Είναι υγιής και διατηρήσιμη μια άνοδος στο χρηματιστήριο όταν η κατάσταση στην πραγματική οικονομία επιδεινώνεται διαρκώς; Οι ενστάσεις, τα στοιχεία και τα "στοιχήματα" της επόμενης μέρας…

Ένα παρόμοιο ερώτημα με το αν η ανάκαμψη του τελευταίου διμήνου στο Χ.Α. είναι απλώς bear market rally ή αρχή μιας μακροπρόθεσμης ανόδου είναι το εξής: η τρέχουσα άνοδος στις τιμές των μετοχών οφείλεται σε κάποια βελτίωση της οικονομικής κατάστασης στη χώρα, άρα έχει ουσία και προοπτικές, ή αντίθετα πρόκειται για μια νέα "φούσκα" που αργά ή γρήγορα θα σκάσει;

Με μια πρώτη ματιά, φαίνεται μάλλον να ισχύει το δεύτερο. Και αναφέρουμε μερικά ενδεικτικά χαρακτηριστικά:

• Ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος προέβλεψε την προηγούμενη εβδομάδα μηδενικό ρυθμό ανάπτυξης για το 2009 και αύξηση της ανεργίας.

• Τραπεζικοί κύκλοι εκτιμούν ότι οι επισφάλειες φέτος θα αυξηθούν περίπου 60%, όταν το ύψος των ακάλυπτων επιταγών στην οικονομία αυξάνεται με αλματώδεις ρυθμούς.

• Είναι πολύ πιθανόν η ελληνική κυβέρνηση να αναγκαστεί να λάβει πρόσθετα φορολογικά μέτρα μετά τις ευρωεκλογές, στην προσπάθειά της να τιθασεύσει το μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας. Τα μέτρα αυτά, εφόσον ληφθούν, θα επιδράσουν αρνητικά στη ζήτηση.

• Η ελληνική οικονομία θα πληγεί και από τον προσεχή Μάιο λόγω ενός ακόμη παράγοντα, της μειωμένης τουριστικής κίνησης που αναμένεται φέτος.

Και ο αντίλογος…

Μια πρώτη απάντηση στα παραπάνω είναι ότι η αγορά ενδεχομένως να έχει πειστεί πως για διάφορους λόγους (ρευστότητα από την ΕΚΤ, κρατικά προγράμματα στήριξης κ.λπ.) ο λεγόμενος συστημικός κίνδυνος είναι πλέον σαφώς χαμηλότερος σε σχέση με αυτόν στις αρχές του έτους.

Έχουμε λοιπόν:

• Το πρόβλημα της ρευστότητας για τις -μεγάλες τουλάχιστον- ελληνικές τράπεζες φαίνεται να έχει λυθεί, για το άμεσο μέλλον κυρίως. Ακόμη και η Deutsche Bank -σε αντίθεση με την προηγούμενη έκθεσή της που προκάλεσε ισχυρές αντιδράσεις- στο report της προηγούμενης εβδομάδας έριξε τους τόνους, σημειώνοντας ότι "αναμένουμε οι κεφαλαιακοί δείκτες να διατηρηθούν σε σχετικά υγιή επίπεδα και δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει πρόβλημα φερεγγυότητας".

• Το ερώτημα κατά πόσον η Ελλάδα θα μπορούσε να εξυπηρετήσει το χρέος της δεν τίθεται πλέον και μάλιστα τα spreads των κρατικών ομολόγων έχουν συρρικνωθεί πολύ.

• Μετά τη συνάντηση του G20, ο κίνδυνος για τις χώρες της ΝΑ. Ευρώπης θεωρείται πλέον μικρότερος. "Συνεχίζουμε να είμαστε απαισιόδοξοι για τις χώρες της ΝΑ. Ευρώπης, αν και αναγνωρίζουμε ότι η συνάντηση του G20 εξαφάνισε το tail risk στην περιοχή", αναφέρει η Deutsche Bank.

Και εκτός από το ότι ο συστημικός κίνδυνος είναι πλέον μειωμένος, δημιουργούνται στην αγορά κάποιες ελπίδες πως η κατάσταση στην οικονομία θα αρχίσει να βελτιώνεται από το τέταρτο τρίμηνο του 2009 ή έστω από το 2010. Θα πρέπει βέβαια να τονιστεί ότι η (πολύ συγκρατημένη) αυτή αισιοδοξία βασίζεται κυρίως σε ορισμένους πρόδρομους δείκτες, χωρίς όμως μέχρι σήμερα να έχει φανεί στην πραγματική οικονομία κάποια τάση ανόδου της ζήτησης. Ενδεικτικά λοιπόν αναφέρονται:

• Το γεγονός ότι μερικοί δείκτες στην Ευρώπη αρχίζουν να εμφανίζουν κάποια τάση σταθεροποίησης έπειτα από μακροχρόνια υποχώρηση.

• Παρά το γεγονός ότι η ελληνική βιομηχανική παραγωγή υποχώρησε σε ποσοστό 10% το πρώτο δίμηνο του 2009 βελτιώθηκαν και οι προβλέψεις για την εξέλιξη της παραγωγής στο προσεχές τρίμηνο όπως και οι εκτιμήσεις για το τρέχον επίπεδο παραγγελιών και ζήτησης (ΙΟΒΕ).

• Τον Μάρτιο παρατηρήθηκε νέα ενίσχυση του δείκτη οικονομικών προσδοκιών στον τομέα των υπηρεσιών, ο οποίος από το 62,6 του Ιανουαρίου σκαρφάλωσε στο 64,5 τον Φεβρουάριο, για να φτάσει στο 66 του Μαρτίου (ΙΟΒΕ). Μάλιστα, βελτιώθηκαν και οι προβλέψεις για την εξέλιξη της ζήτησης στο επόμενο τρίμηνο.

• Το 2008 παραδόθηκαν 46.000 λιγότερες κατοικίες από το 2006, ενώ το 2009 αναμένεται να παραδοθούν περίπου 60.000 λιγότερες κατοικίες από το 2006. Σύμφωνα με το οικονομικό δελτίο της Alpha Bank, η προσαρμογή αυτή αναμένεται να συμβάλει στη μεγάλη μείωση της υπερβάλλουσας προσφοράς κατοικιών και στην ενδεχόμενη ανάκαμψη των επενδύσεων από το 2010.

Η κότα, το αβγό και οι… αποτιμήσεις!
 
Αρκετοί παράγοντες της οικονομίας βλέπουν σήμερα πιο κοντά φως στο τούνελ της ανάκαμψης, πλην όμως το κρίσιμο ερώτημα είναι το εξής: τα καλύτερα μηνύματα από το μέτωπο της οικονομίας έχουν οδηγήσει σε άνοδο τις τιμές των μετοχών, ή μήπως η άνοδος της Σοφοκλέους ήταν εκείνη που έκανε τους οικονομικούς παράγοντες να βλέπουν με περισσότερη αισιοδοξία το μέλλον; Αν συμβαίνει το δεύτερο, τότε το πιθανότερο είναι ότι η άνοδος στο ταμπλό του χρηματιστηρίου θα είναι και εύθραυστη και αναστρέψιμη.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, υπάρχουν και κάποιοι παράγοντες που είναι μάλλον ευνοϊκοί για το χρηματιστήριο.

Πρώτα απ’ όλα, το σενάριο της ανάκαμψης της οικονομίας από το δ΄ τρίμηνο του 2009 δεν φαντάζει και ιδιαίτερα δύσκολο, αν συνεκτιμηθεί ότι η βάση σύγκρισης θα είναι χαμηλή (η περίοδος από τον Οκτώβριο του 2008 έως και τον Μάρτιο του 2009 ήταν περίοδος που σημαδεύτηκε από το έντονο πέρασμα της κρίσης).

Δεύτερον, η πτώση του πληθωρισμού (στο 1,3% τον Μάρτιο, χαμηλότερο επίπεδο από τον Σεπτέμβριο του 1968, έστω και με τη συμβολή των commodities) και των επιτοκίων (στο 3% τα επιτόκια δωδεκάμηνης κατάθεσης, με πτωτικές προοπτικές) ευνοεί το χρηματιστήριο.

Και τρίτον, παρά την άνοδο των τιμών των μετοχών κατά το τελευταίο δίμηνο, τα P/E πολλών εισηγμένων εταιριών θα παραμείνουν μονοψήφια. Ειδικότερα για τις τράπεζες, ακόμη και με βάση τις προβλέψεις της σκληρής Deutsche Bank, τα P/E διαμορφώνονται στο 7,3 για την Τράπεζα Κύπρου, στο 9,6 για τη Eurobank, στο 7,7 για την Εθνική και για την Alpha Bank και στο 10,1 για τη Marfin Popular Bank.