Πώς ένας ροκάς έγινε... αρχιτρομοκράτης της Αλ Κάιντα

Πριν χρόνια έγραφε στίχους για ένα blues-rock συγκρότημα από τη Σαχάρα, τζαμάριζε με την παρέα και σύχναζε σε νυχτερινά κέντρα της Δυτικής Αφρικής. Το γκρουπ Tinariwen συνέχισε να περιοδεύει στον κόσμο, κέρδισε ένα Grammy και έπαιξε με τον Ρόμπερτ Πλαντ των Led Zeppelin και τον Μπόνο των U2, μεταξύ άλλων.

Ο Ιγιάντ αγκ Γκάλι (Iyad ag Ghali), όμως, μετεξελίχθηκε στον ηγέτη ενός από τα πιο επικίνδυνα παρακλάδια της Αλ Κάιντα στον κόσμο, απαγορεύοντας τη μουσική σε μια εκτεταμένη περιοχή της Μαύρης Ηπείρου και διοικώντας έναν στρατό εξτρεμιστών που ευθύνονται για δεκάδες χιλιάδες θανάτους. Οι άνδρες του έστησαν ενέδρα ακόμη και στα μέλη του συγκροτήματος Tinariwen και απήγαγαν τον κιθαρίστα.

Εχει μετατρέψει τη Δυτική Αφρική σε πρωταρχικό πεδίο μάχης, όπου η Δύση και οι τοπικές κυβερνήσεις συγκρούονται με τους ισλαμιστές εξτρεμιστές. Οι 6.000 μαχητές του έχουν πολεμήσει Γάλλους στρατιώτες, Αμερικανούς πρασινοσκούφηδες και Ρώσους μισθοφόρους.

 Οι μαχητές του 70χρονου Αγκ Γκάλι έχουν γίνει τόσο ισχυροί, που υπάρχει ο κίνδυνος το Μάλι, η πατρίδα του, ή η γειτονική Μπουρκίνα Φάσο να γίνουν οι πρώτες χώρες στον κόσμο που θα κυβερνώνται από την Αλ Κάιντα.

Το ταξίδι του πολέμαρχου από την έθνικ ροκ μέχρι τον ισλαμισμό ακολούθησε μια τόσο απίθανη τροχιά όσο η άνοδος των φίλων του από τα τζαμαρίσματα ως την παγκόσμια σκηνή.

Τη μεταμόρφωσή του αφηγείται η Wall Street Journal, βασιζόμενη σε συνεντεύξεις με παλιούς φίλους, αντάρτες Τουαρέγκ, μέλη του συγκροτήματος Tinariwen, κυβερνητικούς αξιωματούχους, αλλά και σε εκθέσεις του ΟΗΕ, διπλωματικές επικοινωνίες και σύγχρονες φωτογραφίες.

Παιδί της ερήμου

Ως νέος, ο Αγκ Γκάλι ήταν πρώτα Τουαρέγκ και μετά μουσουλμάνος. Η γνωστή εθνοτική ομάδα των Βερβέρων, που έχει ρομαντικοποιηθεί στη Δύση για την ενδυμασία και τον νομαδικό τρόπο ζωής της, περιπλανιέται στη Σαχάρα με καμήλες, κατσίκες και πρόβατα, στην έκταση που καλύπτουν το Μάλι, η Μπουρκίνα Φάσο, ο Νίγηρας, η Αλγερία και η Λιβύη. Αντιστάθηκαν σχεδόν 70 χρόνια στη γαλλική αποικιοκρατία. Μετά την ανεξαρτησία του Μάλι το 1960, οργάνωσαν μια αποτυχημένη εξέγερση ενάντια στη νέα κυβέρνηση.

Ο Αγκ Γκάλι ήταν εννέα ετών όταν ο πατέρας του, εξέχων Τουαρέγκ, σκοτώθηκε στην εξέγερση. Ο ίδιος εντάχθηκε σε λεγεώνα εθελοντών υπό την αιγίδα του Λίβυου ισχυρού άνδρα Μοαμάρ Καντάφι, διεκδικώντας ανεξαρτησία από το Μάλι.

 Ο Άγκ Γκάλι αξιοποίησε τη μουσική ως τρόπο να συγκεντρώσει υποστήριξη για την ανεξαρτησία των Τουαρέγκ. Μεταξύ άλλων, έγραψε τους στίχους για το τραγούδι-επιτυχία «Bismillah»:

Για όνομα του Θεού, ξεκινήσαμε την επανάσταση μαζί με τ' αδέρφια μου.

Να διώξουμε τους ληστές και να ποδοπατήσουμε τους εχθρούς.

Θα σκαρφαλώσουμε στα βουνά για να ξεφύγουμε από τη δυστυχία.

Ακολουθήστε το Euro2day.gr στο Google News!Παρακολουθήστε τις εξελίξεις με την υπογραφη εγκυρότητας του Euro2day.gr

FOLLOW USΑκολουθήστε τη σελίδα του Euro2day.gr στο Linkedin

Ο πανεπιστημιακός-αφρικανολόγος Pierre Boilley, που τον φιλοξένησε στο διαμέρισμά του στο Παρίσι το 1989, θυμάται ο καλεσμένος του τα βράδια έπινε ουίσκι και σχεδίαζε την εξέγερση των Τουαρέγκ.

Τον Ιούνιο του 1990, με τους μαχητές του εγκατέλειψε τη Λιβύη και διείσδυσε στο Μάλι. Οι κασέτες με το «Bismillah» περνούσαν χέρι χέρι και το τραγούδι έγινε ύμνος του απελευθερωτικού κινήματος των Τουαρέγκ.

Μετά τις αρχικές νίκες στο πεδίο της μάχης, ο Άγκ Γκάλι διαπραγματεύτηκε ειρήνη το 1991, που οδήγησε σε αυξημένη αυτονομία των Τουαρέγκ από τις αρχές του Μάλι. Ήταν η αρχή μιας συμμαχίας με την κυβέρνηση της Μπαμάκο, που διήρκεσε δύο δεκαετίες.

Ζωή στην πόλη

Μετά τη μάχη, ο πρόεδρος του Μάλι Μούσα Τραορέ προώθησε τη μουσική των Tinariwen και, μετά την ανατροπή του το 1991, ο επόμενος πρόεδρος Αλφά Κοναρέ καλόπιασε τον Αγκ Γκάλι παραχωρώντας του μια ευρύχωρη βίλα στην πρωτεύουσα.

Ακόμη, του ζήτησε να τον συνοδεύσει σε επίσημα ταξίδια και ο επαναστάτης της ερήμου άρχισε να φορά ρολόγια Rolex και κοστούμια Smalto.

Συνέχιζε να ακούει Μπομπ Μάρλεϊ, κάπνιζε Marlboro, αλλά έπινε μόνο χυμό, θυμάται ο πρώην μάνατζερ του συγκροτήματος.

Το 1999, όμως, μια ομάδα συντηρητικών Πακιστανών ιεροκηρύκων έφτασε στη γενέτειρά του Κιντάλ και η ζωή του άλλαξε. Γενειοφόροι και ντυμένοι στα λευκά, διέσχισαν το Κιντάλ προτρέποντας τους κατοίκους να ακολουθούν αυστηρά τις αρχές του Ισλάμ. 

Πέταξε το Rolex

Ο Αγκ Γκάλι ενθουσιάστηκε και κάλεσε τους Πακιστανούς στο σπίτι του. Τους επόμενους μήνες, προσευχόταν και διαβάζοντας το Κοράνι. Άφησε γένια και άρχισε να φοράει την ίδια λευκή ενδυμασία με τους ιεροκήρυκες.

«Παρατάω το Rolex και τα παπούτσια μου, δεν τα μπορώ άλλο», είπε.

Η έλξη του για μια ακραία εκδοχή του Ισλάμ και η αγάπη του για τη μουσική των Τουαρέγκ συνυπήρξαν ειρηνικά για λίγο. Την ίδια χρονιά, άρχισε να διοργανώνει φεστιβάλ μουσικής Τουαρέγκ στην έρημο. Στη σκηνή το 2012 ανέβηκε ο Μπόνο των U2.

Το 2003, η Βίκι Χάντλεστον, τότε πρέσβειρα των ΗΠΑ στο Μάλι, κανόνισε μια συνάντηση μαζί του στο πλαίσιο της προσπάθειας της κυβέρνησης Μπους να εντοπίσει ριζοσπαστικοποιημένους μουσουλμάνους μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. «Είχαμε πληροφορίες που η Αλ Κάιντα επρόκειτο να ανοίξει νέο μέτωπο» στην περιοχή, είπε υποπτευόμενη ότι ο Άγκ Γκάλι βρισκόταν πίσω από την κίνηση.

Η Χάντλεστον γοητεύτηκε από τον χαρισματικό, «καλοπροαίρετο τύπο» που φορούσε τουρμπάνι...

Αντίθετες πορείες

Ο Αγκ Γκάλι τελικά αποκήρυξε το μουσικό φεστιβάλ που είχε υποστηρίξει.  Ταυτόχρονα, οι παλιόφιλοι Tinariwen απέκτησαν μεγάλη φήμη. Το 2010 εμφανίστηκαν με τη Σακίρα και την Αλίσια Κέις στο Μουντιάλ της Νότιας Αφρικής. Το 2011 κυκλοφόρησαν το βραβευμένο με Grammy άλμπουμ «Tassili».

Ταυτόχρονα, ανατράπηκε ο Καντάφι και μαχητές Τουαρέγκ έφυγαν από τη Λιβύη και πλημμύρισαν το Μάλι. Πολλοί νεότεροι στράφηκαν εναντίον του Αγκ Γκάλι, βλέποντάς τον ως ξεπουλημένο που ζούσε στην πολυτέλεια και συμφιλιώθηκε με την κυβέρνηση του Μάλι.

Παραγκωνισμένος από πρώην συντρόφους του, ίδρυσε τη δική του ισλαμιστική μαχητική ομάδα. Σύντομα ακολούθησε η αργή κατάρρευση της Δυτικής Αφρικής.

Το 2012 η πρώην αντάρτικη ομάδα των Τουαρέγκ του Αγκ Γκάλι ξεκίνησε εξέγερση, καταλαμβάνοντας το Τιμπουκτού, το Γκάο και το Κιντάλ. Μέσα σε μήνες, όμως, η νέα ισλαμιστική ομάδα του και άλλη μια εξτρεμιστική δύναμη, η Αλ Κάιντα του Ισλαμικού Μαγκρέμπ, οδήγησαν τους Τουαρέγκ σε υποχώρηση.

Μετά την κατάληψη του Τιμπουκτού, ο Άγκ Γκάλι απαγόρευσε τη «μουσική του Σατανά». Απαγορεύτηκε στις γυναίκες να βγαίνουν σε εξωτερικούς χώρους χωρίς τους συζύγους ή τους αδερφούς τους. Η θρησκευτική αστυνομία μαστίγωσε ύποπτους αιρετικούς.

Στις αρχές του 2013, οι μαχητές του έστησαν ενέδρα σε μουσικούς των Tinariwen και αιχμαλώτισαν τον κιθαρίστα για εβδομάδες.

Στο πολεμικό θέατρο της Δυτικής Αφρικής

Εκείνη τη χρονιά, οι ΗΠΑ χαρακτήρισαν τον Αγκ Γκάλι ως τρομοκράτη. Η Γαλλία ανέπτυξε στρατεύματα στο Μάλι και, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, εκτόπισε τους ισλαμιστές από το Τιμπουκτού. 

Το 2017, ο Αγκ Γκάλι προσέλκυσε πολλές μαχητικές ομάδες που συνδέονται με την Αλ Κάιντα σ' έναν συνασπισμό που ονομάζεται Jama'at Nusrat al-Islam wal Muslimin, δηλαδή Ομάδα Υποστήριξης για το Ισλάμ και τους Μουσουλμάνους. Ο συνασπισμός ξεκίνησε ένα νέο κύμα εξέγερσης σε όλη τη Δυτική Αφρική.

Οι άνδρες του κατέλαβαν ορυχεία χρυσού, εκβίασαν χωρικούς και πήραν χρήματα από υπηρεσίες προστασίας σε διακινητές ναρκωτικών και ανθρώπων. Οι μαχητές συνδέθηκαν με 2.300 βίαια επεισόδια στο Μάλι, την Μπουρκίνα Φάσο, τον Νίγηρα και άλλες χώρες της Δυτικής Αφρικής πέρυσι, με περισσότερους από 8.880 νεκρούς, σύμφωνα με το Africa Center for Strategic Studies, δεξαμενή σκέψης του Πενταγώνου.

Απογοητευμένοι στρατιωτικοί σε Μάλι, Μπουρκίνα Φάσο και Νίγηρα ανέτρεψαν πολιτικούς ηγέτες σε μια σειρά πραξικοπημάτων που ξεκίνησαν το 2020, ισχυριζόμενοι ότι θα μπορούσαν να υποτάξουν αποτελεσματικότερα τους αντάρτες.

Τα πραξικοπήματα ανέτρεψαν τη στρατηγική της Δύσης κατά των εξεγέρσεων στη Δυτική Αφρική. Τα τελευταία τρία χρόνια, οι χούντες έχουν εκδιώξει τις γαλλικές αντιτρομοκρατικές δυνάμεις. Οι στρατιωτικοί ηγέτες του Νίγηρα διέταξαν 1.100 Αμερικανούς στρατιώτες να φύγουν από τη χώρα και κατέλαβαν μια αμερικανική βάση 110 εκατ. δολαρίων.

Το Μάλι έδιωξε δύναμη 15.000 ατόμων των Ηνωμένων Εθνών και προσέλαβε Ρώσους μισθοφόρους της ομάδας Wagner. Οι Ρώσοι έχουν κατηγορηθεί για σφαγές αμάχων και ο Αγκ Γκάλι έχει αντιταχθεί στην παρουσία τους. Τον Ιούλιο, οι δυνάμεις του υποστήριξαν μια επίθεση των Τουαρέγκ στο βόρειο Μάλι, που επέφερε τον θάνατο τουλάχιστον 50 μαχητών της Wagner, στη μεγαλύτερη μεμονωμένη απώλεια της εταιρείας στην Αφρική.

Ο Αγκ Γκάλι φιλοδοξεί να ιδρύσει ένα δυτικοαφρικανικό χαλιφάτο. Οι μαχητές του έχουν αποκρούσει το αντίπαλο Ισλαμικό Κράτος στην ευρύτερη Σαχάρα, ενώ τον περασμένο Αύγουστο πυροβόλησαν 600 χωρικούς στην Μπουρκίνα Φάσο, οι οποίοι έσκαβαν χαρακώματα για να προστατεύσουν τον οικισμό τους.

Τον Ιούνιο, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης αποσφράγισε ένταλμα σύλληψης για τον Αγκ Γκάλι, κατηγορώντας τον για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Παραμένει ελεύθερος.

Το περασμένο καλοκαίρι, οι Tinariwen συνέχιζαν τη μεγάλη παγκόσμια περιοδεία τους στις ΗΠΑ και αλλού...