NYT: Πλήγμα για ευρωτράπεζες η κρίση στην Κριμαία

Οι τράπεζες της Βιέννης, βεβαίως, δεν ήταν οι μόνες δυτικές τράπεζες που αναζήτησαν μερίδιο στο πρώην Σοβιετικό μπλοκ. Όμως οι Αυστριακοί, για λόγους γεωγραφίας και ιστορίας, έβαλαν μεγάλα στοιχήματα στην Ανατολική Ευρώπη και τη Ρωσία.

Σήμερα, καθώς αυξάνονται οι περιφερειακές εντάσεις με τη Ρωσία, οι αυστριακές τράπεζες κινδυνεύουν να βρεθούν στα διασταυρούμενα οικονομικά και γεωπολιτικά διασταυρούμενα πυρά.

Ο τρόπος με τον οποίον εξελίσσεται η κατάσταση για την Αυστρία, θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στην ευρύτερη Ευρωπαϊκή Ένωση, τα μέλη της οποίας από τότε που ξέσπασε η κρίση στην Κριμαία, τονίζουν ότι η επιβολή κυρώσεων πρέπει να γίνει προσεκτικά. Στην χειρότερη περίπτωση, οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα χάσουν τις θυγατρικές τους στη Ρωσία, εν μέσω της κλιμάκωσης των αντιμέτρων, ή θα τους είναι αδύνατον να δραστηριοποιηθούν στην περιοχή.

Ότι και να συμβεί, οι αναλυτές εκτιμούν πως πολλές δυτικές τράπεζες με παρουσία στη Ρωσία –συμπεριλαμβανομένων μεγάλων αμερικανικών τραπεζών όπως η Citigroup και η JPMorgan Chase- θα δουν τα κέρδη τους να περιορίζονται σε μια αγορά που μέχρι πρόσφατα ήταν αρκετά προσοδοφόρα.

Σύμφωνα με την Deutsche Bank, η έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών στη Ρωσία ανέρχεται σε 194 δισ. δολάρια, έναντι των 37 δισ. δολαρίων των αμερικανικών τραπεζών. Οι χρηματοοικονομικοί δεσμοί με τη Ρωσία εξηγούν ως έναν βαθμό γιατί οι ευρωπαίοι είναι απρόθυμοι να επιβάλουν κυρώσεις.

Για την Ευρώπη στο σύνολό της, υπάρχει επίσης κίνδυνος η κρίση να «της γυρίσει μπούμερανγκ» με τρόπους που είναι αδύνατον να προβλεφθούν.

«Παρακολουθούμε στενά τις πιθανές έμμεσες επιπτώσεις, καθώς μπορεί να έχουν πιο ουσιαστική επίπτωση απ' ότι η άμεση έκθεση σ' αυτές τις χώρες», ανέφερε το μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Bundesbank, Αντρεας Ντομπρετ.

Για την Αυστρία οι επιπτώσεις είναι άμεσες –και ήδη αισθητές. Δυο από τις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας – η Raiffeisen Bank Internantional και η Bank Austria, μονάδα της ιταλικής UniCredit- έχουν μεγάλες δραστηριότητες στην Ουκρανία και τη Ρωσία. Αν και υπάρχουν και άλλες τράπεζες με παρουσία στη Ρωσία, όπως για παράδειγμα η γαλλική Societe Generale, ωστόσο η έκθεση της Αυστρίας –που αγγίζει τα 17 δισ. δολάρια- είναι η μεγαλύτερη σε σχέση με το συνολικό μέγεθος του τραπεζικού της συστήματος, στο 1,4% των assets.

Η έκθεση θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη εάν η Erste Group, η μεγαλύτερη τράπεζα της Αυστρίας σε επίπεδο assets, δεν είχε φύγει από την Ουκρανία πέρυσι. Η κίνηση αυτή αποτελούσε μέρος μιας εξόδου ξένων επενδυτών από την Ουκρανία και τη Ρωσία, καθώς είχαν αποθαρρυνθεί από την διαφθορά και την ισχνή οικονομική ανάπτυξη στις χώρες αυτές.

Πολύ πριν η Ρωσία προσαρτήσει την Κριμαία, οι Raiffeisen και Bank Austria είχαν ήδη υποστεί πλήγμα από μια εκτίναξη στα «κόκκινα» δάνεια και στην συρρίκνωση της κερδοφορίας σε όλη την Ανατολική Ευρώπη. Σχεδόν το ένα τρίτο των δανείων ύψους περίπου 1,2 δισ. ευρώ της Raiffeisen στην Ουκρανία έχουν χαρακτηριστεί είτε ληξιπρόθεσμα ή έχουν κηρύξει χρεοστάσιο.

Εκπρόσωπος της Raiffeisen αρνήθηκε να σχολιάσει εν όψει της ανακοίνωσης –χθες- των οικονομικών της αποτελεσμάτων για την χρήση 2013. Σημειώνεται ότι οι μετοχές της τράπεζας έχουν καταγράψει πτώση 29% από τις 23 Ιανουαρίου.

Η κρίση της Κριμαίας είναι το πιο πρόσφατο εμπόδιο που έχει μπει στις φιλοδοξίες των αυστριακών τραπεζών να εδραιωθούν στην περιοχή που κάποτε κυβερνώνταν από τους Αψβούργους της Βιέννης. Μέχρι την πτώση της δυναστείας μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, η κυριαρχία της έφθανε μέχρι την σημερινή Ουκρανία και περιελάμβανε το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων περιοχών που τώρα ανήκουν στην Ουγγαρία, την Πολωνία και την Ρουμανία.

Για τις τράπεζες όπως η Raiffeisen, που ιδρύθηκε το 1862 όταν οι Αψβούργοι ήταν ακόμα στην εξουσία, η επέκταση προς ανατολάς μετέτρεψε μια «κοιμισμένη» μεσαίου μεγέθους τράπεζα σε μια περιφερειακή δύναμη.

Όμως, οι τράπεζες διέθεταν πιστώσεις υπερβολικά απλόχερα. Σε ορισμένες χώρες, ο δανεισμός αυξάνονταν κατά 50% ετησίως. Πολλά από τα δάνεια ήταν σε ξένο νόμισμα. Τέτοια δάνεια προσέφεραν χαμηλά επιτόκια, όμως οι δανειολήπτες που πληρώνονταν σε ουγγρικό φιορνίνι ή σε ουκρανική γρίβνια, είχαν πρόβλημα στην αποπληρωμή του χρέους τους όταν η αξία των τοπικών νομισμάτων τους έκανε «βουτιά».

Οι κίνδυνοι της αυστριακής στρατηγικής έγιναν εμφανείς το 2008, στην αρχή της οικονομικής κρίσης. Μόνο η έκτακτη παρέμβαση του ΔΝΤ και της ΕΕ απέτρεψαν τον πανικό στους ξένους επενδυτές.

Από το 2008, η Αυστριακή κυβέρνηση έχει αναγκαστεί να παράσχει 14 δισ. ευρώ σε κεφάλαια ή άλλη άμεση βοήθεια στις αυστριακές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων 2,5 δισ. ευρώ στην Raiffeisen. Η βοήθεια αυτή αντιστοιχούσε στο περίπου 5% του ΑΕΠ, πολύ χαμηλότερη απ' ότι στην Ιρλανδία ή την Ελλάδα, όμως ήταν ιδιαίτερα υψηλή για χώρα εκτός κρίσης.

«Το ρίσκο ήταν τεράστιο» ανέφερε ο αυστριακός βουλευτής και αναπληρωτής επικεφαλής του Κόμματος των Πρασίνων, Werner Kogler. Οι τράπεζες, σημείωσε, «πάντα γνώριζαν πως αν κάτι πάει στραβά, στο τέλος τον λογαριασμό θα τον πληρώσουν οι φορολογούμενοι».

Η κρίση στην Ουκρανία έχει ήδη επιπτώσεις για τους φορολογούμενους. Αυτόν τον μήνα, οι αυστριακές αρχές μπλοκάρισαν τα σχέδια της Raiffeisen να αποπληρώσει την κρατική βοήθεια που είχε λάβει διότι η τράπεζα μπορεί να χρειαστεί τα χρήματα αυτά για να αντιμετωπίσει τις απώλειες στην περιοχή.

Οι αναταραχές στην Ουκρανία έρχονται σε μια περίοδο που η αυστριακή κυβέρνηση ήδη να αντιμετωπίσει έναν τεράστιο λογαριασμό, αλλά και την αυξανόμενη λαϊκή οργή, λόγω των προβλημάτων σε μια άλλη τράπεζα, την Hypo Alpe Adria. Αν και η κρατική αυτή τράπεζα δεν διαθέτει μεγάλες δραστηριότητες στη Ρωσία ή την Ουκρανία, ωστόσο έβγαλε δισεκατομμύρια από δάνεια αμφιβόλου ποιότητας σε άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Κροατία.

Οι αυστριακές αρχές βρίσκονται σε διαδικασία διάλυσης της Hypo Ale Adria, δημιουργώντας μια επωνομαζόμενη bad bank προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν τις απώλειες, όμως ο «λογαριασμός» συνεχώς αυξάνεται. Την Παρασκευή, η Hypo Alpe Adria γνωστοποίησε πως θα χρειαστεί επιπλέον 1,4 δισ. ευρώ σε έκτακτα κεφάλαια, πέραν των 4,8 δισ. ευρώ που έχει ήδη λάβει.

Ομοίως, τα δάνεια της Raiffeisen στη Ρωσία ανέρχονται σε 10,2 δισ. ευρώ, έναντι των 13,5 δισ. ευρώ της Societe Generale. Η UniCredit έχει δανείσει 12,4 δισ. ευρώ στη Ρωσία.

Βέβαια, οι αυστριακές τράπεζες θεωρείται απίθανο να εγκαταλείψουν την Ανατολική Ευρώπη. Η Raiffeisen έχει διαβεβαιώσει τους πελάτες της στην Ουκρανία ότι τα 800 υποκαταστήματά της θα συνεχίσουν να λειτουργούν κανονικά, εκτός από αυτό του Κιέβου που υπέστη ζημιές κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων.

Όμως, οι μειώσεις δαπανών είναι προ των πυλών. Και το πραγματικό μέγεθος του ρίσκου για τις αυστριακές τράπεζες από την Ρωσία θα μπορούσε να είναι χειρότερο του αναμενόμενου, όπως εκτιμούν οι αναλυτές. Οι χρηματοοικονομικοί δεσμοί μεταξύ της Αυστρίας, της Ουκρανίας και της Ρωσίας είναι συχνά «θολοί» και υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία για το ποιοι είναι οι πελάτες των τραπεζών και πόσο αξιόπιστοι μπορεί να είναι. Και αυτό καθιστά δύσκολη την πρόβλεψη των επιπτώσεων που θα έχει η επιβολή περαιτέρω κυρώσεων.