Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος κυκλοφόρησε το τεύχος Απριλίου/Μαΐου 2002 της περιοδικής έκδοσης: South Eastern Europe and Mediterranean Emerging Market Economies Bulletin. Πρόκειται για το τρίτο τεύχος του 2002 της σειράς ”Τρέχουσα Ενημέρωση Χωρών” (Country Updates), το οποίο αποτελεί σύντομη επισκόπηση των οικονομικών εξελίξεων των εξής δέκα χωρών: Αίγυπτος, Αλβανία, Βουλγαρία, Ισραήλ, Κύπρος, Λίβανος, Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, Π.Γ.Δ.Μ., Ρουμανία και Τουρκία.

Η έρευνα αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο του γενικότερου ενδιαφέροντος της Τράπεζας για επέκταση των δραστηριοτήτων της στην ευρύτερη περιοχή και ανάδειξή της σε περιφερειακή δύναμη.Τα κυριότερα συμπεράσματα που διατυπώνονται είναι τα εξής:



Στην Τουρκία παρουσιάστηκαν οι πρώτες σοβαρές ενδείξεις οικονομικής ανάκαμψης, ο πληθωρισμός υποχώρησε σημαντικά κατά τον Απρίλιο, ενώ και η τουρκική λίρα ενισχύθηκε περαιτέρω. Ως εκ τούτου, η Κεντρική Τράπεζα προχώρησε σε νέα μείωση του επιτοκίου παρέμβασης. Όμως, παρά τις θετικές δημοσιονομικές και νομισματικές επιδόσεις είναι πιθανόν να καθυστερήσει η καταβολή της προγραμματισμένης για τον Ιούνιο δόσης του δανείου από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), λόγω αναβολών στην υλοποίηση μερικών διαρθρωτικών μέτρων. Επίσης, η πορεία της υγείας του Πρωθυπουργού δημιούργησε αβεβαιότητα στις αγορές για την προώθηση των οικονομικών μεταρρυθμίσεων.

Η Ρουμανία προχωρεί σε συμφωνία με το ΔΝΤ σχετικά με συμπληρωματικά διαρθρωτικά μέτρα αναγκαία για την ολοκλήρωση των δύο πρώτων φάσεων του τρέχοντος προγράμματος χρηματοδοτικής ενίσχυσης της οικονομίας. Επί του παρόντος έχουν ολοκληρωθεί οι δράσεις που απαιτούνται για την αναδιάρθρωση του τομέα της ενέργειας, την αποτελεσματικότερη είσπραξη των φόρων και τις ιδιωτικοποιήσεις, ενώ σε φάση διαπραγμάτευσης είναι ακόμη η εφαρμογή των μέτρων που αφορούν τη μείωση της απασχόλησης στις κρατικές επιχειρήσεις. Πιθανές νέες καθυστερήσεις στην καταβολή των δανείων, από μέρους τόσο του ΔΝΤ όσο και της Διεθνούς Τραπέζης, δεν αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά την αρκετά ισχυρή εξωτερική χρηματοδοτική θέση της χώρας.

Στα μέσα Μαΐου το ΔΝΤ προχώρησε σε νέα συμφωνία χρηματοδοτικής ενίσχυσης της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, ύψους 829 εκατ. δολαρίων, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του τελευταίου οικονομικού προγράμματος. Η επιτυχής υλοποίηση και της νέας συμφωνίας είναι ζωτικής σημασίας, τόσο για την διαγραφή των 2/3 του χρέους της χώρας προς τη Λέσχη του Παρισιού, όσο και για την επίτευξη ανάλογης συμφωνίας αναδιάρθρωσης του χρέους από άλλους πιστωτές. Συνεχίζονται οι προσπάθειες αποκατάστασης της εμπιστοσύνης του κοινού στο τραπεζικό σύστημα της χώρας με την έκδοση σειράς ομολόγων για αποζημίωση των κατόχων καταθέσεων σε ξένο νόμισμα, οι οποίες έχουν παγώσει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Στη Βουλγαρία ολοκληρώθηκε, στις 24 Μαΐου, η αποστολή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την πρώτη ανασκόπηση του πρόσφατου χρηματοδοτικού προγράμματος, η οποία επιβεβαίωσε τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί στις ιδιωτικοποιήσεις και σε άλλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Η ακολουθούμενη δημοσιονομική πολιτική αποτελεί εγγύηση για τον περιορισμό του ελλείμματος στο προβλεπόμενο επίπεδο του προϋπολογισμού του 2002. Η Κυβέρνηση έχοντας εξασφαλίσει την οικονομική βοήθεια διεθνών οργανισμών και αναμένοντας αύξηση στις άμεσες επενδύσεις από το εξωτερικό μέσα στο 2002, θα είναι σε θέση να καλύψει το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών το οποίο αναμένεται να κινηθεί στα περσινά επίπεδα.

Στην Αλβανία ο προϋπολογισμός του 2002 αναθεωρήθηκε εξαιτίας μικρότερων των αναμενόμενων εσόδων, λόγω και της καθυστέρησης στην ιδιωτικοποίηση της κρατικής εταιρείας τηλεπικοινωνιών. Παράλληλα, η κεντρική τράπεζα υιοθέτησε πιο περιοριστική νομισματική πολιτική, αυξάνοντας το βασικό επιτόκιο κατά 150 μονάδες βάσης μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα, προκειμένου να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο πληθωρισμό. Μετά την έγκριση του προϋπολογισμού, τον Ιούνιο, αναμένεται η υπογραφή νέου τριετούς προγράμματος χρηματοδοτικής ενίσχυσης της οικονομίας της χώρας με το ΔΝΤ.

Διαπραγματεύσεις για νέα ετήσια συμφωνία χρηματοδοτικής ενίσχυσης της οικονομίας της FYROM με το ΔΝΤ αναμένεται ότι θα αρχίσουν κατά την προγραμματισμένη για τον Ιούνιο ανασκόπηση του τρέχοντος εξαμηνιαίου προγράμματος παρακολούθησης της οικονομίας της χώρας. Κεντρικό θέμα των διαπραγματεύσεων θα είναι τα μέτρα προώθησης της δημοσιονομικής σύγκλισης. Πάντως η συμφωνία αναμένεται ότι θα υπογραφεί μετά το σχηματισμό της νέας Κυβέρνησης που θα προκύψει από τις γενικές βουλευτικές εκλογές του προσεχούς Σεπτεμβρίου.

Η Κύπρος παρουσίασε σημαντική πρόοδο όσον αφορά την προσαρμογή της στο ”κοινοτικό δεδομένο” με το κλείσιμο 27 κεφαλαίων σε σύνολο 31. Στη τελική φάση διαπραγμάτευσης είναι 3 ακόμη κεφάλαια που αφορούν τον ανταγωνισμό, τη γεωργία και τον προϋπολογισμό, τα οποία αναμένεται να ολοκληρωθούν τους επόμενους μήνες. Με δεδομένη την ευρωστία της κυπριακής οικονομίας, η οποία ικανοποιεί και τα πέντε κριτήρια ονομαστικής σύγκλισης, αναμένεται ότι η Κύπρος θα είναι μεταξύ των πρώτων υποψηφίων-μελών που θα ολοκληρώσουν τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις έως τον Δεκέμβριο του 2002 και θα είναι σε θέση να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην πρώτη φάση διεύρυνσής της (2004 ή 2005).

Τέσσερις μήνες μετά το συνέδριο δωρητών, η Αίγυπτος δεν προχώρησε σε αλλαγή του συναλλαγματικού καθεστώτος ή της συναλλαγματικής πολιτικής της, με αποτέλεσμα να μην υλοποιείται η δέσμευση των δωρητών για καταβολή έκτακτης χρηματοδοτικής ενίσχυσης, μέχρι τον Ιούνιο, για την κάλυψη του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Φαίνεται ότι επιλέγεται η λύση της προσφυγής στα επαρκή μεν αλλά σταθερά μειούμενα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας, ενώ μετατίθεται χρονικά , προς το παρόν τουλάχιστον, η αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προβλημάτων της αιγυπτιακής οικονομίας.

Οι αρχές του Ισραήλ προχώρησαν σε αναθεώρηση του προϋπολογισμού του 2002 με νέο στόχο έλλειμμα 3,9% του ΑΕΠ. Παρά τα πρόσθετα μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας, το έλλειμμα αναμένεται να φτάσει το 5% περίπου του ΑΕΠ, γεγονός που θα αυξήσει περαιτέρω το ήδη υψηλό δημόσιο χρέος της χώρας κοντά στο 100% του ΑΕΠ. Παράλληλα, η κεντρική τράπεζα συνεχίζει την εφαρμογή περιοριστικής νομισματικής πολιτικής στο πλαίσιο των προσπαθειών αποκατάστασης της αξιοπιστίας της οικονομικής πολιτικής και σταθεροποίησης της ισοτιμίας. Ήδη μετά και την πρόσφατη άνοδο του πληθωρισμού τον Απρίλιο, η Τράπεζα προχώρησε σε αύξηση του βασικού επιτοκίου για τρίτη φορά (κατά 100 μονάδες βάσης), παρά τη συνεχιζόμενη ύφεση.

Στο Λίβανο η κεντρική τράπεζα καλείται και πάλι να υπερασπισθεί την συναλλαγματική ισοτιμία του εθνικού νομίσματος απέναντι στο δολάριο και να στηρίξει οικονομικά την Κυβέρνηση. Η δυστοκία στις μεταρρυθμίσεις και την αντιμετώπιση του τεράστιου δημοσίου χρέους καθιστούν τις εγχώριες τράπεζες και τους επενδυτές ολοένα και πιο διστακτικούς στην κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών του κράτους, μετά μάλιστα το πρόσφατο παράδειγμα της Αργεντινής. Ωστόσο, οι διαφορές που παρουσιάζουν οι δύο χώρες όσον αφορά τη φύση του εξωτερικού δανεισμού και το ύψος των συναλλαγματικών διαθεσίμων, επιτρέπουν κάποια περιθώρια μέχρι το τέλος του έτους για την οικονομία του Λιβάνου, εφόσον βέβαια η Κυβέρνηση επιδείξει αποφασιστικότητα στις ιδιωτικοποιήσεις και τον περιορισμό των εξόδων.