Φοροαντίσταση ή φοροδιαφυγή;

Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί με τη διεύρυνση της χρήσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών τα τελευταία χρόνια, πολλά νοικοκυριά και επιχειρήσεις συνεχίζουν να μην πληρώνουν τους φόρους που τους αναλογούν.

Αλλοι αποδίδουν αυτή την κατάσταση στους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές και άλλοι σε άλλους λόγους, π.χ. κουλτούρα, έλλειψη σοβαρής τιμωρίας κ.λπ.

Διάφορες εκτιμήσεις ακαδημαϊκών οικονομολόγων τοποθετούν το μέγεθος της παραοικονομίας στην Ελλάδα μεταξύ 20% και 30% του ΑΕΠ ή παραπάνω.

Η αλήθεια είναι πως κανείς δεν ξέρει το ακριβές μέγεθος.

Ομως, το θέμα θα επανέλθει στην επικαιρότητα αργά ή γρήγορα.

Τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα στα οποία οδηγεί η ύφεση και τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας θα περιορισθούν ριζικά και θα πρέπει να μετατραπούν σε πρωτογενή πλεονάσματα τις επόμενες δεκαετίες, με βάση τις δεσμεύσεις της χώρας, για να είναι το χρέος βιώσιμο.

Για όσους πιστεύουν ότι η ανταποδοτικότητα είναι ο βασικός πυλώνας της φορολογίας, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα.

Κι αυτό γιατί πολλά από τα δημόσια αγαθά και τις υπηρεσίες που οι πολίτες κρίνουν πως θα πρέπει να παρέχονται δωρεάν με χρηματοδότηση από τους φόρους δεν είναι τέτοια.

Για την ακρίβεια, οι πολίτες τα πληρώνουν διπλά τόσο μέσω των φόρων όσο και των έξτρα ιδιωτικών πληρωμών που γίνονται. Ως παράδειγμα φέρνουν το «φακελάκι» σε γιατρούς (βασικά χειρουργούς) στα δημόσια νοσοκομεία, την παραπαιδεία καθότι τα δημόσια σχολεία δεν τους παρέχουν τις απαραίτητες γνώσεις, την πολεοδομία κ.λπ.

Σύμφωνα μ’ αυτή την άποψη, η φοροδιαφυγή δικαιολογείται γιατί οι φόροι δεν πιάνουν τόπο αλλά εξυπηρετούν τις ψηφοθηρικές ανάγκες των πολιτικών κομμάτων εξουσίας και εκείνους που παρέχουν τις δημόσιες υπηρεσίες.

Τα όποια οφέλη από την παροχή δωρεάν υπηρεσιών υποβαθμίζονται.

Στο βιβλίο του «Η Μαύρη Βίβλος της ελληνικής οικονομίας», ο δημοσιογράφος Τάκης Μίχας καταπιάνεται με το θέμα και παρατηρεί ότι δεν υπάρχει ένα κίνημα στην Ελλάδα π.χ. «δεν πληρώνω φόρους», σε αντίθεση με το κίνημα «δεν πληρώνω διόδια».

Ο ίδιος αποδίδει αυτή την εξέλιξη στην ιδεολογική ηγεμονία της Αριστεράς στην Ελλάδα, που είχε ως αποτέλεσμα «η ιδέα της ανταποδοτικότητας ως βάσης της φορολογίας έχει εξαφανισθεί και στη θέση της έχει επικρατήσει η αναδιανομή και η τιμωρία ως λόγος για την πληρωμή φόρων».

Σύμφωνα με το βιβλίο, «ο Ελληνας πολίτης φοροδιαφεύγει αντί να φοροαντιστέκεται».

Κοινώς, η φοροδιαφυγή είναι μια μορφή φοροαντίστασης που γεννά αδικίες, γιατί «δεν έχουν όλοι τις ίδιες δυνατότητες να ασκήσουν τη φοροδιαφυγή, το αποτέλεσμα δημιουργεί τρομερές αδικίες».

Φυσικά, άλλοι θα επιχειρηματολογήσουν ότι υπάρχει υψηλή ανταποδοτικότητα με την παροχή δωρεάν υπηρεσιών και αγαθών και απλά οι φοροφυγάδες αναζητούν δικαιολογίες για να πλουτίσουν από τις πράξεις τους.

Οι ίδιοι τονίζουν ότι φοροδιαφυγή υπήρχε από την εποχή των χαμηλών φορολογικών συντελεστών αλλά πολλοί επέλεγαν ηθελημένα να συνεχίσουν, γιατί σκοπός τους ήταν αποκλειστικά το προσωπικό όφελος.

Προφανώς, υπάρχει θέμα καθότι πολλοί δεν πληρώνουν τους αναλογούντες φόρους και τα ελλείμματα επανέκαμψαν, επιβαρύνοντας το δημόσιο χρέος.

Η απόκτηση φορολογικής συνείδησης δεν είναι εύκολο πράγμα. Ομως, η έμφαση στη σωστή και συνετή διαχείριση των κρατικών δαπανών θα βοηθούσε στο να ριζώσει περισσότερο στην Ελλάδα.

Dr. Money