To μεγάλο εμπόδιο στην ανάπτυξη είμαστε... εμείς

Αν πιστέψουμε τις προβλέψεις των πιστωτών και του προσχεδίου του προϋπολογισμού του 2016, η ελληνική οικονομία θα συρρικνωθεί με ρυθμό 2,3% φέτος και 1,3% του χρόνου.

Οι εκτιμήσεις για τη φετινή χρονιά είναι μάλλον απαισιόδοξες, από τη στιγμή που η οικονομία αναπτύχθηκε με ρυθμό 1,1% το πρώτο εξάμηνο κατά την άποψή μας.

Ακόμη κι αν η οικονομική δραστηριότητα συρρικνωθεί κατά 4% από τον Ιούλιο έως τα τέλη Δεκεμβρίου, σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα, η ύφεση θα διαμορφωθεί πιο κοντά στο 1,5% απ' ό,τι στο 2,3%.

Για να μην ξεχνάμε, μιλάμε για ύφεση σε μια χρονιά που όλοι σχεδόν προέβλεπαν ισχυρότερο ρυθμό ανάπτυξης μετά το +0,8% του 2014.

Αν θεωρήσουμε τη φετινή χρονιά χαμένη, το ερώτημα που γεννάται είναι τι θα γίνει τα επόμενα χρόνια.

Σε ομιλία που έδωσε χθες στο Cass Business School ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Ολιβιέρ Μπλανσάρ, τοποθετήθηκε επί του θέματος.

Ο κ. Μπλανσάρ προειδοποίησε ότι το τελευταίο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας δεν θα επιτύχει, αν η χώρα επιβαρυνθεί με επιπρόσθετα μέτρα σκληρής λιτότητας.

Ο ίδιος αναγνώρισε ότι «η δημοσιονομική προσαρμογή που καλείται να εφαρμόσει η Ελλάδα τα επόμενα χρόνια είναι πολύ μικρότερη από πριν, αλλά και πάλι είναι μεγαλύτερη από ό,τι θα έπρεπε».

Ο καθηγητής του ΜΙΤ πρόσθεσε ότι «χρειάζεσαι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και ανάπτυξη, διαφορετικά κάνεις μισές δουλειές (με περισσότερη λιτότητα) και αν συμβεί αυτό, πιστεύω ότι το ελληνικό πρόγραμμα μπορεί να μην πετύχει».

Όλα αυτά παραπέμπουν στη γνωστή συζήτηση περί λιτότητας και μεταρρυθμίσεων.

Αν δηλαδή ευθύνεται η υπερβολική λιτότητα, ή το μεταρρυθμιστικό έλλειμμα για την απώλεια του 25% περίπου της οικονομικής πίτας από το 2008 μέχρι σήμερα.

Προφανώς, μερίδιο ευθύνης αναλογεί τόσο στα μέτρα σκληρής λιτότητας που επιβλήθηκαν, όσο και στην έλλειψη ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων στη δημόσια διοίκηση και σ' άλλους τομείς της οικονομίας.

Όμως, υπάρχει ένας σημαντικός παράγοντας πίσω απ' όλα αυτά και κυρίως τις μεταρρυθμίσεις που συχνά αγνοούμε.

Είναι η ελληνική κοινωνία.

Εδώ εμφανίζεται το φαινόμενο να θέλουν όλοι σχεδόν τις μεταρρυθμίσεις, αλλά μόνο εκείνες που αφορούν τους άλλους.

Εχουμε λοιπόν ανθρώπους που υπερασπίζονται τις μεταρρυθμίσεις γενικά και αόριστα, αλλά οι ίδιοι αντιστέκονται όταν οι μεταρρυθμίσεις πρόκειται να θίξουν τα συμφέροντά τους, π.χ. απολαβές, περιθώρια κέρδους, πόροι τρίτων υπέρ των ταμείων τους κ.τ.λ.

Κάνουν λοιπόν ό,τι μπορούν για να μην εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις, επικαλούμενοι ένα σωρό λόγους για να υποστηρίξουν τις θέσεις τους όπως π.χ. οι γιατροί με τις πληρωμές των ασθενών μέσω καρτών.

Όμως, αυτός είναι ο κανόνας, δεν είναι η εξαίρεση.

Τίθεται λοιπόν το ερώτημα αν πραγματικά η ελληνική κοινωνία θέλει τις μεταρρυθμίσεις και αν τις βλέπει σαν θεμέλιο για βιώσιμους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης.

Εχουμε την αίσθηση ότι στην πραγματικότητα, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας δεν τις θέλει.

Θέλει ίσως τις μεταρρυθμίσεις α λα καρτ, αλλά όχι τις σαρωτικές μεταρρυθμίσεις.

Αν όμως οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις είναι εκείνες που θα φέρουν την ανάπτυξη μεσομακροπρόθεσμα, τότε υπάρχει σοβαρό ζήτημα.

Κι αυτό γιατί η απροθυμία σημαντικού μέρους της κοινωνίας για μεταρρυθμίσεις θα μεταφραστεί σε στασιμότητα ή έστω χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Ισως λοιπόν το μεγαλύτερο εμπόδιο στην ανάπτυξη να είμαστε εμείς οι ίδιοι.

Dr. Money