Η δημιουργία μιας τραπεζικής ένωσης για την ευρωζώνη θα «έριχνε τον πυρετό» που πλήττει το κοινό νόμισμα και θα αγόραζε χρόνο ώστε οι κυβερνήσεις να θέσουν το ευρώ σε μια βιώσιμη μακροπρόθεσμη πορεία, σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS).

Όπως μεταδίδει το Reuters, η στήριξη της BIS θα δώσει μεγαλύτερη ώθηση στις προτάσεις για μια ενιαία εποπτεία για τις μεγάλες τράπεζες της ευρωζώνης, την πανευρωπαϊκή ασφάλεια των καταθέσεων και τη δημιουργία ενός ταμείου που θα μειώσει τον αριθμό των προβληματικών διασυνοριακών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Οι σκέψεις αυτές πρόκειται να συζητηθούν στη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες στις 28-29 Ιουνίου.

Η κρίση γίνεται ακόμα πιο περίπλοκη λόγω της αλληλεξάρτησης των υπερχρεωμένων κυβερνήσεων και των τραπεζών που μπορούν να βοηθήσουν στην χρηματοδότησή τους μέσω της αγοράς κρατικών ομολόγων. Η Γερμανία αντιτίθεται στο ενδεχόμενο να ζητήσει από τους φορολογούμενούς της να «τσοντάρουν» για τις τράπεζες άλλων χωρών.

«Εάν υιοθετηθούν, αυτά τα μέτρα θα σταματήσουν την αρνητική ανάδραση μεταξύ των τραπεζών και των κρατών καθώς και τους άλλους καταστροφικούς δεσμούς που κάνουν την κρίση τόσο σοβαρή», αναφέρει η BIS στην ετήσια έκθεσή της.

Σύμφωνα με την BIS, οι κοινοί τραπεζικοί κανόνες θα ενισχύσουν την εμπιστοσύνη στο ευρώ διότι οι καταθέτες δεν θα έχουν πλέον λόγο να φύγουν από τράπεζες φοβούμενοι κατάρρευσή τους. Οι ελληνικές τράπεζες έχουν χάσει περίπου το 30% των καταθέσεών τους από τις αρχές του 2010.

«Με την καθημερινή κανονικότητα να επιτυγχάνεται μέσω ενός ενοποιημένου νομίσματος και τραπεζικού συστήματος, οι τράπεζες θα έχουν τον χρόνο που τους χρειάζεται να ολοκληρώσουν τη δημιουργία του ευρύτερου θεσμικού πλαισίου που χρειάζεται η νομισματική ένωση για την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά του», τονίζεται στην έκθεση.

Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών σημειώνει ότι οι προτάσεις που έγιναν πρόσφατα για την τραπεζική ένωση, προσφέρουν μια γρήγορη πρόοδο διότι θα λειτουργούσαν εντός των υφιστάμενων όρων της οικονομικής και νομισματικής ένωσης.

«Είναι δύσκολο να αποφύγουμε το συμπέρασμα ότι μια πανευρωπαϊκή χρηματοοικονομική αγορά και μια πανευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα απαιτούν ένα πανευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα», τονίζει η BIS. «Οι τράπεζες στην Ευρώπη πρέπει να γίνουν ευρωπαϊκές τράπεζες».

Σύμφωνα με την BIS, εάν οι κοινοί κανονισμοί μπορούν να διαχωρίσουν τις τράπεζες από τα κράτη τους, που τώρα είναι «κλειδωμένα» σε έναν θανατηφόρο εναγκαλισμό που έχει οδηγήσει σε εκτίναξη των αποδόσεων των ομολόγων της Ισπανίας και της Ιταλίας σε μη διατηρήσιμα ύψη, μπορεί να αναβιώσει ο διατραπεζικός δανεισμός και η χρηματοδότηση των κυβερνήσεων από τις αγορές.

Αυτό θα έδινε την δυνατότητα στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να απομακρυνθεί από τον «αντισυμβατικό και ανεπιθύμητο ρόλο» του μεσολαβητή. Η ΕΚΤ έχει δώσει στις τράπεζες της ευρωζώνη περισσότερα από 1 τρις. ευρώ στο πλαίσιο δυο γύρων φθηνών τριετών δανείων, ενώ υπάρχουν φήμες ότι υπάρχει ανάγκη και για τρίτο γύρο φθηνών δανείων.

«Για να το θέσουμε απλά: οι κεντρικές τράπεζες αναγκάζονται να επιμηκύνουν τα νομισματικά κίνητρα την ώρα που οι κυβερνήσεις σέρνονται και οι προσαρμογές καθυστερούν», λέει η BIS.

Όπως αναφέρει στην έκθεσή της η Τράπεζα, η αποφασιστική αντίδραση των νομισματικών policymakers κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης πιθανότατα απέτρεψε την επανάληψη της Μεγάλης Ύφεσης της δεκαετίας του 1930. Καθώς οι κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο έχουν ρίξει λεφτά στις οικονομίες τους, τα assets τους έχουν υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια, στα 18 τρις. δολάρια.

Όμως, αν και τα χαμηλά επιτόκια αγοράζουν χρόνο, μπορούν επίσης να περιορίσουν τα κίνητρα για τις τράπεζες να ξεκαθαρίσουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνειά τους και για τα νοικοκυριά να μειώσουν τα χρέη τους.

«Ένα μήνυμα της κρίσης ήταν ότι οι κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν να κάνουν πολλά για να αποτρέψουν μια κατάρρευση. Ένα ακόμα σημαντικότερο μάθημα είναι ότι τα υποβόσκοντα δομικά προβλήματα πρέπει να διορθωθούν κατά τη διάρκεια της ανάκαμψης, διαφορετικά κινδυνεύουμε να δημιουργήσουμε συνθήκες που θα οδηγήσουν ταχύτατα στην επόμενη κρίση», υπογραμμίζει η BIS, η οποία «ζωγραφίζει» μια ζοφερή εικόνα για την παγκόσμια οικονομία.

Σύμφωνα με την Τράπεζα, η ανάπτυξη πιθανότατα θα παραμείνει ισχνή για αρκετό καιρό, με την Ιρλανδία, την Ισπανία και τις ΗΠΑ ιδιαίτερα να αντιμετωπίζουν για παρατεταμένο χρονικό διάστημα υψηλά ποσοστά ανεργίας. Στις αναδυόμενες αγορές, η ταχεία πιστωτική ανάπτυξη κινδυνεύει να «ρίξει τους σπόρους» για μια νέα οικονομική κρίση σε χώρες συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας, της Τουρκίας και της Ταϊλάνδης.

Εάν οι αιτίες που βρίσκονται στη ρίζα της δημοσιονομικής και οικονομικής αδυναμίας δεν επιλυθούν, οι κεντρικές τράπεζες θα βρεθούν υπό πίεση να κάνουν περισσότερα από αυτά που μπορούν στην πραγματικότητα να κάνουν, προειδοποιεί η έκθεση. Αυτό θα καθιστούσε ακόμα δυσκολότερο τον τερματισμό των υπερ-χαλαρών νομισματικών πολιτικών και θα μπορούσε τελικά να απειλήσει την αξιοπιστία και την λειτουργική αυτονομία τους.

Οι προσδοκίες για χαμηλό πληθωρισμό αφήνουν να εννοηθεί ότι αυτή η αξιοπιστία παραμένει ανέπαφη, ωστόσο η BIS προειδοποιεί ότι όταν χαθεί η εμπιστοσύνη στις κεντρικές τράπεζες –όπως έγινε την δεκαετία του 1970- θα είναι πολύ δύσκολο να ανακτηθεί.

Για να αμβλυνθούν οι πιέσεις προς τις κεντρικές τράπεζες και να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στα δημόσια οικονομικά, οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να χάσουν χρόνο και να περιορίσουν τα κόστη για τις συντάξεις και τον τομέα υγείας, αλλά και τον «τεράστιο» δημόσιο τομέα που «δεν είναι διαχειρίσιμος», σύμφωνα με την BIS.

«Στις περισσότερες προηγμένες οικονομίες, ο κρατικός προϋπολογισμός εξαιρουμένων των τόκων θα χρειάζονταν 20 συνεχόμενα χρόνια πλεονασμάτων που θα ξεπερνούν το 2% του ΑΕΠ –αρχίζοντας από τώρα- μόνο και μόνο για να φέρουν το χρέος σε επίπεδα προ κρίσης», σύμφωνα με την BIS. «Το ερώτημα δεν είναι αν οι κυβερνήσεις πρέπει να προσαρμοστούν, αλλά το πώς».

Εν τούτοις, η κρίση της ευρωζώνης δείχνει ότι το ζωτικής σημασίας πρώτο βήμα πριν τη μείωση των κρατικών ελλειμμάτων και του ιδιωτικού χρέους εκτός τραπεζών, είναι να δημιουργηθεί ένα τραπεζικό σύστημα χαμηλότερου ρίσκου και λιγότερο μοχλευμένο, το οποίο θα λειτουργεί πιο ξεκάθαρα υπέρ του δημοσίου συμφέροντος.

«Μόνο τότε, όταν οι ισολογισμοί σε όλους τους τομείς διορθωθούν, μπορούμε να ελπίζουμε να επιστρέψουμε σε ένα ισορροπημένο μονοπάτι ανάπτυξης. Μόνο τότε οι ενάρετοι κύκλοι θα αντικαταστήσουν τους φαύλους κύκλους που πλήττουν την παγκόσμια οικονομία», επισημαίνεται στην έκθεση.

*** Ολόκληρη η έκθεση της BIS (στην αγγλική) επισυνάπτεται στη στήλη "Συνοδευτικό Υλικό"