στοκ των «κόκκινων» δανείων θα ήταν μικρότερο, αν υπήρχε διαθέσιμη τέτοια πιστοληπτική αξιολόγηση των αιτούντων δάνειο στις καλές εποχές. 

Ο πλημμελής υπολογισμός του πιστωτικού ρίσκου ήταν μια από τις μεγάλες αδυναμίες των ελληνικών τραπεζών και οφείλεται εν μέρει στην ανεπαρκή βάση δεδομένων συναλλακτικής συμπεριφοράς που είχαν στη διάθεσή τους. Η πιστοληπτική αξιολόγηση από το credit bureau θα βοηθήσει στη βελτίωση της εκτίμησης του ρίσκου, στη μείωση της παραγωγής νέων προβληματικών δανείων και στην ευχερέστερη χρηματοδότηση όσων έχουν καλό προφίλ. Εξυπακούεται πως όλα αυτά θα έχουν επίπτωση στη λειτουργία της οικονομικής δραστηριότητας.

Όμως, δεν είναι μόνο τα «κόκκινα» δάνεια. Σε μια περίοδο που η τεχνολογία έχει κάνει έντονη την παρουσία της στον χώρο των συναλλαγών, θα είναι δυνατή η παροχή νέων ψηφιακών υπηρεσιών που βασίζονται στην αξιολόγηση του πιστοληπτικού κινδύνου φυσικών και νομικών προσώπων. 

Υπάρχουν παραδείγματα. Η υπηρεσία «Αγόρασε τώρα, πλήρωσε αργότερα» (buy now, pay later) που προσφέρουν διάφορες εταιρείες δίνει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να αγοράσουν ένα προϊόν, π.χ. smartphone, σε 4 άτοκες δόσεις. Για να δοθεί η έγκριση στο αίτημα του καταναλωτή εντός ολίγων λεπτών, θα πρέπει ο αλγόριθμος που αποφασίζει να έχει πρόσβαση στα στοιχεία που συνθέτουν το χρηματοοικονομικό προφίλ του αιτούντος. Η ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής ντιρεκτίβας PSD2 στο εθνικό Δίκαιο από το 2018 επιτρέπει την πρόσβαση σε τέτοια στοιχεία που έχουν οι τράπεζες, με τη συγκατάθεση των πελατών τους.

Η υπηρεσία «Αγόρασε τώρα, πλήρωσε αργότερα» (buy now, pay later), η οποία  είναι δημοφιλής στο εξωτερικό και σχετικά πρόσφατα ήλθε στην Ελλάδα όπως μαθαίνουμε, βασίζεται στην πιστοληπτική αξιολόγηση των καταναλωτών. Σε άλλες χώρες, π.χ. ΗΠΑ, Βρετανία, αυτό είναι εύκολο, γιατί υπάρχει το credit bureau. Κοινώς, μια Αρχή με μια ενιαία βάση δεδομένων, που καταγράφει τη συναλλακτική ιστορία νοικοκυριών και επιχειρήσεων και τις οφειλές τους προς το Δημόσιο, τις τράπεζες κ.λπ. Εξυπακούεται ότι υπάρχουν κι άλλες εφαρμογές. Άλλωστε, οι super apps που κάνουν θραύση στη Νοτιοανατολική Ασία θα έλθουν αργά ή γρήγορα στην ΕΕ και στην Ελλάδα.  

Γι’ αυτούς τους λόγους, η δημιουργία ανεξάρτητης Αρχής πιστοληπτικής αξιολόγησης και ενιαίας βάσης δεδομένων συνιστά μια μεγάλη τομή ή μεταρρύθμιση, αν προτιμάτε, που θα πρέπει να έχει προτεραιότητα στις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης.