Το τελευταίο ταγκό του δολαρίου

Το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου βρήκε νικήτριες τις ΗΠΑ, την Βρετανία και την Σοβιετική Ένωση. Η Γερμανία, η Ιαπωνία και η Ιταλία είχαν ηττηθεί, η Γαλλία ανήκε μεν στο στρατόπεδο των νικητών αλλά είχε «κοντύνει» ενώ η Βρετανία ήταν καταχρεωμένη. Ο κόσμος χωρίσθηκε περίπου σε δυο ζώνες επιρροής και ο Ψυχρός Πόλεμος ξεκίνησε.

Οι αντιπρόσωποι ενός γκρουπ 44 χωρών  που ανήκαν στο Δυτικό στρατόπεδο υπό την ηγεσία των ΗΠΑ μαζεύτηκαν στο Μπρέττον Γούντς της πολιτείας του Νιου Χαμσάιρ και συμφώνησαν στη νέα χρηματοοικονομική τάξη πραγμάτων. Κεντρικό ρόλο στο νέο έπαιζε το εθνικό νόμισμα των ΗΠΑ, το δολάριο, που συνδέθηκε με το χρυσό. Τα υπόλοιπα νομίσματα συνδέθηκαν με το δολάριο.

Υπήρχε λόγος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν η ισχυρότερη οικονομία στον κόσμο και κατείχε τα δυο-τρίτα περίπου των παγκοσμίων αποθεμάτων χρυσό το 1945. Το σύστημα των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών διατηρήθηκε μέχρι το 1971 όταν ο τότε πρόεδρος Νίξον ανακοίνωσε το τέλος του, γνωστοποιώντας ότι η μετατροπή δολαρίων σε χρυσό σταματούσε. Είχε προηγηθεί μια δεκαετία μεγάλων αμερικανικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων για να χρηματοδοτηθεί ο πόλεμος στο Βιετνάμ και το κράτος πρόνοιας που πλημμύρισε τον κόσμο με δολάρια.

Από το 1971 μέχρι σήμερα, η πορεία του δολαρίου χαρακτηρίζεται από τους μεγάλους ανοδικούς ή πτωτικούς κύκλους. Σήμερα, αρκετοί πιστεύουν ότι το δολάριο βρίσκεται στην αρχή ενός νέου μεγάλου πτωτικού κύκλου όπως εκείνοι του 1985 με την Συμφωνία του Ξενοδοχείου Πλάζα στη Ν. Υόρκη και του 2000-1. Αν έχουν δίκιο, η ισοτιμία ευρώ-δολαρίου θα μπορούσε να φτάσει κοντά στο 1,40-1,60  πριν αρχίσει να υποχωρεί εκ νέου αν η ιστορία επαναληφθεί με πολλές διακυμάνσεις ενδιάμεσα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι συγκλίνουσες εκτιμήσεις ήθελαν το δολάριο να υποχωρεί πορευόμενο προς το 2020 αλλά δύο μήνες αργότερα, τον περασμένο Φεβρουάριο, το δολάριο κατέγραφε το καλύτερο ξεκίνημα χρονιάς την τελευταία 5ετία.  

Όμως, ο σημερινός κόσμος οικονομικά και γεωπολιτικά είναι πολύ πιο διαφορετικός σε σχέση με εκείνο του 1945, 1971, 2001 ή του 2008 καθώς μια νέα δύναμη, η Κίνα, έχει κάνει την εμφάνισή της. Η Κίνα έχει τα μεγαλύτερα αποθέματα σε χρυσό και συνάλλαγμα στον κόσμο πλέον. Επιπλέον, διαθέτει αμερικανικά χρεόγραφα ύψους άνω του 1 τρισ. δολαρίων, δηλ. το 5% του αμερικανικού χρέους. Από την άλλη πλευρά, οι ΗΠΑ διαθέτουν ακόμη το μεγαλύτερο οικονομικό όπλο που είναι το δολάριο. Κι αυτό γιατί μπορούν να αποπληρώσουν όσους χρωστάνε τυπώνοντας θεωρητικά το δικό τους νόμισμα. Όμως, το αποθεματικό νόμισμα ανήκει συνήθως στην υπερδύναμη ή στη μεγαλύτερη αυτοκρατορία κάθε εποχής.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν η οικονομική και γεωπολιτική υπερδύναμη της εποχής μας αλλά είναι πιο αποδυναμωμένες σε σχέση με το 1945 και έχουν να αντιμετωπίσουν την Κίνα. Αν όμως η σημερινή τάση συνεχισθεί, η  κινεζική οικονομία μπορεί να ξεπεράσει την αμερικανική και μαζί με την συνεχιζόμενη υπερχρέωση κρατών και ιδιωτών να αμφισβητηθεί το δολάριο ως αποθεματικό νόμισμα.

Αυτό θα είναι το τελευταίο ταγκό του δολαρίου και ίσως της αμερικανικής υπερδύναμης.