Ο ελέφαντας στο δωμάτιο και τα λεφτά των άλλων

Ο εστιάτορας από τη Λισαβόνα της Πορτογαλίας μάς εξιστορούσε περίλυπος τη δύσκολη κατάσταση που βιώνει η εκεί εστίαση. Ιδίως τα εστιατόρια που δεν έχουν ταράτσες ή εξωτερικούς χώρους για να υποδεχθούν κόσμο κατά το πρόσφατο άνοιγμα της οικονομίας, μετά από δυόμισι μήνες σκληρής καραντίνας. Σημειωτέον ότι οι Πορτογάλοι δεν πάνε σε μπαρ ή παμπ. Γι’ αυτούς τα εστιατόρια είναι συνδυασμός των δύο. Πίνουν και τρώνε εκεί. 

«Πολλά εστιατόρια σε κεντρικούς δρόμους της Λισαβόνας έχουν ήδη βάλει σημειώματα στις τζαμαρίες που λένε πως δεν θα ανοίξουν. Δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα με ενοίκια 6-7 χιλ. ευρώ τον μήνα», τόνισε. Μα δεν τους πληρώνει το κράτος το σύνολο ή έστω μέρος του ενοικίου; ρωτήσαμε αφελώς. «Το κράτος στηρίζει τους εργαζόμενους και όχι τις επιχειρήσεις. Τα ενοίκια θα πρέπει να τα διαπραγματευθούν με τους ιδιοκτήτες κι αυτοί δεν τα μειώνουν προς το παρόν», συμπλήρωσε.

Φαντασθείτε την έκπληξή του όταν του είπαμε πως στην Ελλάδα το κράτος επιδοτεί τα ενοίκια. «Δεν το ήξερα», απάντησε και ήταν σαν να τον χτύπησε ηλεκτρικό ρεύμα. Δεν είχαμε τον χρόνο να μιλήσουμε για άλλα μέτρα. Όμως, θυμόμαστε πόσο θυμωμένος ήταν πριν από λίγους μήνες, επειδή η μικρή επιχείρησή του δεν μπόρεσε να πάρει χαμηλότοκο δάνειο με κρατική εγγύηση, γιατί τα χρήματα είχαν εξαντληθεί. 

Θυμίζουμε ότι η κυβέρνηση της Πορτογαλίας είναι συνασπισμός αριστερών κομμάτων με άξονα το σοσιαλιστικό ενώ η Ελλάδα έχει κεντροδεξιά κυβέρνηση. Τόσο η χώρα μας όσο και η Πορτογαλία μπήκαν σε μνημόνια αλλά η τελευταία βγήκε πολύ πιο γρήγορα, τον Μάιο του 2014. Το δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ της Πορτογαλίας εκτιμάται σε 132% για το 2020 και 124% το 2021. Το αντίστοιχο νούμερο για την Ελλάδα εκτιμάται σε 209% περίπου πέρυσι και 200% φέτος.       

Αναφερθήκαμε στο θέμα για να δείξουμε πόσο διαφορετική φαίνεται ότι είναι η προσέγγιση της Πορτογαλίας σε σύγκριση με την υπερχρεωμένη Ελλάδα στο θέμα της στήριξης ενός κλάδου, όπως η εστίαση, που χτυπήθηκε πολύ από την πανδημία.

Στην Ελλάδα, τα πολιτικά κόμματα, συμπολίτευση και αντιπολίτευση -όπως είχαμε προβλέψει μήνες πριν- επιδίδονται σ’ έναν ανταγωνισμό για το ποιο θα χαρίσει περισσότερα από τα χρέη της πανδημίας. Είναι οι Έλληνες πολιτικοί πιο κοινωνικά ευαίσθητοι σε σύγκριση με τους Πορτογάλους; Δεν το νομίζουμε. Μάλλον εκτιμούν τις ψήφους περισσότερο από τους ψηφοφόρους οι οποίοι θα πληρώσουν στο μέλλον τα χρέη που εκείνοι χαρίζουν. Με τα λεφτά των άλλων γίνονται όλα. 

Και για να μη βάλουμε όλους τους πολιτικούς στο ίδιο καζάνι, υπάρχει μια μικρή μειοψηφία που αντιστέκεται, θέτοντας θέμα εξορθολογισμού μαζί με την κρατική στήριξη στους πραγματικά πληττόμενους, σε μια υπερχρεωμένη χώρα όπως η Ελλάδα. Όμως, δεν έχουν το πάνω χέρι. 

Ο Peter Turchin, καθηγητής ζωολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ, o ο οποίος έχει μελετήσει την ανθρώπινη ιστορία και συμπεριφορά σε συνάρτηση με εκείνη των ζώων, π.χ. σκαθαριών, έχει συμπεράνει πως το τελικό έναυσμα για μια κατάρρευση είναι η κρατική χρεοκοπία. Σε κάποιο σημείο, οι ελίτ δεν μπορούν να καθησυχάσουν τους δυσαρεστημένους πολίτες με επιδόματα και γενικά χαρίσματα, π.χ. διαγραφές χρεών. Όταν τα τελευταία εξαντληθούν, επεμβαίνουν οι δυνάμεις καταστολής και κάπως έτσι συνεκτικοί πολιτισμοί διαλύονται.

Ο ίδιος έχει προβλέψει από το 2010 στο επιστημονικό περιοδικό Nature ότι η στιγμή της αλήθειας για τις ΗΠΑ θα έλθει τη δεκαετία που διανύουμε. Αναρωτιέται κανείς πότε θα έρθει η σειρά της Ελλάδας.