Ιστορική συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν

Το Ιράν και έξι παγκόσμιες δυνάμεις κατέληξαν σε προκαταρκτική συμφωνία τα ξημερώματα της Κυριακής για τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, με αντάλλαγμα μια περιορισμένη άρση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη χώρα.

Η συμφωνία μεταξύ του Ιράν, των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Βρετανίας, της Κίνας και της Ρωσίας επιτεύχθηκε μετά από τέσσερις ημέρες σκληρών διαπραγματεύσεων στη Γενεύη.

Η συμφωνία σχεδιάστηκε ως πακέτο μέτρων για δημιουργία εμπιστοσύνης, προκειμένου να αμβλυνθούν οι εντάσεις δεκαετιών και να εξαλειφθεί το ενδεχόμενο πολέμου στη Μέση Ανατολή για τις πυρηνικές φιλοδοξίες της Τεχεράνης.

Ωστόσο, το Ισραήλ αντέδρασε χαρακτηρίζοντάς την μια «κακή συμφωνία», ενώ δήλωσε πως δεν θα δεσμευτεί από αυτήν. Μάλιστα, ο ισραηλινός  πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου την χαρακτήρισε "ιστορικό λάθος".

Η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Catherine Ashton, η οποία συντόνιζε τις διαπραγματεύσεις με το Ιράν εκ μέρους των μεγάλων δυνάμεων, δήλωσε πως δημιουργεί χρόνο και χώρο για διαπραγματεύσεις που στόχο έχουν την επίτευξη ολοκληρωμένης λύσης στη διαμάχη.

«Είναι μόνο το πρώτο βήμα», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Mohammad Javad Zarif κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου. «Πρέπει να αρχίσουμε να κινούμαστε προς την κατεύθυνση της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης, μια κατεύθυνση στην οποία είχαμε καταφέρει να κινηθούμε εναντίον στο παρελθόν».

Ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε πως εάν το Ιράν δεν τηρήσει τις δεσμεύσεις του μέσα σε μια περίοδο έξι μηνών, τότε οι ΗΠΑ θα καταργήσουν την άρση των κυρώσεων και θα «αυξήσουν την πίεση».

Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Ban Ki-moon χαιρέτησε θερμά την ενδιάμεση συμφωνία και απηύθυνε έκκληση στις εμπλεκόμενες κυβερνήεις να «κάνουν ότι είναι δυνατόν για να υπάρξει συνέχεια σε αυτή την ενθαρρυντική αρχή».

Ο πρόεδρος του Ιράν δήλωσε πως το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων είναι πως οι P5+1 έχουν «αναγνωρίσει τα πυρηνικά δικαιώματα του Ιράν», ενώ σημείωσε πως οι δραστηριότητες εμπλουτισμού ουρανίου της χώρας θα προχωρήσουν «με παρόμοιο τρόπο όπως στο παρελθόν».

Ο κ. Ρουχανί δήλωσε πως οι διαπραγματεύσεις για μια ολοκληρωμένη συμφωνία θα ξεκινήσουν άμεσα και πως το Ιράν έχει ισχυρή θέληση να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις.

Ωστόσο, το Ισραήλ είναι δυσαρεστημένο. «Είναι μια κακή συμφωνία. Παρέχει στο Ιράν ακριβός αυτό που ήθελε –τόσο μια σημαντική άμβλυνση των κυρώσεων όσο και διατήρηση των πιο σημαντικών σημείων του πυρηνικού της προγράμματος», ανέφερε αξιωματούχος του πρωθυπουργικού γραφείου.

Οι ισραηλινοί αξιωματούχοι πάντως δεν απείλησαν με μονομερή στρατιωτική ενέργεια, η οποία θα μπορούσε να απομονώσει ακόμα περισσότερο τη χώρα και να θέσει σε κίνδυνο τη συμμαχία της με την Ουάσινγκτον, λέγοντας πως απαιτείται περισσότερος χρόνος για να αποτιμηθεί η συμφωνία.

Η Δύση ανησυχεί ότι το Ιράν επιχειρεί να αναπτύξει δυνατότητα πυρηνικών όπλων, κάτι που αρνείται η Τεχεράνη, λέγοντας πως το πυρηνικό της πρόγραμμα είναι ένα ειρηνικό project ενέργειας.

Οι ΗΠΑ δήλωσαν πως η συμφωνία σταμάτησε την πρόοδο στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής του ερευνητικού αντιδραστήρα Αράκ, που αποτελεί ιδιαίτερη πηγή ανησυχίας για τη Δύση καθώς θα μπορούσε δυνητικά να δημιουργήσει υλικό για πυρηνικές βόμβες.

Παράλληλα, θα εξουδετερώνει τα ιρανικά αποθέματα ουρανίου που είναι εμπλουτισμένα σε ποσοστό 20%, ποσοστό που πλησιάζει αυτό που απαιτείται για τη δημιουργία πυρηνικών όπλων, και προβλέπει επιθεωρήσεις από τον ΟΗΕ, όπως δήλωσε αμερικανός αξιωματούχος. Το Ιράν έχει επίσης δεσμευτεί να σταματήσει τον εμπλουτισμό ουρανίου πάνω από το 5%.

Σύμφωνα με αμερικανό αξιωματούχο, η συμφωνία της Γενεύης δεν αναγνωρίζει δικαίωμα του Ιράν να εμπλουτίζει ουράνιο, ενώ θα εξακολουθούν να εφαρμόζονται κυρώσεις.

Ωστόσο, ο ιρανός αναπληρωτής υπουργός εξωτερικών, Abbas Araqchi δήλωσε πως το πρόγραμμα εμπλουτισμού του ιράν έχει αναγνωριστεί επισήμως.

Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών John Kerry δήλωσε πως η συμφωνία θα κάνει πιο δύσκολο για το Ιράν να επιχειρήσει τη δημιουργία πυρηνικού όπλου. Ο ίδιος σημείωσε σε συνέντευξη Τύπου πως, ενώ ο Ομπάμα δεν βγάλει από το τραπέζι την πιθανότητα χρήσης βίας κατά του Ιράν, ωστόσο πιστεύει πως είναι απαραίτητο να εξαντληθεί πρώτα η διπλωματία. Κατά τον ίδιο, η περιορισμένη άρση των κυρώσεων θα μπορούσε να ανακληθεί.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, William Hague ανέφερε στο Twitter ότι είναι μια «σημαντική και ενθαρρυντική» προκαταρκτική συμφωνία με το Ιράν, το πυρηνικό πρόγραμμα του οποίου «δεν θα προχωρήσει για έξι μήνες».

Ο γάλλος ομόλογός Laurent Fabius του δήλωσε πως «η συμφωνία στη Γενεύη για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι ένα σημαντικό βήμα για την διατήρηση της ασφάλειας και της ειρήνης».

Το κοινό ανακοινωθέν Ashton-Zarif

Σε κοινό τους ανακοινωθέν, η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Catherin Ashton και ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Mohammad Javad Zarif αναφέρουν τα εξής:

«Μετά από έντονες διαπραγματεύσεις καταλήξαμε σε συμφωνία σήμερα για ένα κοινό σχέδιο δράσης που καθορίζει μια προσέγγιση προς την επίτευξη μιας μακροπρόθεσμης ολοκληρωμένης λύσης.

Συμφωνήσαμε πως η διαδικασία που θα οδηγήσει σε αυτή την ολοκληρωμένη λύση θα περιλαμβάνει τα πρώτα βήματα αρχικών αμοιβαίων μέτρων που θα ληφθούν από τις δυο πλευρές για ένα διάστημα έξι μηνών.

Μοιραζόμαστε επίσης μια ισχυρή δέσμευση για να διαπραγματευτούμε μια τελική ολοκληρωμένη λύση.

Η υιοθέτηση ενός κοινού σχεδίου δράσης κατέστη δυνατή χάρη στην αίσθηση αμοιβαίου σεβασμού και στην αποφασιστικότητα για εξεύρεση λύσης που είναι επωφελής για όλους μας.

Η εφαρμογή αυτή του πρώτου βήματος δημιουργεί τον χρόνο και το περιβάλλον που απαιτείται για μια ολοκληρωμένη λύση η οποία παραμένει ο κοινός στόχος και για την οποία σύντομα θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις.

Οι εργασίες για την εφαρμογή αυτού του πρώτου βήματος θα ξεκινήσουν σύντομα.

Προσδοκούμε ταχεία εφαρμογή την οποία θα παρακολουθούμε από κοινού, σε στενό συντονισμό με την ΙΑΕΑ.

Τέλος, η σημερινή συμφωνία αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την ανάπτυξη της σχέσης μας με έναν πιο εποικοδομητικό τρόπο».