Θύματα της επέκτασής τους με δανεικά, η οποία βασίστηκε στην αισιοδοξία τους σε ό,τι αφορά τους ρυθμούς ανάπτυξης των, λεγόμενων, αναπτυσσόμενων οικονομιών έχουν πέσει οι χαλυβουργίες, οι τσιμεντοβιομηχανίες καθώς και οι εταιρείες στον κλάδο εξόρυξης.

Η ύφεση που ξεκίνησε από τις δυτικές οικονομίες έχει περάσει στην Κίνα και στις υπόλοιπες αναπτυσσόμενες χώρες, με αποτέλεσμα να μειωθεί η ζήτηση και κατ’ επέκταση οι τιμές των εμπορευμάτων.

Παρόλο που οι ισχυρές εταιρείες του κλάδου τα προηγούμενα χρόνια προχώρησαν σε μεγάλα deals, τώρα πλέον δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το κόστος τους, με αποτέλεσμα να είναι γεμάτες χρέη, την ίδια στιγμή όπου η άντληση ρευστού από τράπεζες και χρηματιστήρια έχει δυσκολέψει.

Συγκεκριμένα, η αιτία των προβλημάτων των εταιρειών του κλάδου είναι τα μεγάλα ανοίγματά τους τη διετία 2006 - 2007 μέσα από ένα κύμα εξαγορών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του περιοδικού «Economist», οι έξι μεγαλύτερες εταιρείες του μεταλλευτικού κλάδου οφείλουν συνολικά 136 δισ. δολάρια, ενώ τη συγκεκριμένη διετία έδωσαν περίπου 109 δισ. δολάρια για τη χρηματοδότηση των εξαγορών.

Ενδεικτικά είναι τα deals που έγιναν το διάστημα αυτό. Η μεγαλύτερη χαλυβουργία παγκοσμίως ArcelorMittal προέκυψε από τη συγχώνευση των Arcelor και Mittal και τώρα είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη λόγω της ανάγκης χρηματοδότησης της συγχώνευσης. Η Tata Steel επιβαρύνεται από την εξαγορά με δανειακή μόχλευση της Corus, ενώ η κορυφαία τσιμεντοβιομηχανία Lafarge επιβαρύνεται από την εξαγορά της αιγυπτιακής Orascom Cement.

Ανάλογα προβλήματα αντιμετωπίζουν η Xstrata και η Cemex καθώς και η Rio Tinto, η οποία επιβαρύνεται από την εξαγορά της Alcan. Υπενθυμίζεται ότι και η BHP Billiton απέσυρε το ενδιαφέρον της για εξαγορά της Rio Tinto και ένας βασικός λόγος ήταν το μεγάλο χρέος της BHP και η ελπίδα ότι μπορεί να διεκδικήσει τη Rio στο μέλλον με χαμηλότερη προσφορά.

--- Κάθετη πτώση

Όμως, σύμφωνα με τους αναλυτές του κλάδου το 2009 η κερδοφορία των εταιρειών θα μειωθεί από 30% έως και 50% δυσχεραίνοντας ακόμη περισσότερο την κατάστασή τους. Επιβαρυντικά λειτουργεί και η πτώση των τιμών των μετοχών τους με αποτέλεσμα οι υποχρεώσεις τους να είναι μεγαλύτερες από την κεφαλαιοποίησή τους.

Η πτώση της κερδοφορίας περιορίζει τη ρευστότητά τους την ίδια στιγμή που εξαντλούνται και τα άλλα μέσα που υπάρχουν για την εξεύρεση ρευστού. Η άντληση κεφαλαίων από τα χρηματιστήρια είναι πολύ δύσκολη, ενώ ριψοκίνδυνη θεωρείται και η εξάρτηση των εταιρειών από τις αγορές ομολόγων μέσω της αναχρηματοδότησης του ομολογιακού χρέους. Επίσης, δεν προκρίνεται η πώληση περιουσιακών στοιχείων, καθώς είναι βέβαιο ότι οι προσφορές που θα είχαν οι εταιρείες θα ήταν εξευτελιστικά χαμηλές.

Μπροστά στην κατάσταση αυτή οι αναλυτές τηρούν στάση αναμονής για τον κλάδο, με δεδομένο ότι οι εταιρείες ελπίζουν σε καλύτερες ημέρες από το δεύτερο εξάμηνο του έτους και διαβεβαιώνουν ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν τα άμεσα χρέη τους με τη ρευστότητα που διαθέτουν, καθώς έγκαιρα ανανέωσαν το χρέος τους.

Σίγουρο είναι ότι στην πιο δύσκολη θέση βρίσκεται η μεξικανική Cemex, η οποία έχει ομολογιακά δάνεια 8 δισ. δολαρίων, τα οποία λήγουν το επόμενο 18μηνο και ρευστότητα περί τα 560 εκατ. δολάρια, με αποτέλεσμα να είναι πολύ δύσκολη η αναδιαπραγμάτευση του χρέους της.

ΙΣΧΝΕΣ... ΑΓΕΛΑΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΑΛΥΒΑ

Ο κατασκευαστικός τομέας στις δυτικές αγορές κλονίζεται, οι ιδιωτικές δαπάνες σε διαρκή αγαθά περιορίζονται, η οικονομία της Κίνας βιώνει τη μεταολυμπιακή της επιβράδυνση και ο χάλυβας... λυγίζει από το βάρος των νέων διεθνών οικονομικών δεδομένων.

Σε περίοδο ισχνών αγελάδων έχει εισέλθει η βιομηχανία χάλυβα, καθώς η ισχυρή ζήτηση, που ξεκίνησε από το 2002, έφθασε στο τέλος της. Η αύξηση της ζήτησης οδήγησε την τιμή χάλυβα από το ιστορικό χαμηλό των 275 δολαρίων στα τέλη του 2001 σε νέο υψηλό ιστορικό ρεκόρ στα μέσα του προηγούμενου καλοκαιριού, όταν άγγιξε τα 1.160 δολάρια ανά τόνο.

Η κατάσταση στον κλάδο είχε αρχίσει να αλλάζει από τους πρώτους μήνες του 2008, όταν ο κατασκευαστικός τομέας σε ΗΠΑ και Ευρώπη έφθινε εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Όμως, το κομβικό σημείο για την άρδην αλλαγή θεωρείται η λήξη των Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο, τον Αύγουστο του 2008, η οποία σηματοδότησε την επιβράδυνση στην οικονομία, και κυρίως στον κατασκευαστικό τομέα, της Κίνας, η ζήτηση της οποίας αντιστοιχεί στο 1/3 της παγκόσμιας ζήτησης.

Για φέτος πλέον η παγκόσμια παραγωγή χάλυβα αναμένεται να υποχωρήσει τουλάχιστον κατά 10%, με την Κίνα να έχει το μεγαλύτερο ποσοστό μείωσης, ενώ τα αποθέματα έχουν φτάσει σε υψηλό επίπεδο στη Βόρεια Αμερική και στην Ευρώπη.

Η μικρότερη ζήτηση έχει οδηγήσει σε πτώση των τιμών, η οποία έφτασε έως και το 50% από τα επίπεδα του προηγούμενου καλοκαιριού. Βέβαια, προς το παρόν οι μεγάλες χαλυβουργίες έχοντας έναν καλύτερο -σε σχέση με προηγούμενες περιόδους επιβράδυνσης- έλεγχο των αποθεμάτων τους εκτιμάται ότι μπορούν να διατηρήσουν τις τιμές σε υψηλά επίπεδα. Μάλιστα, σύμφωνα με τη συμβουλευτική εταιρεία Meps, που ειδικεύεται στον κλάδο, η μέση τιμή χάλυβα θα αυξηθεί στα 750 δολάρια ανά τόνο μέχρι τον επόμενο Ιούλιο, έναντι 676 δολ. τον Δεκέμβριο.

Κατ’ άλλους αναλυτές η ανάκαμψη μπορεί να κρατήσει το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο του έτους. Αυτό, πάντως, δεν αλλάζει τις γενικότερες προβλέψεις ότι η αγορά έχει εισέλθει σε έναν κύκλο επιβράδυνσης, ο οποίος πιθανότατα να κρατήσει μία τετραετία, έως ότου η παραγωγή και η ζήτηση επιστρέψουν στα επίπεδα του πρώτου μισού του 2008.

Πάντως, υπάρχει και ο αντίλογος ο οποίος λέει ότι η κατάσταση δεν είναι τόσο άσχημη. Οι τεράστιες επενδύσεις σε έργα υποδομών που αναμένεται να κάνουν οι κυβερνήσεις ώστε να αμυνθούν έναντι της ύφεσης προβλέπεται ότι θα περιορίσουν την πτώση της ζήτησης, αυξάνοντας και την τιμή. Ενδεικτικά, ο αναλυτής της συμβουλευτικής World Steel Dynamics κ. Πίτερ Μάρκους θεωρεί ότι η παραγωγή χάλυβα μετά τη μία πτωτική παρένθεση φέτος (κατά 13,9%) το 2010 θα αυξηθεί κατά 12,9% και το 2011 θα επανέλθει στα υψηλά επίπεδα του 2007.

* Aναδημοσίευση από το 565 φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 16 - 20 Ιανουαρίου 2009.