Η Ευρωπαϊκή Πράξη Προσβασιμότητας που προωθεί η Κομισιόν για τα άτομα με αναπηρία συνιστά «ιδανική» ευκαιρία για όλους και ανοίγει τεράστιους ορίζοντες καινοτομίας για τις επιχειρήσεις, είπεσε συνέντευξη στην EurActiv η ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, κ. Κωνσταντίνα Κούνεβα.

Η κ. Κούνεβα μίλησε στο Σαράντη Μιχαλόπουλο στις Βρυξέλλες.

Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις, κατά τη γνώμη σας, σχετικά με την εναρμόνιση της προσβασιμότητας των προϊόντων και υπηρεσιών στους νόμους της Ε.Ε.;

Πέντε είναι οι κύριες προκλήσεις κατά την γνώμη μου.

Πρώτον, ο χρόνος εφαρμογής και το πεδίο της ίδιας της Οδηγίας. Το σχέδιο Οδηγίας προβλέπει εφαρμογή σε 6 χρόνια, χρονική περίοδο αρκετά μεγάλη, αν σκεφτούμε μάλιστα ότι μιλάμε για ψηφιακά προϊόντα και υπηρεσίες με πολύ συχνά ανανεούμενο μικρό κύκλο ζωής. Επίσης, το ίδιο το πεδίο της Οδηγίας δεν εξασφαλίζει την προσβασιμότητα των αναπήρων σε μια σειρά δραστηριότητες, όπως η πρόσβαση σε ένα ξενοδοχειακό κατάλυμα ή η χρήση οικιακών συσκευών.

Δεύτερον, το θέμα της εποπτείας, σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Πρώτα ή ίδια Ε.Ε. θα πρέπει να επιτηρήσει τη γρήγορη εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών και να μην καθυστερήσει την εφαρμογή της Οδηγίας. Έπειτα, τα κράτη-μέλη πρέπει να συγκροτήσουν ισχυρούς μηχανισμούς ελέγχου, που θα διαπιστώνουν, για παράδειγμα, πόσο βάσιμες είναι οι αιτήσεις επιχειρήσεων για εξαίρεση από τους ενιαίους κανόνες προσβασιμότητας. Ας μη ξεχνάμε ότι στα κράτη-μέλη σήμερα δεν υπάρχουν εποπτικές αρχές αγοράς για τα προϊόντα και την εν γένει τήρηση της προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρίες.

Τρίτον, είναι σημαντικό να συμπεριληφθεί στη νέα νομοθεσία το δομημένο προσβάσιμο περιβάλλον. Για παράδειγμα, με βάση την Οδηγία, τα ATM πρέπει να είναι προσβάσιμα για άτομα με αναπηρία και άλλα εμποδιζόμενα πρόσωπα. Αλλά η υποχρέωση μιας τράπεζας δεν πρέπει να εξαντλείται σ’ αυτό. Αν δεν υπάρχει η μπάρα, το κατάλληλο ασανσέρ για το αναπηρικό αμαξίδιο, η ειδική πρόσβαση για τον άνθρωπο με προβλήματα όρασης που θέλει να φτάσει σε μια τράπεζα ή στο ιατρείο, αν δεν υπάρχει κατάλληλο προσωπικό που θα κατανοήσει τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου με νοητική στέρηση, τι νόημα θα έχουν τα προσβάσιμα προϊόντα και υπηρεσίες; Η προσβασιμότητα του δομημένου περιβάλλοντος είναι προϋπόθεση για όλα. Αυτό υπογραμμίζεται από όλες τις οργανώσεις και τους φορείς στο χώρο της αναπηρίας. Κι έχουν δίκιο.

Τέταρτο, με την Ευρωπαϊκή Πράξη Προσβασιμότητας προκύπτουν υποχρεώσεις των ιδιωτικών επιχειρήσεων να προσαρμόσουν τα προϊόντα και υπηρεσίες που παρέχουν. Υποχρεώσεις όμως προκύπτουν και για τα κράτη. Ποιος θα είναι ο εγγυητής της οικονομικής προσβασιμότητας σε αυτά τα αγαθά και τις υπηρεσίες; Θα έχει ο πολίτης (άτομο με αναπηρία ή ηλικιωμένος) τα οικονομικά μέσα να τα αγοράζει; Θα πρέπει λοιπόν να προσέξουμε το κόστος μετατροπής για να γίνει προσβάσιμο ένα προϊόν να μη περάσει στους ανθρώπους με αναπηρία. Αλλωστε γνωρίζουμε καλά ότι η αναπηρία οδηγεί ευκολότερα στη φτώχεια. Τα ποσοστά ανεργίας στο χώρο της αναπηρίας είναι πολύ υψηλά. Κατά συνέπεια η προσβασιμότητα δεν μπορεί να είναι μόνο για τους λίγους που έχουν κάποια εισοδήματα.

Πέμπτον, η καινούρια οδηγία αποτελεί μια καλή ευκαιρία για την Ε.Ε. να ελέγξει τι έχει κάνει με τις προηγούμενες Οδηγίες. Να ελέγξει, δηλαδή, κατά πόσο εφαρμόστηκαν και πόσο αποτελεσματικές ήταν για τους ανθρώπους με αναπηρία.

Πώς νομίζετε ότι η νομοθεσία της Ε.Ε. πρέπει να διαμορφωθεί, έτσι ώστε να αποφευχθεί η «δημιουργία νέων εμποδίων στην καινοτομία»;

Ίσα ίσα θα έλεγα ότι η καινούρια οδηγία ανοίγει νέους ορίζοντες και ένα νέο, τεράστιο πεδίο καινοτομίας. Για τις επιχειρήσεις, τους ερευνητές, τους επιστήμονες ανοίγει ορίζοντας πολλών νέων καινοτομιών για μια μεγάλη κατηγορία ανθρώπων, όπως τα 80 εκατ. άτομα με αναπηρία στην Ε.Ε. Αλλά και η Ε.Ε. από την πλευρά της να δώσει κίνητρα για έρευνα και σχεδίαση προσβάσιμων προϊόντων όχι μόνο στις πολυεθνικές αλλά και στις ΜΜΕ.

Θα μπορούσε αυτή η Πράξη είναι ένα παιχνίδι «win-win» για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη;

Φυσικά. Μιλάμε για 80.000.000 ανθρώπους με αναπηρία. Και μάλιστα η Κομισιόν προβλέπει ότι αυτός ο αριθμός θα αυξηθεί περισσότερο τα επόμενα χρόνια. Μιλώντας με αυστηρά οικονομικούς όρους, είναι μια μεγάλη αγορά που ανοίγει για τις επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις μπορούν να δουν τους ανθρώπους με αναπηρία και ως καταναλωτές, που πρέπει να έχουν κι αυτοί ίσες ευκαιρίες όπως όλοι. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι συνήθως οι επιχειρήσεις βλέπουν μόνο τα βραχυπρόθεσμα οφέλη, το τι θα κερδίσουν φέτος ή σε 1-2 χρόνια. Ενώ θα πρέπει να βλέπουν τα οφέλη που θα προκύψουν μακροπρόθεσμα από το να δουλεύουν για ένα μεγάλο κοινό, 500 εκατομμυρίων ανθρώπων, χωρίς αποκλεισμούς και περιθωριοποίηση.

Από την άλλη πλευρά, η Ε.Ε. έχει επικυρώσει την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρία. Άρα είναι υποχρεωμένη να εφαρμόσει αυτή τη Σύμβαση, που ορίζει ρητά την προσβασιμότητα σε όλα τα πεδία των δικαιωμάτων τους.

Ποιες είναι οι βασικές ανησυχίες σας; Η Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ψήφισε πρόσφατα να εξαιρέσει από την Ευρωπαϊκή Πράξη Προσβασιμότητας τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, συμπεριλαμβανομένων των τηλεοπτικών προγραμμάτων και των e-books.

Αληθινά, δεν καταλαβαίνω αυτή την απόφαση. Η βασική κριτική που δέχτηκε η πρόταση της Κομισιόν για την Ευρωπαϊκή Πράξη Προσβασιμότητας είναι ότι είχε περιορισμένο πεδίο εφαρμογής. Δεν είναι δυνατόν να την περιορίσουμε κι άλλο, την στιγμή μάλιστα που οι ίδιοι οι συλλογικοί φορείς των ατόμων με αναπηρία προτείνουν την διεύρυνση του πεδίου της Πράξης σε περισσότερα προϊόντα και υπηρεσίες.

Έχω ακούσει ότι η θέση τους είναι ότι πρέπει να γίνει μια ειδική και ξεχωριστή οδηγία για την πρόσβαση στις οπτικοακουστικές υπηρεσίες. Κάτι τέτοιο όμως φοβάμαι ότι θα καθυστερήσει τα πράγματα. Είναι ιδανική η ευκαιρία που μας δίνεται τώρα, με την Ευρωπαϊκή Πράξη Προσβασιμότητας. Για πολλούς ανθρώπους με αναπηρία, οι υπηρεσίες των οπτικοακουστικών μέσων, ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα, μια κινηματογραφική ταινία είναι ένα παράθυρο στον κόσμο. Δεν μπορούμε να τους στερήσουμε το δικαίωμα της πρόσβασης στον πολιτισμό και στην τέχνη. Κι ούτε είναι σωστό εμείς, οι ευρωβουλευτές, να τεμαχίζουμε τα δικαιώματα των αναπήρων για να προστατεύσουμε τον ένα ή τον άλλο επιχειρηματικό κλάδο. Στο τέλος δεν προσφέρουμε καλή υπηρεσία ούτε στους κλάδους αυτούς, γιατί τους αποκόβουμε από μια τόσο μεγάλη ομάδα ανθρώπων.