Το Bayesian και η πιο επικίνδυνη Μεσόγειος, ρεκόρ θερμοκρασίας

Καθώς η Εισαγγελία του Τερμίνι Ιμερέζε, με επικεφαλής τον Αμπρότζιο Καρτόσιο, ερευνά γιατί το πολυτελές σκάφος «Bayesian» βυθίστηκε στα ανοικτά των ακτών κοντά στο Παλέρμο εξετάζοντας τα αδικήματα «ναυαγίου και πολλαπλής ανθρωποκτονίας εξ αμελείας» - παρόμοια με την κατηγορία της ανθρωποκτονίας στο Ηνωμένο Βασίλειο – κατά «αγνώστων προσώπων»- αναφορικά με τις κινήσεις που έγιναν ή δεν έγιναν πάνω στο ιστιοφόρο κι αν κρύβουν κάτι, την ίδια ώρα τα επιστημονικά στοιχεία για τα ακραία καιρικά φαινόμενα δείχνουν και μια άλλη διάσταση: η Μεσόγειος γίνεται όλο και πιο επικίνδυνη θάλασσα καθώς η μέση ημερήσια θερμοκρασία της επιφάνειας αυξάνεται χτυπώντας νέο ρεκόρ.

Οι κλιματολόγοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την υπερθέρμανση του πλανήτη, η οποία προκαλεί όλο και πιο συχνά τέτοιες βίαιες και απροσδόκητες φουρτούνες και καταιγίδες σε μια θάλασσα όπως η Μεσόγειος, που παραδοσιακά θεωρείται λιγότερο επικίνδυνη από τις ανοιχτές θάλασσες και τα καλοκαίρια πλημμυρίζει από εκατομμύρια τουρίστες, πολλοί από τους οποίους δοκιμάζουν να περάσουν τις διακοπές τους με σκάφη κάθε είδους.

Ο πρόεδρος της μετεωρολογικής εταιρείας της Ιταλίας, Λούκα Μερκάλι, δήλωσε στο Reuters ότι η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας γύρω από τη Σικελία τις ημέρες πριν από το ναυάγιο ήταν περίπου 30° Κελσίου, σχεδόν τρεις βαθμούς υψηλότερη από την κανονική, τονίζοντας ότι «αυτό το γεγονός δημιουργεί μια τεράστια πηγή ενέργειας που συμβάλλει σε αυτές τις καταιγίδες».

Έμπειροι κυβερνήτες σκαφών εξομολογήθηκαν στο ειδησεογραφικό πρακτορείο ότι δεν τους αρέσει τελευταία να περιηγούνται στις ακτές γύρω από τη Σικελία ή στα ισπανικά νησιά των Βαλεαρίδων, καθώς πλέον συχνά προκύπτουν «κρίσιμες καταστάσεις, με μικρή προειδοποίηση».

Την περασμένη εβδομάδα, μια καταιγίδα παρόμοια με αυτή που βύθισε το Bayesian, έπληξε το αρχιπέλαγος των Βαλεαρίδων, με πολλά γιοτ να ξεβράζονται στις ακτές της Ιμπίθα και της Μαγιόρκα.

Ο Τζουλιάνο Γκάλο, πρώην πλοίαρχος που έχει γράψει πολλά βιβλία για την ιστιοπλοΐα, σχολίασε ότι η «Mare Nostrum» των Ρωμαίων μοιάζει περισσότερο με την Καραϊβική, όμως «τα πράγματα είναι λιγότερο προβλέψιμα στη Μεσόγειο».

Νέο ρεκόρ θερμοκρασίας στη Μεσόγειο

Τα στοιχεια μιλούν από μόνα τους. Νέο ρεκόρ κατέγραψε η μέση ημερήσια θερμοκρασία της επιφάνειας της Μεσογείου στα μέσα Αυγούστου φθάνοντας τους 28,9°C και ξεπερνώντας το ρεκόρ του προηγούμενου έτους, όπως ανακοίνωσε το βασικό κέντρο θαλασσίων ερευνών της Ισπανίας.

Σύμφωνα με το climatebook.gr οι υψηλότερες τιμές εντοπίζονται στις κεντρικές και ανατολικές περιοχές της λεκάνης της Μεσογείου. Η επιφανειακή θερμοκρασία της θάλασσας σε αυτές τις περιοχές κυμαίνεται από 29°C - 31°C, ενώ οι αποκλίσεις από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα ξεπερνούν τοπικά τους 5°C στην Αδριατική θάλασσα και τους 2-4°C στα νοτιοανατολικά. Επιπλέον, υψηλές τιμές της θερμοκρασίας της θάλασσας παρατηρούνται και στο Ιόνιο πέλαγος με τη θερμοκρασία να φτάνει τοπικά και τους 29°C.

Όπως αναφέρει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο διδάκτωρ Φυσικής Ωκεανογραφίας και κύριος ερευνητής του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), Δημήτρης Βελαώρας μελέτες που έχουν εκπονηθεί από τη δεκαετία του 1980 κι έπειτα καταδεικνύουν ότι στο τμήμα του Αιγαίου αλλά και στην περιοχή ανατολικά της Κρήτης, «στην Λεβαντίνη δηλαδή», σημειώνεται ανά δεκαετία άνοδος της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας της τάξεως των 0,5 βαθμών.

«Η μόνιμη και διαρκής άνοδος της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας, είναι πιο έντονη στη Μεσόγειο και ιδιαίτερα στο ανατολικό της κομμάτι δηλαδή από το Ιόνιο και ανατολικά. Το σύστημα Λεβαντίνης και Αιγαίου φαίνεται ότι έχει μία άνοδο της θερμοκρασίας στην επιφάνειά της περίπου 0,4 με 0,5 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία. Στα χαμηλότερα στρώματα υπάρχει κι εκεί μία άνοδος, η οποία όμως είναι πολύ μικρότερη», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βελαώρας.

Παράλληλα όλο και συχνότεροι είναι οι θαλάσσιοι καύσωνες στη Μεσόγειο (Mediterranean Marine Heat Waves), φαινόμενο το οποίο ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Βελαώρα είναι σύντομης διάρκειας. Όπως επισημαίνει οι καύσωνες στην ατμόσφαιρα επιφέρουν επιπτώσεις στα πρώτα περίπου 10 μέτρα της επιφάνειας της θάλασσας αυξάνοντας τη θερμοκρασία της μέχρι 5 με 6 βαθμούς.

«Όπως ακριβώς ο καύσωνας στην ατμόσφαιρα είναι ένα παροδικό φαινόμενο έτσι και στη θάλασσα. Δηλαδή θα αυξηθεί η θερμοκρασία και κάποια στιγμή θα αρχίσει να μειώνεται για να επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα. Το θέμα είναι ότι αυτοί οι θαλάσσιοι καύσωνες σημειώνονται όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους καύσωνες στην ατμόσφαιρα. Και αυτό είναι ένα σοκ για το οικοσύστημα», υπογραμμίζει ο κ. Βελαώρας.

Ξενικά είδη από την Ερυθρά θάλασσα εισβάλλουν στην Μεσόγειο

Μία από τις βασικές συνέπειες της αύξησης της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας της Μεσογείου είναι η είσοδος ξενικών ειδών από την Ερυθρά Θάλασσα διαταράσσοντας και επηρεάζοντας ουσιαστικά όλο το οικοσύστημα.

«Μέχρι πρότινος τα είδη που ζούσαν στην Ερυθρά αν με κάποιο τρόπο μεταφέρονταν στη Μεσόγειο δεν θα μπορούσαν να ζήσουν γιατί το περιβάλλον ήταν πιο κρύο από το σύνηθες περιβάλλον που έχουν φτιαχτεί αυτά τα ζώα για να επιβιώνουν. Όμως με την άνοδο της θερμοκρασίας τα τελευταία χρόνια, θαλάσσια είδη περνάνε από την Ερυθρά στη Μεσόγειο και βρίσκουν περιβάλλον που μπορούν να αναπτυχθούν.

Το πιο κλασικό παράδειγμα είναι το λεοντόψαρο και ο λαγοκέφαλος, όπως επίσης και κάποια είδη αχινών καθώς και ο σαρδελόγαυρος», επισημαίνει ο κ. Βελαώρας και προσθέτει ότι αν οι συνθήκες στη Μεσόγειο αρχίσουν «να πλησιάζουν» αυτές της Ερυθράς, η οποία έχει θερμοκρασία που μπορεί να φτάσεις έως τους 35 βαθμούς, τότε ό,τι ψάρι περνάει μέσα από τα πλοία, από το Σουέζ προς τη Μεσόγειο θα μπορεί να βρει ένα καλό ενδιαίτημα για να ζήσει».

«Η διαρκής άνοδος της θερμοκρασίας μπορεί να δυσκολέψει την οξυγόνωση των βαθιών νερών»

Όπως επισημαίνει ο κ. Βελαώρας αφενός η διαρκής άνοδος της θερμοκρασίας επηρεάζει τα οικοσυστήματα, αφετέρου σε μεγάλη κλίμακα μπορεί να επηρεάσει και τη στρωμάτωση, δηλαδή, να δυσκολέψει την οξυγόνωση των βαθιών νερών. Αυτό, όπως εξηγεί, σημαίνει ότι δυσκολεύεται να μετακινηθεί το νερό από πάνω, κάτω, σε έναν ψυχρό χειμώνα κάτι που μπορεί να οδηγήσει μετά από κάποιες δεκαετίες στην μείωση του οξυγόνου.

«Αν μειωθεί πάρα πολύ θα έχεις πρόβλημα πάλι στους οικοτόπους. Δηλαδή δεν θα μπορεί να συντηρηθεί ζωή στα βαθύτερα στρώματα. Υπάρχει κίνδυνος σε επόμενες δεκαετίες αν συνεχιστεί η άνοδος της θάλασσας αυτή η στρωμάτωση να γίνει πιο έντονη δηλαδή να είναι πιο δύσκολο τα επιφανειακά νερά να πάνε στον πάτο και να το οξυγονώσουν», αναφέρει.

Παράλληλα με την αύξηση της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας παρατηρείται να αυξάνεται και η αλατότητα του νερού ενώ επιτείνεται και το φαινόμενο της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, σε βαθμό ωστόσο που δεν είναι ακόμη ανησυχητικό.

«Για μένα το πιο κρίσιμο με την αύξηση της θερμοκρασίας είναι αυτό που συμβαίνει σε μεγάλη κλίμακα λόγω της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή η άνοδος 0,5 βαθμούς ανά δεκαετία. Τα marine heat waves (οι θαλάσσιοι καύσωνες) είναι σημαντικά αλλά είναι πιο μικρής χρονικής κλίμακας επεισόδια, παρότι βέβαια μπορούν να φέρουν πολύ σημαντικές επιπτώσεις σε τοπική κλίμακα», υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βελαώρας.