Data Act: Ποιος θα έχει πρόσβαση σε δεδομένα στην ΕΕ και υπό ποιες προϋποθέσεις

Πολιτική συμφωνία επιτεύχθηκε μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της ΕΕ σχετικά με την ευρωπαϊκή πράξη για τα δεδομένα (Data Act), τον νέο νόμο που ρυθμίζει ποιος μπορεί να έχει πρόσβαση σε δεδομένα και υπό ποιες προϋποθέσεις.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαιρέτισε τη συμφωνία τονίζοντας ότι «η επανάσταση του διαδικτύου των πραγμάτων οδηγεί σε εκθετική ανάπτυξη των δεδομένων» και σημειώνοντας πως «ο προβλεπόμενος όγκος δεδομένων αναμένεται να εκτοξευθεί τα επόμενα χρόνια» και ότι «σημαντικός όγκος βιομηχανικών δεδομένων παραμένει αχρησιμοποίητος, ενώ προσφέρει πολλές ανεκμετάλλευτες δυνατότητες».

«Η πράξη για τα δεδομένα αποσκοπεί στην τόνωση της οικονομίας δεδομένων της ΕΕ μέσω της απελευθέρωσης βιομηχανικών δεδομένων, της βελτιστοποίησης της προσβασιμότητας και της χρήσης τους και της προώθησης μιας ανταγωνιστικής και αξιόπιστης ευρωπαϊκής αγοράς υπολογιστικού νέφους (European cloud market). Επιδιώκει να διασφαλίσει ότι όλοι καρπώνονται τα οφέλη της ψηφιακής επανάστασης», τονίζει η ανακοίνωση της Επιτροπής.

Από την πλευρά του, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επισημαίνει ότι ο Data Act έχει στόχο να τονώσει την καινοτομία εξαλείφοντας τα εμπόδια που εμποδίζουν την πρόσβαση στα δεδομένα. Ο νέος νόμος για τα δεδομένα θεσπίζει κανόνες που διέπουν την κοινή χρήση δεδομένων που παράγονται μέσω της χρήσης συνδεδεμένων προϊόντων ή σχετικών υπηρεσιών (π.χ. διαδίκτυο των πραγμάτων, βιομηχανικά μηχανήματα) και επιτρέπει στους χρήστες να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα που δημιουργούν. Θα συμβάλει στην ανάπτυξη νέων υπηρεσιών, ιδιαίτερα στην τεχνητή νοημοσύνη, όπου απαιτούνται τεράστιες ποσότητες δεδομένων για την εκπαίδευση αλγορίθμων. Στοχεύει επίσης να καταστήσει φθηνότερες τις υπηρεσίες μετά την πώληση και τις επισκευές συνδεδεμένων συσκευών. Σε εξαιρετικές περιστάσεις ή καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως πλημμύρες και πυρκαγιές, οι φορείς του δημόσιου τομέα μπορούν να έχουν πρόσβαση και να χρησιμοποιούν δεδομένα που κατέχει ο ιδιωτικός τομέας, ορίζει ο νέος νόμος.

Συγκεκριμένα η πράξη για τα δεδομένα περιλαμβάνει τα εξής:

• Μέτρα που επιτρέπουν στους χρήστες συνδεδεμένων συσκευών να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα που παράγονται από τις εν λόγω συσκευές και από υπηρεσίες που σχετίζονται με τις εν λόγω συσκευές. Οι χρήστες θα μπορούν να μοιράζονται τα εν λόγω δεδομένα με τρίτους, ενισχύοντας τις υπηρεσίες δευτερογενούς αγοράς και την καινοτομία. Ταυτόχρονα, οι κατασκευαστές εξακολουθούν να ενθαρρύνονται ώστε να επενδύουν στην παραγωγή δεδομένων υψηλής ποιότητας, ενώ το εμπορικό απόρρητο εξακολουθεί να προστατεύεται.
• Μέτρα για την παροχή προστασίας από καταχρηστικές συμβατικές ρήτρες που επιβάλλονται μονομερώς. Στόχος των μέτρων είναι η προστασία των εταιρειών της ΕΕ από άδικες συμφωνίες, η προώθηση δίκαιων διαπραγματεύσεων και η παροχή της δυνατότητας στις ΜΜΕ να συμμετέχουν με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στην ψηφιακή αγορά.
• Μηχανισμούς με τους οποίους οι φορείς του δημόσιου τομέα θα μπορούν να έχουν πρόσβαση και να χρησιμοποιούν δεδομένα που βρίσκονται στην κατοχή του ιδιωτικού τομέα σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης σε τομείς δημόσιου συμφέροντος, όπως πλημμύρες και δασικές πυρκαγιές, ή κατά την εφαρμογή νομικής εντολής, όταν τα απαιτούμενα δεδομένα δεν είναι άμεσα διαθέσιμα με άλλα μέσα.
• Νέους κανόνες που παρέχουν στους πελάτες την ελευθερία να αλλάζουν παρόχους υπηρεσιών επεξεργασίας δεδομένων υπολογιστικού νέφους. Οι κανόνες αυτοί αποσκοπούν στην προώθηση του ανταγωνισμού και των επιλογών στην αγορά, ενώ αποτρέπουν παράλληλα τον εγκλωβισμό σε συγκεκριμένο πάροχο. Επιπλέον, η πράξη για τα δεδομένα περιλαμβάνει διασφαλίσεις κατά των παράνομων διαβιβάσεων δεδομένων και εγγυάται ένα πιο δυναμικό και ασφαλές περιβάλλον επεξεργασίας δεδομένων.
• Μέτρα για την προώθηση της ανάπτυξης προτύπων διαλειτουργικότητας για την κοινοχρησία και την επεξεργασία δεδομένων, σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ για την τυποποίηση.

Η αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδια για την ψηφιακή εποχή, Μαργκρέιτε Βεστέιγερ, δήλωσε σχετικά: «Πρόκειται για σημαντικό ορόσημο στην πορεία προς μια ενιαία αγορά δεδομένων. Η πράξη θα βελτιστοποιήσει τη χρήση των δεδομένων βελτιώνοντας την προσβασιμότητά τους για ιδιώτες και επιχειρήσεις. Πρόκειται για ιδιαίτερα καλή είδηση για τον ψηφιακό μετασχηματισμό μας».

Η άτυπη συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα θα πρέπει να εγκριθεί τόσο από το Κοινοβούλιο όσο και από το Συμβούλιο για να γίνει νόμος.