Το «κρυφό» ρίσκο της Ελλάδας

Αν διαβάσει ή ακούσει κάποιος που γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα τις απόψεις τους για την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, μπορεί εύκολα να κατανοήσει ότι υποκρύπτουν συχνά σκοπιμότητες. Πολιτικές, προσωπικές, επιχειρηματικές. Γι’ αυτό έχει αξία να ακούει τις απόψεις ατόμων της αγοράς, οι οποίοι γνωρίζουν τη δομή της ελληνικής οικονομίας, πολιτικούς που την κυβέρνησαν και την κυβερνούν, έχουν εικόνα του διεθνούς περίγυρου και δεν έχουν λόγο να συνταχθούν με το ένα ή το άλλο κόμμα, επειδή ιδεολογικά συμφωνούν ή διαφωνούν μαζί τους. Αναφερόμαστε στις απόψεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το 2021 και τα επόμενα χρόνια.

Το κυρίαρχο αφήγημα αυτή τη στιγμή είναι εκείνο που «πουλάει» η κυβερνητική πλευρά και κυρίως ο οικονομικός σύμβουλος του πρωθυπουργού κ. Άλεξ Πατέλης σε επενδυτές και ΜΜΕ του εξωτερικού. Πρόκειται για ένα αφήγημα που αποπνέει αισιοδοξία καθώς προβλέπει ισχυρούς ρυθμούς ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας φέτος και κυρίως τα επόμενα χρόνια. 

Ο οίκος αξιολόγησης S&P «αγόρασε» πρόσφατα το κυβερνητικό αφήγημα, αν κρίνει κανείς από την εξήγηση που δίνει για την πρόσφατη αναβάθμιση του ελληνικού αξιόχρεου. Το βασικό τρίπτυχο του αφηγήματος είναι το τέλος της πανδημίας σε κάποιο σημείο προς το τέλος του 2021 καθώς οι μαζικοί εμβολιασμοί δημιουργούν τείχος ανοσίας, τα λεφτά του Ταμείου Ανάκαμψης και οι μεταρρυθμίσεις που το συνοδεύουν και η κάθετη μείωση των προβληματικών τραπεζικών δανείων. Από εκεί και πέρα, υπάρχει η κριτική που ασκείται από τα κόμματα της αντιπολίτευσης ή φιλικά προσκείμενα σε αυτά για επιμέρους κυβερνητικές πολιτικές.

Όμως, εμείς θα σταθούμε σε κάτι άλλο. Τις απόψεις κάποιων ανθρώπων της αγοράς για την πορεία της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια. Ακούγοντάς τους μας ήλθε στο νου το 2014, όταν ξένοι επενδυτές αγόραζαν ελληνικές μετοχές και ομόλογα το 1ο εξάμηνο-επτάμηνο, έχοντας πεισθεί από το αφήγημα, αλλά δεν τα ακουμπούσαν μετά από λίγους μήνες. Τι λένε; 

Πρώτα απ’ όλα επισημαίνουν τον κίνδυνο να προκύψει κάποια μετάλλαξη του κορωνοϊού, που θα έφερνε παράταση της πανδημίας. Δεν θα αφορά μεν μόνο την Ελλάδα, όμως η οικονομία μας είναι από τις πιο ευάλωτες όπως επισημαίνουν.

Δεύτερον, συμφωνούν ότι τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι πολλά και θα μπορούσαν να κάνουν τη διαφορά. Όμως, δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξοι για τον βαθμό απορρόφησης, που βλέπουν να διαμορφώνεται κοντά στο 60%-70%. Ήδη, επισημαίνουν, οι Βρυξέλλες ζήτησαν να περικοπούν κάποιοι «φουσκωμένοι» προϋπολογισμοί έργων που εστάλησαν από την Αθήνα. Συνδεόμενο μ’ αυτό το θέμα είναι το μοίρασμα της πίτας στα ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα της χώρας, που συχνά έχουν πρόσβαση στο Τύπο. «Δεν θα είναι εύκολο να τους κρατήσεις όλους ικανοποιημένους, παρότι τα λεφτά είναι πολλά... Υπάρχουν ανταγωνισμοί, π.χ. στο Ελληνικό και αλλού», αναφέρουν.   

Τρίτον, δεν ασπάζονται την άποψη ότι οι ελληνικές τράπεζες θα αρχίσουν να δανείζουν, όταν μειωθούν δραστικά τα κόκκινα δάνεια. Κι αυτό γιατί δεν υπάρχουν πολλές ελληνικές εταιρείες τις οποίες οι τράπεζες μπορούν να δανείσουν. Αντίθετα, αν δανείσουν «το μαγαζί του κυρ Μήτσου που έχει γκρι οικονομικά στοιχεία», κινδυνεύουν να χάσουν πάλι τα λεφτά των μετόχων τους, εκτός αν έχουν κρατική εγγύηση.

Τέταρτο, το πολιτικό ρίσκο. Αυτή τη στιγμή, κανείς δεν συζητά γι’ αυτό. Αν όμως μπούμε στο 2022 και έχουμε εκλογές το 2023, όλοι οι επενδυτές θα αρχίσουν να το λαμβάνουν υπόψη τους. Ιδιαίτερα, τη σχεδόν βέβαιη διεξαγωγή διπλών εκλογών, με απλή και ενισχυμένη αναλογική.

Το τελευταίο τούς κάνει να δίνουν περισσότερες πιθανότητες στο ενδεχόμενο να γίνουν εκλογές το φθινόπωρο, αν η πανδημία έχει εμφανίσει μεγάλη κάμψη και το κυβερνών κόμμα προηγείται στα γκάλοπ με μεγάλη διαφορά. «Ηδη, η ατμόσφαιρα μοιάζει να είναι λίγο προεκλογική... Δείχνουν να προετοιμάζονται (στην κυβέρνηση) για παν ενδεχόμενο», τονίζει ένας εξ αυτών. Όμως, κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι ο πρωθυπουργός δεν παίρνει ρίσκα (risk averse) και θα πάει σε εκλογές προς το τέλος της θητείας του. «Στους πρωθυπουργούς αρέσει η εξουσία και πάντοτε θεωρούν ότι θα τα καταφέρουν. Ο Σαμαράς πίστευε στην αριστερή παρένθεση και ο Τσίπρας πως θα έχανε με 1 μονάδα διαφορά», αναφέρει άλλος. 

Δεν γνωρίζουμε ποιος έχει δίκιο και ποιος όχι. Ο χρόνος θα δείξει. Όμως, το πολιτικό ρίσκο θα πρέπει να ληφθεί υπόψη, όταν εκτιμάται η πορεία της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια. Είναι το «κρυφό» ρίσκο.