Μπορεί η κρίση στην ευρωζώνη να μην τελειώσει με πόλεμο (αν και κάποιοι θεωρούν πως αυτή ακριβώς θα είναι η κατάληξη), όμως το μέλλον της σίγουρα προδιαγράφεται ζοφερό, με τεράστιες ανακατατάξεις σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, σύμφωνα με ανάλυση του Reuters.

Ο Αμερικανός hedge fund manager Kyle Bass εκτιμά πως η έκρηξη του παγκόσμιου χρέους των τελευταίων ετών δεν θα έχει καλή εξέλιξη. «Αυτό τελειώνει με πόλεμο», λέει χαρακτηριστικά ο ιδρυτής της Hayman Capital Management.

«Δεν ξέρω ποιος θα κάνει πόλεμο σε ποιον, όμως είμαι αρκετά βέβαιος πως τα επόμενα χρόνια θα δείτε να ξεσπάνε πόλεμοι, και όχι μόνο μικροί», δήλωσε σε πρόσφατη διάσκεψη.

Όμως, σύμφωνα με το Reuters, αν και πολλοί επενδυτές -όπως και ο Bass- έχουν στοιχηματίσει βαριά σε χαοτικές χρεοκοπίες χωρών όπως η Ελλάδα, εδώ και τρία χρόνια η ευρωπαϊκή διπλωματία φαίνεται να τους διαψεύδει. Και μπορεί διάφορες διαδηλώσεις -κυρίως στην Ελλάδα- να έγιναν βίαιες, όμως το μυστήριο για πολλούς αναλυτές είναι γιατί οι Ευρωπαίοι δεν έχουν παλέψει πιο σκληρά κατά της κλιμάκωσης της απώλειας θέσεων εργασίας, των περικοπών στις κοινωνικές δαπάνες και των αυξήσεων στους φόρους. Η ανεργία στην Ελλάδα και στην Ισπανία έχει ήδη φτάσει το 25%.

Ο Bass βασίζει την αποκαλυπτική του άποψη στις εκτιμήσεις του ότι το χρέος στις πιστωτικές αγορές έχει αγγίξει το 340% του παγκόσμιου ΑΕΠ, δηλώνοντας πως ο κόσμος ποτέ δεν έχει διανύσει περίοδο ειρήνης με ένα τέτοιο χρέος.

Ισχυρίζεται ότι ορισμένες κοινωνίες δεν θα αντέξουν την κοινωνική πίεση όταν θα πρέπει να αναδιαρθρωθούν τα χρέη ύψους τρισεκατομμυρίων δολαρίων, γεγονός που θα επιφέρει σοβαρές απώλειες για εκατομμύρια επενδυτές.

Ο πόλεμος στην ευρωζώνη -που σύμφωνα με τον Bass δεν θα επιβιώσει με την τρέχουσα μορφή της, εάν καταφέρει να επιβιώσει- φαίνεται ένα παρατραβηγμένο ενδεχόμενο.

Η πολιτική ελίτ της Ευρώπης επέδειξε το 2012 την αποφασιστικότητά της να διατηρήσει το ευρώ. Οι «προφητείες» ότι η «ημέρα της κρίσης» έχει απλώς καθυστερήσει ενδέχεται να αποδειχθούν και πάλι άστοχες. Όμως, έχει λογική να αναρωτηθούμε πόσο ακόμα θα αντέξουν αυτοί που βρίσκονται ανάμεσα στα διασταυρούμενα πυρά των πιστωτών και των οφειλετών.

Ας πάρουμε για παράδειγμα την Πορτογαλία -η οποία διανύει τώρα τον τρίτο χρόνο ύφεσης- όπου ο πρόεδρός της ζήτησε από το Συνταγματικό Δικαστήριο να αποφανθεί επί της νομιμότητας των άνευ προηγουμένου αυξήσεων στη φορολογία.

Ο Adelino Maltez, πολιτικός επιστήμονας του Lisbon Technical University, υποστηρίζει πως η Πορτογαλία «μέθυσε με την Ευρώπη» στα χρόνια της οικονομικής άνθησης. «Τώρα για πρώτη φορά αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε πού να πάμε», δήλωσε. «Για το 2013, οι Πορτογάλοι δεν έχουν αίσθηση αποστολής. Υπάρχει μια αναγνώριση συλλογικής αδυναμίας».

Με άλλα λόγια, καθώς οι προοπτικές γρήγορης επιστροφής στην ανάπτυξη είναι ελάχιστες, ο κίνδυνος το 2013 είναι λιγότερο μια ξεκάθαρη σύγκρουση στην ευρωζώνη και περισσότερο μια διάσπαση των κοινωνικών και πολιτικών δεσμών και μια διάβρωση της ελπίδας.

Ο Jean-Dominique Giuliani, ο οποίος ηγείται του ευρωπαϊκού think tank Robert Schuman Foundation, τονίζει πως οι δύσκολες μεταρρυθμίσεις πρέπει να συνεχιστούν, διότι η κρίση δεν δείχνει ότι θα φύγει. «Οι αλλαγές θα είναι τώρα συνεχείς και θα απαιτήσουν από πολλούς πληθυσμούς να ανατρέψουν τις κοινωνίες, να αιφνιδιάσουν τους πολιτικούς και να κλονίσουν τους ειδήμονες», ανέφερε σε σχόλιό του στην ιστοσελίδα του think tank.

Ο Charles Robertson, chief economist της Renaissance Capital του Λονδίνου, είναι μεταξύ αυτών που αναρωτιούνται πόσα ακόμα είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν οι ψηφοφόροι. Αναμένει την Ελλάδα να αποχωρήσει από την ευρωζώνη φέτος και δηλώνει πως η Ισπανία μπορεί να ακολουθήσει και αυτή τον ίδιο δρόμο μέχρι τα τέλη του 2014.

Πάντως, αν και η πλειοψηφούσα γνώμη εκτιμά πως η ευρωζώνη θα παραμείνει ανέπαφη, πολλοί οικονομολόγοι φοβούνται τις ευρύτερες επιπτώσεις της παρατεταμένης λιτότητας.

Μια πιθανή εξήγηση που προτείνει η Deutsche Bank, για τη σχετική κοινωνική ειρήνη που επικρατεί μέχρι σήμερα είναι ότι το βάρος της προσαρμογής έχει πέσει δυσανάλογα στους νέους.

Στην Ισπανία, για παράδειγμα, το ποσοστό απασχόλησης για τους κάτω των 25 ετών έκανε βουτιά από το 39,1% στα μέσα του 2007 στο 18,3% στα μέσα του 2012, δηλαδή υποχώρησε κατά 20,8%. Στην ηλικιακή ομάδα 35-49 ετών το ποσοστό της πτώσης την αντίστοιχη περίοδο ανήλθε σε 8,9%.

Και αυτό το μίγμα «θυσίας των νέων» και σχετικής οικονομικής ασφάλειας για το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου πληθυσμού μπορεί να είναι και ο λόγος για τον οποίο οι διαδηλώσεις απέτυχαν -με εξαίρεση την Ελλάδα- να μεταφραστούν σε κάποια μεγάλη αλλαγή στην προτίμηση των ψηφοφόρων για ακραία κόμματα, σύμφωνα με την Deutsche Bank.