Η Τουρκία μάς δείχνει τον δρόμο

Οι προεδρικές εκλογές στην Τουρκία είναι προγραμματισμένες για το 2023. Ο Ταγίπ Ερντογάν γνωρίζει πως αν τις χάσει, δεν κινδυνεύει μόνο η θέση του, με τόσο κόσμο που το καθεστώς έχει φυλακίσει ή σκοτώσει. Το 2023 είναι επίσης η χρονιά που η Τουρκία γιορτάζει τα 100 χρόνια από την ίδρυση του νέου κράτους.

Ο πρόεδρος Ερντογάν έχει δηλώσει ότι η χώρα του σχεδιάζει να εξαλείψει την εξάρτησή της από εισαγόμενα υλικά για τις αμυντικές της βιομηχανίες το 2023. Κανείς σοβαρός αναλυτής δεν πιστεύει ότι θα τα καταφέρει μέχρι τότε. Όμως, η πρόοδος που έχει σημειώσει η γείτονα σ’ αυτό το μέτωπο είναι εντυπωσιακή.

Μεταξύ 2002 που ανέλαβε την εξουσία το κόμμα του Ερντογάν και 2020, η εγχώρια προστιθέμενη αξία των οπλικών συστημάτων που σχεδιάζονται και κατασκευάζονται στην Τουρκία ανέβηκε στο 65% περίπου από 20%. Μάλιστα, η εγχώρια αξία στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV), γνωστά ως Μπαϊρακτάρ 1 και 2, που κάποιες φορές έχουν αναγκάσει ελληνικά F-16 να απογειωθούν για να τα απομακρύνουν από τον ελληνικό εναέριο χώρο, φθάνει στο 90%. 

Κάποιος θα πρέπει να πάει πολύ πιο πίσω, τη δεκαετία του 1970, αν θέλει να διαπιστώσει πότε η Τουρκία έλαβε τη στρατηγική απόφαση να αναπτύξει την εγχώρια εξοπλιστική βιομηχανία. Το εμπάργκο όπλων από τις ΗΠΑ έπαιξε καθοριστικό ρόλο, γιατί έδειξε πόσο πολύ εξαρτάτο από τις δυτικές δυνάμεις και συγκεκριμένα τις ΗΠΑ και τη Γερμανία.

Τη δεκαετία του 1980 και συγκεκριμένα το 1985, ιδρύθηκε η Προεδρία των Αμυντικών Βιομηχανιών (SSB) και το 1987 το Ίδρυμα των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (TAFF). Το τελευταίο κατέχει σημαντικά πακέτα μετοχών σε μια σειρά από ιδιωτικές εταιρείες-κλειδιά της στρατιωτικής βιομηχανίας όπως η ASELSAN, η ROKETSAN (ανάπτυξη τεχνολογιών για προηγμένα πυραυλικά συστήματα), HAVELSAN (λογισμικό, ολοκληρωμένα συστήματα, εξομοιωτές εκπαίδευσης) και η TURKISH AEROSPACE.

Το 2019, τα έσοδα από πωλήσεις τουρκικού στρατιωτικού εξοπλισμού πλησίασαν τα 11 δισ. δολάρια, με τις εξαγωγές σε άλλες χώρες να αγγίζουν τα 3 δισ. δολάρια. Στόχος είναι τα έσοδα να ανέλθουν σε 27 δισ. δολάρια περίπου και οι εξαγωγές να ξεπεράσουν τα 10 δισ. το 2023. Τον περασμένο Μάρτιο, η Ινδία υπέγραψε συμφωνία 2,3 δισ. ευρώ για την αγορά 5 υποστηρικτικών σκαφών, 45.000 τόνων έκαστο. Εκτός από τις κορβέτες ειδικού σκοπού που εξάγει σε τρίτες χώρες, τη ναυπήγηση φρεγατών πολλαπλών χρήσεων, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Κάπου 1.000 μεγάλες και μεσαίες εταιρείες, δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα εργάζονται σε πάνω από 600 πρότζεκτ με προϋπολογισμό 60 δισ. δολάρια. Το 2002, όταν το κόμμα του Ερντογάν ανέβηκε στην εξουσία, ο προϋπολογισμός ήταν κάπου 5,5 δισ. δολάρια. Είναι προφανές ότι υπάρχει συνεργασία του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα -επιχειρηματικού, ερευνητικού-, με στόχο την παραγωγή  στρατιωτικού εξοπλισμού υψηλής ποιότητας και τεχνολογίας με τη μέγιστη εγχώρια προστιθέμενη αξία. Κι όλα αυτά υπό την υψηλή εποπτεία ενός συντονιστικού οργάνου που δίνει τις κατευθυντήριες γραμμές.

Κάθε χώρα έχει τα δικά της συστήματα, αξίες, ανθρώπους. Τις δικές της ιδιαιτερότητες. Η Τουρκία φιλοδοξεί να γίνει περιφερειακή υπερδύναμη με ισχυρές ένοπλες δυνάμεις αλλά δεν εμπιστεύεται τους Δυτικούς συμμάχους της για την προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού. Γι’ αυτό επιθυμεί να είναι αυτάρκης και να ενισχύσει τη στρατιωτική βιομηχανία της με σκοπό να εξάγει  όπλα.

Η Ελλάδα διαφέρει σε αρκετά πράγματα από την Τουρκία. Όμως, η ανάγκη να αναπτύξει τη δική της εθνική βιομηχανία είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Η εμπειρία της γείτονος μπορεί να φανεί χρήσιμη, με κάποιες προσαρμογές.  

Προφανώς, η Ελλάδα δεν μπορεί να κατασκευάσει ελικόπτερα ή μη επανδρωμένα αεροσκάφη ή οχήματα μάχης το προσεχές μέλλον. Θα μπορούσε όμως να χρησιμοποιήσει τους λιγοστούς πόρους της σε πιο στοχευμένα, φθηνότερα και έξυπνα όπλα, π.χ. τις ακτίνες λέιζερ που γκρεμίζουν τα UEV.

Για να το πετύχει, θα πρέπει να κατανοηθεί ότι χρειάζεται πολιτική συναίνεση, ένα εθνικό κέντρο συντονισμού και κατεύθυνσης σε συνεργασία με το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και η κινητοποίηση όλων των επιχειρήσεων και ερευνητών εντός και εκτός της Ελλάδος. Και ασφαλώς υπομονή και επενδύσεις. Η Τουρκία μάς δείχνει τον δρόμο.