* Οι πίνακες που αφορούν στις προβλέψεις για την ανάπτυξη και στον πληθωρισμό στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες οικονομίες, δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη: "Συνοδευτικό Υλικό".

Mπορεί σήμερα ο επενδυτικός ουρανός να εμφανίζεται ακόμη αρκετά καθαρός, εντούτοις οι αναλυτές και οι οικονομολόγοι εντοπίζουν εννέα πιθανές εκπλήξεις, εννέα «σημεία-κλειδιά» που θα μπορούσαν να ανατρέψουν τις υπάρχουσες προσδοκίες των επενδυτών για το 2011.

1. ΙΣΧΥΡΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Οι οικονομολόγοι σήμερα είναι πεπεισμένοι πως το 2011 η παγκόσμια ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί μερικώς, κινούμενη γύρω στο 4%, ενώ το περιβάλλον συνολικά θα οδηγήσει σε λελογισμένα κέρδη για τις μετοχές και τα εμπορεύματα, τα οποία θα υπεραποδώσουν σε σχέση με τους πιστωτικούς τίτλους και τα ομόλογα.

Ορισμένοι αναλυτές, ωστόσο, δεν αποκλείουν η ανάπτυξη να ξεπεράσει τελικά τις προσδοκίες. Στο σενάριο αυτό, οι μετοχές θα σημειώσουν κέρδη μεγαλύτερα του 15%, οι τοποθετήσεις σταθερού εισοδήματος θα καταγράψουν απώλειες άνω του 5%, ενώ η άνοδος στα εμπορεύματα και στο real estate θα ξεπεράσει τελικά το 20%.

Η Goldman Sachs, λ.χ., προβλέπει πως το 2011 τελικά θα είναι ένα ακόμη έτος ισχυρής ανάπτυξης. Καθώς ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου ΑΕΠ θα ενισχυθεί 4,6% το τρέχον έτος και 4,8% το 2012, ύστερα από άνοδο 4,9% το 2010, ο κόσμος θα γνωρίσει μία τριετία ισχυρής παγκόσμιας ανάπτυξης, η οποία θα ξεπερνά τη μακροπρόθεσμη τάση, με αποτέλεσμα τα κέρδη των μετοχών να είναι μεγαλύτερα έναντι των προσδοκιών και να φτάσουν σε ορισμένες περιπτώσεις ως το 29%.

Η Ιστορία επίσης διδάσκει ότι το τρίτο έτος που έπεται μιας τραπεζικής κρίσης κατά κανόνα εμφανίζεται οικονομική ανάπτυξη ισχυρότερη των τάσεων. Οι καθηγητές κ. Reinhart και Rogoff, που ανέλυσαν τα στοιχεία των προηγούμενων τραπεζικών κρίσεων σε βάθος χρόνου και για αρκετούς αιώνες, διαπίστωσαν ότι το πρώτο έτος μετά την κρίση υπάρχει κατάρρευση της δραστηριότητας, ακολουθεί υποτονική ανάκαμψη κατά το δεύτερο έτος, ενώ στο τρίτο παρατηρείται επιτάχυνση της δραστηριότητας σε επίπεδα άνω των τάσεων, προτού αρχίσει να εμφανίζεται ομαλοποίηση του ρυθμού ανάπτυξης.

2. ΔΙΠΛΗ ΥΦΕΣΗ

Ορισμένοι αναλυτές, από την άλλη πλευρά, δεν αποκλείουν την πιθανότητα διπλής ύφεσης στην αμερικανική οικονομία, κάτι που προς το παρόν φαντάζει μάλλον απίθανο σενάριο. Αν όμως υπάρξουν έστω και αρνητικά στοιχεία προς αυτήν την κατεύθυνση, τα χρηματιστήρια, τα οποία πλέον τείνουν να προεξοφλήσουν την απρόσκοπτη ανάκαμψη της οικονομίας των ΗΠΑ, θα αντιδράσουν αρνητικά.

Γενικά, αν η παγκόσμια ανάπτυξη υποχωρήσει σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι σήμερα προεξοφλείται, οι μετοχές εκτιμάται ότι θα σημειώσουν πτώση 15% κατά μέσο όρο παγκοσμίως, τα κέρδη στις τοποθετήσεις σταθερού εισοδήματος θα ανέβουν στο 7%, ενώ η υποχώρηση στα εμπορεύματα και στο real estate θα φτάσει στο 20%.

3. ΝΕΑ ΑΝΟΔΟΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

Μια θετική έκπληξη από την πλευρά της παγκόσμιας ανάπτυξης θα οδηγούσε, μεταξύ άλλων, και τις τιμές του πετρελαίου σε νέα υψηλά. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ενώ σήμερα οι προβλέψεις των αναλυτών κάνουν λόγο για τιμές του «μαύρου χρυσού» στα 85 - 105 δολάρια ανά βαρέλι, όπως εκτιμάται, αυτές θα ήταν δυνατόν να ξεπεράσουν τα 125 δολάρια το βαρέλι.

Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να είναι θετική για τις μετοχές του ενεργειακού κλάδου, αλλά θα προκαλούσε πληθωριστικές πιέσεις και ανησυχίες για υπερθέρμανση των αναδυόμενων αγορών.

4. «ΦΟΥΣΚΑ» ΣΤΙΣ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΕΣ

Οι αναδυόμενες αγορές κρίνεται ότι ωφελούνται τα μέγιστα από την ποσοτική χαλάρωση ΙΙ, καθώς εκτιμάται πως θα υπάρξουν μεγάλες εισροές κεφαλαίων προς τις αναδυόμενες χώρες, τα νομίσματα των οποίων θεωρείται ότι είναι υποτιμημένα.

Οι «ταύροι» αναμένουν ότι οι αναδυόμενες αγορές θα επαναλάβουν το προηγούμενο των αγορών της Ασίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, θα ακολουθήσει μια ευρείας κλίμακας αναθεώρηση, με τις αποτιμήσεις ενδεχομένως να οδηγούνται σε επίπεδα «φούσκας». Έτσι, μάλιστα, εγείρεται το ερώτημα κατά πόσον δικαιολογείται το premium για τις αναδυόμενες οικονομίες καθώς οι αποτιμήσεις σε ορισμένες περιπτώσεις φαίνονται υπερβολικές.

Η απόδοση επί των ιδίων κεφαλαίων (ROE), πάντως, στις αναδυόμενες αγορές είναι ανώτερη από εκείνη των ανεπτυγμένων, ενώ τα μακροοικονομικά θεμελιώδη είναι καλύτερα, δεδομένων της πιο δυναμικής προοπτικής ανάπτυξης, των εύρωστων τραπεζικών συστημάτων και ενός επιχειρηματικού περιβάλλοντος που είναι ευνοϊκό για τους ξένους μετόχους μειοψηφίας. Ακόμα και αν αναπτυχθεί «φούσκα» στις αναδυόμενες χώρες το 2011, υπάρχει ακόμη το χρονικό περιθώριο για κάποιες κινήσεις.

Υφίστανται μήπως κάποιοι παράγοντες που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τα υψηλότερα επίπεδα ROE; Μπορούμε να αναφερθούμε σε δύο σενάρια, σημειώνει η ομάδα διαχείρισης παγκόσμιων χαρτοφυλακίων διαφόρων κατηγοριών επένδυσης της JP Morgan Asset Management.
 
Το πρώτο είναι εάν (ή όταν) η ποσοτική χαλάρωση ΙΙ οδηγήσει σε πληθωρισμό στον αναδυόμενο κόσμο, με αποτέλεσμα να διαβρωθούν τα περιθώρια και η απόδοση επί των ιδίων κεφαλαίων. Με εξαίρεση την Κίνα, αυτό δεν συνιστά ακόμη σοβαρό λόγο ανησυχίας. Το δεύτερο σενάριο αφορά σε ενδεχόμενη επιβράδυνση της οικονομίας παγκοσμίως σε βαθμό που να επιφέρει μεγάλη πτώση στις τιμές των εμπορευμάτων, με δυσμενείς συνέπειες για την κερδοφορία και τα επίπεδα ROE.

Κατά παράδοξο τρόπο, όμως, οποιαδήποτε απόφαση κατανομής επενδύσεων με στόχο την ενίσχυση των θέσεων στις παγκόσμιες μετοχές κατά το 2011 μπορεί κάλλιστα να υλοποιηθεί μέσω φθηνότερων αγορών με μεγαλύτερη ρευστότητα, δηλαδή των ανεπτυγμένων αγορών.

Έτσι, λοιπόν, η JP Morgan θεωρεί πως οι αναδυόμενες οικονομίες προσφέρουν πλέον ένα λιγότερο σαφές πλαίσιο με βάση την επιθετική νομισματική χαλάρωση στις ΗΠΑ σε σχέση με την Ασία κατά το διάστημα 1991 - 1993, καθώς τα μέτρα και οι συναλλαγματικές διακυμάνσεις παρουσίασαν μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις.

5. ΠΤΩΣΗ ΣΤΗΝ ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Αν η κινεζική οικονομία επιβραδύνει όχι γύρω στο 9%, όπως αναμένεται, αλλά στο 7%, κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με απότομη προσγείωση και θα ήταν αποτέλεσμα της αυστηρότερης νομισματικής πολιτικής ή της σοβαρότερης διόρθωσης στα ακίνητα. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, οι επιπτώσεις στα χρηματιστήρια και κυρίως σε αυτά των αναδυόμενων αγορών, αλλά και στις αγορές των εμπορευμάτων, θα γίνονταν τάχιστα εμφανείς.

6. ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ

Ως απόρροια της κρίσης χρέους στον δυτικό κόσμο, των μακροοικονομικών προβλημάτων, των νομισματικών ανησυχιών, των μακροπρόθεσμων φόβων σχετικά με τον πληθωρισμό, των γεωπολιτικών εντάσεων και του περιβάλλοντος των χαμηλών επιτοκίων, όπως υποστηρίζουν σήμερα οι αναλυτές, ο χρυσός θα κυμανθεί στα 1.500 - 1.690 δολάρια ανά ουγκιά το 2011.

Ορισμένοι άλλοι αναλυτές πολύτιμων μετάλλων εκτιμούν πως, δεδομένου ότι ο χρυσός είναι «το μοναδικό νόμισμα χωρίς πρόβλημα χρέους», η τιμή του αναμένεται να κινηθεί ανοδικά κατά τη διάρκεια του χρόνου, με ρυθμό όμως σημαντικά πιο αργό και λιγότερο σταθερό σε σχέση με εκείνον της τελευταίας διετίας.

Σήμερα, ωστόσο, αν διαψευστούν οι εκτιμήσεις των αναλυτών που υποστηρίζουν πως η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ θα διατηρήσει αμετάβλητα τα επιτόκια το 2011 ή θα τα αυξήσει ελαφρά στο 0,5% στο τέλος του έτους, το σκηνικό για το μέταλλο μπορεί να μεταβληθεί άρδην.

Αν, για παράδειγμα, η δυναμική της αμερικανικής ανάπτυξης, σε συνδυασμό με την ανάκαμψη των εισοδημάτων και της κατανάλωσης του ιδιωτικού τομέα, κάνει τη Federal Reserve να επανεξετάσει τη στάση της, ανεβάζοντας τα επιτόκια στο πρώτο εξάμηνο, αυτό θα προκαλούσε σταθεροποίηση, αλλά όχι κατ’ ανάγκην πτώση των χρηματιστηρίων, σίγουρα όμως αντιστροφή των τάσεων στο πολύτιμο μέταλλο, δεδομένης και της στροφής των χαρτοφυλακίων στα ομόλογα. Ξεπούλημα θα έφερνε και η τυχόν ουσιαστική επίλυση της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, ειδικά εάν ορισμένοι αναλυτές που κάνουν λόγο για δημιουργία «φούσκας» στον χρυσό έχουν δίκιο.

7. ΞΕΠΟΥΛΗΜΑ ΟΜΟΛΟΓΩΝ

Αν η ανάπτυξη στον κόσμο και κυρίως στην αμερικανική οικονομία εκπλήξει θετικά, οι αποδόσεις των ομολόγων στις ανεπτυγμένες αγορές θα ανέβουν, δηλαδή οι τιμές τους θα πέσουν, ενώ αυτές των μετοχών θα ενισχυθούν.

Ωστόσο, ξεπούλημα στα ομόλογα -ίσως και των ΗΠΑ- θα μπορούσε να υπάρξει αν η πτώση τους συνδεόταν με ανησυχίες για τον πληθωρισμό ή τη φερεγγυότητα του αμερικανικού δημοσίου ή και άλλων μεγάλων ισχυρών οικονομιών.

Όπως εκτιμούν ορισμένοι οικονομολόγοι, τα προβλήματα στην περιφέρεια της ευρωζώνης θα μπορούσαν να επηρεάσουν κάποια στιγμή και τις χώρες του πυρήνα, ενώ, παρά το γεγονός ότι δεν είναι το βασικό τους σενάριο, οι ανησυχίες για το χρέος και τα ελλείμματα αν δεν αντιδράσουν οι Αρχές στην ευρωζώνη θα αρχίσουν να έχουν επιπτώσεις και στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία.

Πάντως, παρά το μεγάλο έλλειμμα και το αυξανόμενο χρέος, θεωρείται απίθανο να χάσουν π.χ. οι ΗΠΑ την άριστη πιστοληπτική αξιολόγηση «ΑΑΑ». Όμως, οι ανησυχίες για την αγορά των δημοτικών ομολόγων εντείνονται και ίσως, εάν η αμερικανική κυβέρνηση αναγκαστεί να διασώσει τους δήμους και τις περιφέρειές της, τότε, θεωρητικά τουλάχιστον, μπορεί να υπάρξει απειλή υποβάθμισης από τους τρεις μεγάλους οίκους αξιολόγησης.

8. ΥΠΕΡΑΠΟΔΟΣΗ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

Οι επενδυτές έχουν γυρίσει την πλάτη στις μετοχές του χρηματοοικονομικού κλάδου, οι οποίες υποαποδίδουν έναντι της αγοράς εδώ και τέσσερα χρόνια. Όμως, εάν η αγορά κλείσει τα μάτια στις ανησυχίες για τα χαρτοφυλάκια δανείων, στις επιπτώσεις από την αυστηρότερη εποπτεία και στις ανάγκες για κεφαλαιακή ενίσχυση και φέρει τους τραπεζικούς τίτλους ξανά στις προτιμήσεις των επενδυτών, αυτό θα είναι το θετικότερο δυνατό σενάριο για τα χρηματιστήρια.

9. ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΧΡΕΩΝ

Μπορεί ακόμη και η Μoody’s να προειδοποίησε πως, αφού «η λιτότητα δεν φτάνει» για να δώσει τέλος στην κρίση χρέους ορισμένων κρατών της ευρωπαϊκής περιφέρειας, ίσως η αναδιάρθρωση να αποδειχτεί τελικά αναγκαία, εντούτοις ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν αναμένεται, τουλάχιστον το τρέχον έτος. Καθώς, πάντως, η ύφεση μεταδίδεται έξω από τις χώρες της κατηγορίας PIGS (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία και Ελλάδα), τα μαύρα σύννεφα στην ευρωζώνη δείχνουν να πληθαίνουν.

Πού οδηγούνται τα πράγματα; Αρκετά μεγάλο μέρος της αγοράς θεωρεί πως η ευρωζώνη θα παραμείνει τελικά ανέπαφη στη σημερινή της μορφή, γιατί απλούστατα... δεν υπάρχει εναλλακτική λύση!

Η έκθεση π.χ. των γερμανικών τραπεζών στην Ελλάδα, στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία και στην Ισπανία κυμαίνεται στα 420 δισ. ευρώ (έναντι 336 δισ. ευρώ των γαλλικών τραπεζών), ή στο 17% του γερμανικού ΑΕΠ και αυτό δείχνει το μέγεθος των τεράστιων αλληλεξαρτήσεων των επιμέρους οικονομιών.

Ωστόσο, πολλές φορές μία... λάθος κίνηση μπορεί να οδηγήσει και σε... ατυχήματα, τα οποία δεν επιτρέπουν τον εφησυχασμό, τουλάχιστον όχι για τη χώρα μας, η οποία παραμένει ούτως ή άλλως ο πιο αδύναμος κρίκος.

Εξάλλου, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι αναλυτές, αν στερέψει η πολιτική βούληση για τη στήριξη της ευρωπαϊκής περιφέρειας ή σημειωθούν σοβαρές αντιδράσεις απέναντι στα πακέτα διάσωσης από τους ψηφοφόρους χωρών όπως η Γερμανία, η Ολλανδία ή η Αυστρία, μία αναδιάρθρωση χρέους μέσα στο 2011 δεν μπορεί να αποκλειστεί από κανέναν.

* Οι πίνακες που αφορούν στις προβλέψεις για την ανάπτυξη και στον πληθωρισμό στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες οικονομίες, δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη: "Συνοδευτικό Υλικό".

** Αναδημοσίευση από το 669ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 14 – 18 Ιανουαρίου 2011.