Το επόμενο βήμα στα Ελληνοτουρκικά και το… νήμα του 2016

Διστακτικά εμφανίζεται να αντιμετωπίζει η κυβέρνηση το όλο θέμα του διαλόγου με την Τουρκία, μετά και την ανακοίνωση της Άγκυρας για «πάγωμα» των ερευνητικών επιχειρήσεων. Και αυτό διότι ναι μεν στο Μέγαρο Μαξίμου χαρακτηρίζουν θετική την αποκλιμάκωση της έντασης και της -προσώρας τουλάχιστον- τουρκικής προκλητικότητας, αλλά διατηρούν, από την άλλη, ισχυρές επιφυλάξεις για τη θέληση του Ταγίπ Ερντογάν να συμμετάσχει σε ουσιαστικό διάλογο επί συγκεκριμένων ζητημάτων, της  υφαλοκρηπίδας και της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών. Των μόνων θεμάτων που -κατά την ελληνική πλευρά- υπάρχει διαφορά με την Τουρκία και θα μπορούσαν να συζητηθούν.

Στρατηγική της κυβέρνησης φαίνεται να είναι να ξαναπιαστεί το… νήμα που έσπασε το 2016 και αφορά τις διερευνητικές επαφές, οι οποίες είχαν διακοπεί με απόφαση και ευθύνη της Άγκυρας. Και αυτές όμως, όπως υπογραμμίζει το πρωθυπουργικό επιτελείο, θα μπορούσαν να ξεκινήσουν μόνο με την προϋπόθεση να έχει προηγηθεί «έμπρακτη αποκλιμάκωση από την πλευρά της Τουρκίας, καλή πίστη και σεβασμός στο Διεθνές Δίκαιο και στις αρχές καλής γειτονίας». Κάτι που μέχρι στιγμής η ελληνική πλευρά δεν το διαβλέπει ως πολύ πιθανό σενάριο.

Στο τελεσίγραφο του ενός μήνα που φαίνεται να υπάρχει από πλευράς Τουρκίας (σύμφωνα με τη σχετική εντολή που -κατά την τουρκική προεδρία- έδωσε ο Ταγίπ Ερντογάν), στην κυβέρνηση αποφεύγουν να τοποθετηθούν, μένοντας στη σταθερή θέση ότι η χώρα μας «δεν πρόκειται να ανεχθεί παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της. Μόνο ο πλήρης σεβασμός της διεθνούς νομιμότητας και των κανόνων καλής γειτονίας μπορούν να εγγυηθούν τη σταθερότητα στην περιοχή», σημειώνουν.

«Δημιουργία τετελεσμένων»

Ενδεικτική και η τοποθέτηση του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, σχολιάζοντας τις τελευταίες εξελίξεις: «Η Ελλάδα είναι πάντοτε έτοιμη για διάλογο με την Τουρκία. Για διάλογο, όμως, όχι υπό το κράτος απειλών, όχι υπό το κράτος προσβολών, όχι υπό το κράτος απόπειρας δημιουργίας τετελεσμένων», ανέφερε χαρακτηριστικά, δίνοντας το στίγμα των επόμενων ελληνικών κινήσεων.

Στο πλαίσιο αυτό, αναπόφευκτα, η χθεσινή αναδίπλωση της Τουρκίας στο Αιγαίο, πέραν της αναμενόμενης ικανοποίησης που επέφερε, κρατά σε απόλυτη εγρήγορση την ελληνική κυβέρνηση. «Η διπλωματία επικράτησε», ήταν το πρώτο σχόλιο υψηλόβαθμου κυβερνητικού παράγοντα, ο οποίος απέδωσε τη συγκεκριμένη εξέλιξη στη «σθεναρή στάση» της ελληνικής πλευράς, στην παρέμβαση της Γερμανίδας καγκελαρίου Άγκελα Μέρκελ αλλά και στην πίεση ιδίως των Γάλλων προς τον Ερντογάν. Ωστόσο, σύμφωνα με την ίδια πηγή, «θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για όλα», δεδομένης και της απρόβλεπτης στάσης του Τούρκου προέδρου και σίγουρα δεν θα πρέπει να αποκλειστεί επ’ ουδενί άμεση «επιστροφή» των γειτόνων στις προκλητικές συμπεριφορές. 

Ενδεικτική η νέα ανακοίνωση-πρόθεση της Άγκυρας να βγάλει στα νερά της Μεσογείου το «Μπαρμπαρός», ενώ δεν θα πρέπει να παραβλεφθεί και η φράση του εκπροσώπου του Ερντογάν, Ιμπραΐμ Καλίν, που αποτυπώνει την τουρκική στρατηγική: «Όλοι θα πρέπει να συνεχίσουν να δουλεύουν στις δικές τους υφαλοκρηπίδες, ενώ για τις αμφισβητούμενες περιοχές θα πρέπει να γίνουν κοινές έρευνες», τόνισε, επαναφέροντας επί της ουσίας θέμα συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου. 

Ταυτόχρονα, περιέγραψε τη βούληση της χώρας του να βάλει στην ατζέντα των συζητήσεων «όλα τα θέματα: το Αιγαίο, την υφαλοκρηπίδα, τα νησιά, τον εναέριο χώρο, επιχειρήσεις έρευνας και ελέγχου και την Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και άλλα διμερή θέματα, χωρίς καμία προϋπόθεση...». Κάτι που η Αθήνα αρνείται μετ’ επιτάσεως, εξού και η έλλειψη στέρεας βάσης για την πραγματοποίηση ενός πραγματικά εποικοδομητικού διαλόγου ανάμεσα στις δύο πλευρές, όπως εκτιμούν διπλωματικές πηγές.

Τουρκική απομόνωση

Την ίδια ώρα, λειτουργώντας με την τακτική του «μαστιγίου και του καρότου», ο Ταγίπ Ερντογάν, μετά την όξυνση των τόνων κατά τις προηγούμενες μέρες με την Αγία Σοφία, χθες άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο διεξαγωγής Θείας Λειτουργίας στην Παναγία Σουμελά στην Τραπεζούντα τον Δεκαπενταύγουστο, όταν ο ίδιος, τα προηγούμενα χρόνια, με διάφορες προφάσεις, το είχε απαγορεύσει. Τελικά, δεν πρόκειται να γίνει ούτε φέτος καθώς, σύμφωνα με ανακοίνωση του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, λόγω των μέτρων κατά της εξάπλωσης του κορωνοϊού, οι τουρκικές αρχές δεν έχουν επιτρέψει την τέλεσή της.

Η ελληνική κυβέρνηση και προσωπικά ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, με αφορμή και τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, επιζητούν την απομόνωση της Τουρκίας, απέναντι σε σύσσωμη τη διεθνή κοινότητα. Γίνεται δε λόγος για «καλή γειτονία και καλές σχέσεις, όχι μόνο της Ελλάδας με τους γείτονές της, αλλά και της Ευρώπης με την Τουρκία». Μάλιστα, όπως αναφέρουν κυβερνητικές πηγές, «η ευρωπαϊκή πλευρά δεν είναι πλέον μόνη της, αλλά είναι στο ίδιο πνεύμα με όλους τους διεθνείς οργανισμούς και τις μεγάλες χώρες εκτός Ευρώπης, ανάμεσα στις οποίες οι ΗΠΑ και η Ρωσία». Συσχετισμοί, πάντως, που, όπως έχει δείξει η ιστορία, συχνά και τάχιστα ανατρέπονται.