Κομισιόν: Υφεση 7,5% φέτος στην Ευρωπαϊκή Ενωση

Σε λίγες μόνο εβδομάδες, η πανδημία της Covid-19 έχει επηρεάσει σημαντικά τη δημόσια ζωή σε όλον τον κόσμο, σημειώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην έκθεσή της με τις εαρινές προβλέψεις της για την οικονομία. 

Προσθέτει ότι το πρώτο μέλημα των κυβερνήσεων παγκοσμίως είναι η προστασία της υγείας και της ασφάλειας των πολιτών τους. Ωστόσο, έχει πλήρως αλλάξει τις προοπτικές για την ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία.

Για τον περιορισμό του ιού, τα κράτη-μέλη της ΕΕ έπρεπε να λάβουν δραστικά μέτρα, που αδρανοποίησαν τις οικονομίες τους. Η οικονομική δραστηριότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση υποχώρησε κατά περίπου ένα τρίτο, σχεδόν σε μία μέρα. Χωρίς αυτά τα μέτρα για τον περιορισμό της πανδημίας, όμως, η τελική ζημιά για την κοινωνία και την οικονομία θα ήταν αναμφίβολα μεγαλύτερη.

Κατά το τρέχον τρίμηνο, συνεχίζει η Κομισιόν, η οικονομική παραγωγή στην ΕΕ θα είναι σχεδόν 16% χαμηλότερη σε σχέση με το τελευταίο τρίμηνο του 2019. Παρ’ όλο που η δραστηριότητα αναμένεται να αυξηθεί ξανά με τη σταδιακή χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων, η συρρίκνωση του ΑΕΠ της ΕΕ φέτος αναμένεται να φτάσει το 7,5%, πολύ πιο βαθιά από την οικονομική κρίση του 2009.

Υπό την προϋπόθεση ότι τα μέτρα πολιτικής για τη στήριξη των εισοδημάτων, των θέσεων εργασίας, της ρευστότητας και των επενδύσεων, είναι αποτελεσματικά, η οικονομική δραστηριότητα θα ανακάμψει μόλις χαλαρώσει ο περιορισμός. Ωστόσο, η ζήτηση θα παραμείνει υποτονική για μεγαλύτερο διάστημα, καθώς οι εργαζόμενοι, που ανησυχούν για τις προοπτικές εργασίας τους, θα έχουν την τάση να εξοικονομούν μεγαλύτερο μερίδιο από το εισόδημα τους και οι εταιρείες που αντιμετωπίζουν αβεβαιότητα σχετικά με τις μελλοντικές πωλήσεις τους θα καθυστερήσουν ή θα ακυρώσουν επενδύσεις.

Στην ευρωζώνη η πτώση του ΑΕΠ αναμένεται κατά 7,7% φέτος, με ανάπτυξη του κατά 6,3% του χρόνου.

Για τη Γερμανία προβλέπει ύφεση 6,5% φέτος και ανάπτυξη 5,9% το 2021, για την Ισπανία πτώση του ΑΕΠ κατά 9,4% φέτος και ανάπτυξη 7,0% το 2021, ενώ για την Ιταλία, ύφεση 9,5% το 2020 και ανάπτυξη 6,5% του χρόνου.

Ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, εκτελεστικός αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων, δήλωσε: «Κατά το παρόν στάδιο, δεν μπορούμε παρά να χαρτογραφήσουμε προσωρινά την κλίμακα και τη σοβαρότητα των κλυδωνισμών που προκαλεί ο κορονοϊός στις οικονομίες μας. Ενώ οι άμεσες επιπτώσεις θα είναι πολύ σοβαρότερες για την παγκόσμια οικονομία από ό, τι αυτές της χρηματοπιστωτικής κρίσης, το βάθος του αντικτύπου θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη της πανδημίας, την ικανότητά μας να επανεκκινήσουμε με ασφάλεια την οικονομική δραστηριότητα και να ανακάμψουμε στη συνέχεια. Πρόκειται για έναν συμμετρικό κλυδωνισμό: όλες οι χώρες της ΕΕ επηρεάζονται και σε όλες αναμένεται να σημειωθεί ύφεση κατά το τρέχον έτος. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη έχουν ήδη συμφωνήσει επί εκτάκτων μέτρων για τον μετριασμό των επιπτώσεων. Η συλλογική μας ανάκαμψη θα εξαρτηθεί από τη συνεχή σθεναρή και συντονισμένη αντίδραση σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο. Μαζί είμαστε ισχυρότεροι.»

Ο Πάολο Τζεντιλόνι, Ευρωπαίος επίτροπος Οικονομίας, δήλωσε: «Η Ευρώπη βιώνει έναν οικονομικό κλυδωνισμό δίχως προηγούμενο από την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης. Τόσο το βάθος της ύφεσης όσο και η ισχύς της ανάκαμψης θα είναι άνισα, καθώς θα εξαρτώνται από την ταχύτητα με την οποία μπορούν να αρθούν οι περιορισμοί, από το πόσο σημαντικές είναι υπηρεσίες όπως ο τουρισμός σε κάθε οικονομία και από τους οικονομικούς πόρους κάθε χώρας. Η απόκλιση αυτή συνιστά απειλή για την ενιαία αγορά και τη ζώνη του ευρώ — ωστόσο, μπορεί να μετριαστεί μέσω αποφασιστικής, κοινής ευρωπαϊκής δράσης. Πρέπει να ανταποκριθούμε στην πρόκληση αυτή.»

Μεγάλο πλήγμα για την ανάπτυξη

Η πανδημία του κορωνοϊού έχει επηρεάσει σοβαρά τις καταναλωτικές δαπάνες, τη βιομηχανική παραγωγή, τις επενδύσεις, το εμπόριο, τις ροές κεφαλαίων και τις αλυσίδες εφοδιασμού. Η αναμενόμενη σταδιακή χαλάρωση των μέτρων περιορισμού αναμένεται να διαμορφώσει το πλαίσιο για ανάκαμψη. Ωστόσο, η οικονομία της ΕΕ δεν αναμένεται να έχει καλύψει πλήρως τις απώλειες του τρέχοντος έτους μέχρι το τέλος του 2021. Οι επενδύσεις θα παραμείνουν υποτονικές και η αγορά εργασίας δεν θα έχει ανακάμψει πλήρως.

Η συνεχής αποτελεσματικότητα των μέτρων πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο για την αντιμετώπιση της κρίσης θα είναι καίριας σημασίας για τον περιορισμό της οικονομικής ζημίας και για τη διευκόλυνση μιας ταχείας και εύρωστης ανάκαμψης που θα θέσει τις οικονομίες σε πορεία βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης.

Η ανεργία αναμένεται να αυξηθεί

Ενώ τα συστήματα μερικής απασχόλησης, οι επιδοτήσεις μισθών και η στήριξη των επιχειρήσεων αναμένεται να συμβάλλουν στον περιορισμό των απωλειών θέσεων εργασίας, η πανδημία του κορονοϊού θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας.

Το ποσοστό ανεργίας στη ζώνη του ευρώ προβλέπεται να αυξηθεί από 7,5% το 2019 σε 9,5% το 2020, προτού μειωθεί εκ νέου σε 8½ % το 2021. Στην ΕΕ, το ποσοστό ανεργίας προβλέπεται να αυξηθεί από 6,7 % το 2019 σε 9 % το 2020, και στη συνέχεια να μειωθεί σε περίπου 8 % το 2021.

Ορισμένα κράτη μέλη θα αντιμετωπίσουν μεγαλύτερες αυξήσεις στην ανεργία σε σχέση με άλλα. Τα κράτη μέλη με υψηλό ποσοστό εργαζομένων με βραχυπρόθεσμες συμβάσεις και εκείνα στα οποία μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού εξαρτάται από τον τουρισμό είναι ιδιαίτερα ευάλωτα. Επίσης, οι νέοι που εντάσσονται την περίοδο αυτή στο εργατικό δυναμικό θα δυσκολευτούν να διασφαλίσουν την πρώτη τους θέση εργασίας.

Απότομη πτώση του πληθωρισμού

Οι τιμές καταναλωτή αναμένεται να μειωθούν σημαντικά κατά το τρέχον έτος, λόγω της μείωσης της ζήτησης και της απότομης πτώσης των τιμών του πετρελαίου, οι οποίες από κοινού προβλέπεται να υπεραντισταθμίσουν τυχόν μεμονωμένες αυξήσεις τιμών που προκαλούνται από διαταραχές του εφοδιασμού συνδεόμενες με την πανδημία.

Ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ, όπως μετράται με τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή (ΕνΔΤΚ), εκτιμάται τώρα στο 0,2% το 2020 και στο 1,1 % το 2021. Στην ΕΕ, ο πληθωρισμός προβλέπεται να φθάσει το 0,6% το 2020 και το 1,3 % το 2021.

Η λήψη αποφασιστικών μέτρων πολιτικής θα οδηγήσει σε αύξηση των δημόσιων ελλειμμάτων και του χρέους

Τα κράτη μέλη αντέδρασαν αποφασιστικά με δημοσιονομικά μέτρα για τον περιορισμό της οικονομικής ζημίας που προκλήθηκε από την πανδημία. Οι «αυτόματοι σταθεροποιητές», όπως οι πληρωμές για παροχές κοινωνικής ασφάλισης σε συνδυασμό με δημοσιονομικά μέτρα διακριτικής ευχέρειας, αναμένεται να οδηγήσουν σε αύξηση των δαπανών. Ως εκ τούτου, το συνολικό δημόσιο έλλειμμα της ζώνης του ευρώ και της ΕΕ αναμένεται να αυξηθεί από μόλις 0,6 % του ΑΕΠ το 2019 σε περίπου 8½% το 2020, πριν μειωθεί σε περίπου 3½% το 2021.

Αφού παρουσίασε πτωτική τάση από το 2014, ο δείκτης δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται επίσης να αυξηθεί. Στη ζώνη του ευρώ, ο εν λόγω δείκτης προβλέπεται να αυξηθεί από 86 % το 2019 σε 102¾ % το 2020, και στη συνέχεια να μειωθεί σε 98¾ % το 2021. Στην ΕΕ, ο εν λόγω δείκτης προβλέπεται να αυξηθεί από 79,4 % το 2019 σε περίπου 95 % κατά το τρέχον έτος, και στη συνέχεια να μειωθεί σε 92 % το επόμενο έτος.

Εξαιρετικά υψηλή αβεβαιότητα και κίνδυνοι δυσμενέστερων εξελίξεων

Οι εαρινές προβλέψεις επισκιάζονται από υψηλότερο του συνήθους βαθμό αβεβαιότητας, η οποία βασίζεται σε μια σειρά παραδοχών σχετικά με την εξέλιξη των μέτρων για την πανδημία του κορονοϊού και των συναφών μέτρων ανάσχεσης. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του βασικού σεναρίου, οι περιορισμοί θα αρθούν σταδιακά από τον Μάιο και μετά.

Οι κίνδυνοι που συνδέονται με αυτές τις προβλέψεις είναι επίσης εξαιρετικά μεγάλοι και αφορούν κυρίως τις δυσμενέστερες εξελίξεις.

Μια σοβαρότερη και πιο μακροχρόνια πανδημία από αυτή που προβλέπεται σήμερα θα μπορούσε να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερη μείωση του ΑΕΠ σε σχέση με την παραδοχή στο βασικό σενάριο αυτής της πρόβλεψης. Ελλείψει ισχυρής και έγκαιρης κοινής στρατηγικής για την ανάκαμψη σε επίπεδο ΕΕ, υπάρχει κίνδυνος η κρίση να οδηγήσει σε σοβαρές στρεβλώσεις εντός της ενιαίας αγοράς και σε παγιωμένες οικονομικές, δημοσιονομικές και κοινωνικές αποκλίσεις μεταξύ των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ.

Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος η πανδημία να προκαλέσει πιο δραστικές και μόνιμες αλλαγές στη στάση απέναντι στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας και στη διεθνή συνεργασία, γεγονός που θα επιβάρυνε την ιδιαίτερα ανοικτή και διασυνδεδεμένη ευρωπαϊκή οικονομία. Η πανδημία θα μπορούσε επίσης να αφήσει μόνιμα σημάδια λόγω των πτωχεύσεων και των μακροχρόνιων ζημιών στην αγορά εργασίας.

Η απειλή της επιβολής δασμών μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου θα μπορούσε επίσης να ανακόψει την ανάπτυξη, αν και σε μικρότερο βαθμό στην ΕΕ από ό, τι στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Το Ηνωμένο Βασίλειο

Δεδομένου ότι οι μελλοντικές σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου δεν είναι ακόμη σαφείς, οι προβλέψεις για το 2021 βασίζονται σε μια καθαρά τεχνική παραδοχή για διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης όσον αφορά τις εμπορικές τους σχέσεις. Τούτο γίνεται αποκλειστικά για τους σκοπούς των προβλέψεων και δεν αντικατοπτρίζει πρόβλεψη ή πρόγνωση όσον αφορά την έκβαση των διαπραγματεύσεων μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου για τη μελλοντική τους σχέση.