Λίγα χρόνια πριν, οι ισπανικές τράπεζες θεωρούνταν σε ορισμένους τραπεζικούς κύκλους «πρότυπο» για τον υπόλοιπο πλανήτη. Σήμερα, που η Ισπανία ζητά 125 δισ. δολ. για να σώσει τους πιστωτικούς οίκους της, η εικόνα είναι τελείως διαφορετική, αναφέρει σε έρευνά του το πρακτορείο Bloomberg.

Το 2008 και το 2009 οι ισπανικές ρυθμιστικές αρχές καμάρωναν που οι τράπεζές τους είχαν καταφέρει να ξεπεράσουν την χρηματοπιστωτική κρίση με ελάχιστες ζημίες. Μια μεγάλη αιτία για αυτό, έλεγαν οι ρυθμιστές, ήταν μια λογιστική τεχνική που αποκαλείται «δυναμική προβλεψιμότητα» (dynamic provisioning).

Με αυτό εννοούσαν ότι οι ισπανικές τράπεζες είχαν βάλει στην άκρη στις καλές εποχές, αποθέματα για τυχόν δανειακές ζημίες στα βιβλία τους σε δύσκολες εποχές. Σκοπός ήταν να φτιάξουν ένα «μαξιλάρι» για τους δύσκολους καιρούς. Τα λογιστικά στάνταρ συνήθως δεν λειτουργούν έτσι. Συνήθως οι κανόνες λένε ότι οι εταιρίες μπορούν να καταγράψουν ζημίες, ή προβλέψεις ζημιών, μόνο όταν είναι συγκεκριμένα τα επισφαλή δάνεια. Οι Ισπανοί δήλωναν ότι προσπαθούν να «προβλέψουν την κυκλικότητα» ώστε οι όποιες διολισθήσεις στον δανεισμό και την ευρύτερη οικονομία να είναι ελαφρότερες.

Πλέον όμως έχει γνωστοποιηθεί ότι οι ισπανικές τράπεζες δεν ανέφεραν όλες τις ζημίες τους όταν έπρεπε, ούτε τις δυναμικές ούτε άλλες. Ενας από τους καταλύτες στην προσφυγή της Bankia σε βοήθεια ήταν η επανέκδοση των αποτελεσμάτων 2001 που έδειξαν ζημία 3,3 δισ. ευρώ αντί για κέρδη 40,9 εκατ. ευρώ που είχαν αρχικά ανακοινωθεί.

Το νόημα στην τεχνική της «δυναμικής προβλεψιμότητας» είναι να δηλώνει χαμηλότερα προηγούμενα κέρδη και να τα μεταφέρει σε μεταγενέστερες περιόδους, ώστε οι εταιρίες να μπορούν να κουκουλώσουν την μεταβλητότητα και να θάψουν μελλοντικές ζημιές. Οι ισπανικές τράπεζες άρχισαν να χρησιμοποιούν την μέθοδο το 2000 επειδή τους το ζήτησε η κεντρική τράπεζα.

Ο κίνδυνος με αυτή την τεχνική είναι ότι κάνει τις εταιρίες να δείχνουν υγιείς ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να είναι ασθενείς, επί πολλά χρόνια κάποιες φορές, μέχρι να εξαντλήσουν τα υπερβάλλοντα αποθέματα και να καταρρεύσουν. Η πρακτική αυτή συγκρούστηκε και με τα International Financial Reporting Standards που η Ισπανία υιοθέτησε πολλά χρόνια αργότερα μαζί με την υπόλοιπη Ευρώπη. Οι αξιωματούχοι της ΕΕ το γνώριζαν αυτό αλλά άφησαν την Ισπανία να προωθήσει την δική της λογιστική πρακτική.

Μάλιστα ένας από τους πιο ένθερμους υποστηριχτές ήταν ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων της Κομισιόν μεταξύ 2004 και 2010, ο Charlie McCreevy, που είχε διατελέσει και υπουργός Οικονομικών της Ιρλανδίας. Τον Απρίλιο του 2009, σε συνάντηση με το International Accounting Standards Board δήλωσε ότι γνώριζε πως η Ισπανία παραβιάζει τους κανόνες, αλλά ο ίδιος δεν έχει πρόβλημα. «Η ισπανική ρυθμιστική αρχή δεν εφήρμοσε τα στάνταρ IFRS (ως όφειλε όπως κάθε εισηγμένη επιχείρηση από τον Ιανουάριο 2005) και έχει καταφέρει να επιβιώσει μια χαρά. Οι τράπεζές της έχουν αντεπεξέλθει στην κρίση καλύτερα από όλες τις άλλες μέχρι σήμερα.»