Οι επιχειρήσεις ζητούν επάρκεια τραπεζικής χρηματοδότησης με χαμηλό κόστος. Ωστόσο, οι κινήσεις που γίνονται προς αυτήν την κατεύθυνση είναι αντικρουόμενες και επομένως αμφίβολες ως προς την αποτελεσματικότητά τους...

Επανειλημμένα ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Αλογοσκούφης, έχει εκφράσει τον στόχο της κυβέρνησης για αύξηση των δανείων κατά τουλάχιστον 10% μέσα στο 2009, προκειμένου να μη "στραγγαλιστούν" οι ελληνικές επιχειρήσεις από έλλειψη χρηματοδότησης.

Αυτό, άλλωστε, ήταν και το βασικό πολιτικό επιχείρημα για την ψήφιση του κρατικού πακέτου στήριξης προς τις τράπεζες, ύψους 28 δισ. ευρώ.

Προς την ίδια κατεύθυνση κινούμενος, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος κ. Προβόπουλος υποστηρίζει ότι το πακέτο στήριξης των τραπεζών είναι σε θέση να οδηγήσει σε αύξηση των δανειοδοτήσεων της τάξεως του 10%.

Παρ’ όλα αυτά, όμως, δεν εκφράζουν όλοι την ίδια αισιοδοξία για το συγκεκριμένο θέμα. Για παράδειγμα, η πρόσφατη έκθεση της (παραδοσιακά φιλικής προς τις ελληνικές τράπεζες) Citigroup περιορίζει την προβλεπόμενη πιστωτική επέκταση του 2009 στο 8%...

Η αλήθεια είναι ότι το πακέτο στήριξης θα ενισχύσει τη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών, ωστόσο:

- Μέχρι σήμερα η αγορά του wholesale funding εξακολουθεί να παραμένει "κλειστή" και οι τράπεζες δανείζονται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό τους από υψηλότοκες προθεσμιακές καταθέσεις, ενώ εν όψει του δύσκολου 2009 προχωρούν και σε τιτλοποιήσεις (το δίμηνο Νοεμβρίου - Δεκεμβρίου 1,8 δισ. η Eurobank, 1,75 δισ. η Πειραιώς και 2,5 δισ. η Εθνική).

- Οι ελληνικές τράπεζες αντιμετωπίζουν αυξημένους κινδύνους επισφαλών απαιτήσεων λόγω τόσο της αναιμικής πορείας του ΑΕΠ μέσα στο 2009 όσο και άλλων παραγόντων (ναυτιλιακά δάνεια, φόβοι για υποτιμήσεις νομισμάτων στη ΝΑ. Ευρώπη). Άρα οι αυξημένες αυτές ζημίες θα "πριονίσουν" πιθανότατα ένα μέρος του πακέτου στήριξης. Ενδεικτική είναι η έκθεση της Euroxx Χρηματιστηριακής που αναφέρει ότι μόνο η Alpha Bank προχώρησε στο εννεάμηνο σε σημαντική αύξηση προβλέψεων και τώρα φαίνεται ότι ο κλάδος θα πραγματοποιήσει σαφώς υψηλότερες διαγραφές μέσα στο τέταρτο τρίμηνο του 2008 και στο πρώτο του 2009.

- Η σαφής επιδείνωση της οικονομίας θα εμποδίσει τις τράπεζες να χορηγήσουν δάνεια σε αρκετές επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από το αν διαθέτουν ρευστότητα ή όχι.

Παράγοντας-κλειδί οι υποχρεώσεις του Δημοσίου

Κύκλοι της τραπεζικής αγοράς όταν ρωτώνται για το κρατικό πακέτο στήριξης δηλώνουν ότι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της κατάστασης θα ήταν αν το ελληνικό δημόσιο εξοφλούσε τα τεράστια ποσά που οφείλει προς τις επιχειρήσεις οι οποίες αναλαμβάνουν τις κρατικές προμήθειες αλλά και προς εκατοντάδες χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες που συναλλάσσονται με αυτό.

Αν και πολλές εταιρίες "φουσκώνουν" τις απαιτήσεις που υποστηρίζουν ότι έχουν από το Δημόσιο, αυτές είναι πράγματι πολύ μεγάλες και όσο καθυστερεί τις πληρωμές του (φαινόμενο που επιτάθηκε μέσα στο 2008) τόσο περισσότερο ωθεί τις επιχειρήσεις να δανειστούν από τις τράπεζες. Αν λοιπόν το Δημόσιο προχωρήσει -όπως υπόσχεται- μέσα στο πρώτο τρίμηνο σε αποπληρωμές χρεών, τότε θα δούμε και πολλές εταιρίες να ξεπληρώνουν μέρος των δανείων τους, προσφέροντας ανάσες ρευστότητας και στον τραπεζικό κλάδο.

Ένα δεύτερο ευχάριστο μήνυμα για τις τράπεζες θα μπορούσε να προέλθει από τη διατήρηση των τιμών στις βασικές πρώτες ύλες (πετρέλαιο, αλουμίνιο, χάλυβας κ.λπ.) στα τρέχοντα χαμηλά επίπεδα, καθώς η εκτόξευσή τους μέσα στο πρώτο επτάμηνο του 2008 είχε υποχρεώσει πάρα πολλές επιχειρήσεις να ζητούν αυξημένα ποσά δανεισμού για κεφάλαια κίνησης.

Κάτι τέτοιο προσδοκάται ότι δεν θα επαναληφθεί φέτος, λόγω τόσο των χαμηλότερων τιμών στις πρώτες ύλες όσο και της γενικότερης πολιτικής πολλών επιχειρήσεων να περιορίσουν, κατά το δυνατόν, την εξάρτησή τους από τις τράπεζες. Η προσπάθεια αυτή περιλαμβάνει τη διατήρηση των αποθεμάτων σε χαμηλά επίπεδα, το πάγωμα επενδυτικών σχεδίων, τις πωλήσεις θυγατρικών εταιριών και μη λειτουργικών ακινήτων κ.λπ.

Αμφιβάλλουν για πτώση των επιτοκίων

Αν όμως ορισμένοι αμφιβάλλουν για το κατά πόσον η αύξηση των τραπεζικών χορηγήσεων μέσα στο 2009 θα φτάσει στο 10% το 2009, πολύ περισσότεροι είναι εκείνοι που δεν πιστεύουν ότι οι κυβερνητικές (και όχι μόνο) προσπάθειες οι οποίες έχουν ως στόχο την υποχώρηση των επιτοκίων θα στεφθούν με επιτυχία.

Η αλήθεια είναι ότι μετά τις δραστικές παρεμβάσεις κυρίως σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το EURIBOR τριών μηνών έχει υποχωρήσει σημαντικά σε σχέση με αυτό του φθινοπώρου. Για παράδειγμα, από το 4,73% στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 2008 πήγε στο 4,95% στο τέλος εξαμήνου, στο 5,28% στο τέλος Σεπτεμβρίου και το τελευταίο διάστημα κυμαίνεται μόλις στο 3,16%.

Σε πείσμα όμως της εξέλιξης αυτής, το ύψος των τραπεζικών καταθέσεων παραμένει σταθερό, διατηρούμενο στα γνωστά υψηλά επίπεδα, ακόμη και για σχετικά μικρό ύψος κεφαλαίων.

Κυβερνητικοί παράγοντες υποστηρίζουν ότι η διάθεση του πακέτου στήριξης θα οδηγήσει τα επιτόκια προς τα κάτω και μάλιστα αρκετά κοντά στο επίπεδο του EURIBOR τριμήνου. Κάτι τέτοιο θα περιορίσει δραστικά το κόστος χρηματοδότησης των τραπεζών, οι οποίες με τη σειρά τους θα περικόψουν και τα επιτόκια χορηγήσεων, ανακουφίζοντας την αγορά.

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, δεν είναι καθόλου λίγοι οι παράγοντες της αγοράς που παίρνουν σαφείς αποστάσεις από τόσο αισιόδοξες εκτιμήσεις. Το κυριότερο επιχείρημά τους είναι ότι δεν είναι δυνατόν τα επιτόκια των τραπεζών να πέσουν τόσο πολύ, όταν το Δημόσιο δανείζεται με τόσο υψηλό κόστος επιτοκίου. Ενδεικτικά, μάλιστα, αναφέρουν ότι το spread των ελληνικών κρατικών τίτλων έναντι των γερμανικών εκτινάχτηκε από τις 94 μονάδες βάσης στο τέλος του περασμένου Σεπτεμβρίου γύρω στις 220 μονάδες βάσης τον Δεκέμβριο!

Ούτε όμως και οι εκθέσεις των διεθνών οίκων βοηθούν προς μια τέτοια κατεύθυνση, καθώς η Moody’s χαρακτήρισε αρνητική, από σταθερή προηγουμένως, την προοπτική των μακροπρόθεσμων καταθέσεων και του δανεισμού των ελληνικών τραπεζών.


ΟΙ "ΚΡΑΧΤΕΣ" ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ

1. Από τη μία πλευρά, το κράτος προχωρά σε πακέτο στήριξης των ελληνικών τραπεζών, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί επαρκώς η ελληνική οικονομία το 2009. Και από την άλλη, το ελληνικό δημόσιο έχει αυξήσει δραματικά τις υποχρεώσεις του προς τις επιχειρήσεις, σπρώχνοντάς τες στις τράπεζες για πρόσθετο δανεισμό.

2. Από τη μία πλευρά, επιδιώκεται η μείωση του κόστους χρηματοδότησης των τραπεζών. Και από την άλλη, το κόστος του δημόσιου δανεισμού αυξάνεται λόγω της διεύρυνσης του spread στα ομόλογα. Λέγεται, μάλιστα, ότι κάποιοι στο υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών έχουν σκεφτεί πως οι τράπεζες (αυτές που θα... ενισχυθούν από το κρατικό πακέτο) θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών του Δημοσίου!

3. Από τη μία πλευρά, επιδιώκεται η αύξηση των δανείων προς τις επιχειρήσεις. Και από την άλλη, οι εταιρίες υποχρεώνονται με βάση τον νόμο να διανείμουν τουλάχιστον το 35% των κερδών τους με τη μορφή μερίσματος. Ειδικότερα στις τράπεζες, το 2009 θα διανεμηθεί ως μέρισμα το 35% των εταιρικών κερδών, δηλαδή το 20% - 25% των ενοποιημένων, όταν πέρυσι το αντίστοιχο ποσοστό κυμάνθηκε μεταξύ του 45% και του 55%. Με τα φετινά κέρδη των τραπεζών να αναμένονται χαμηλότερα από αυτά του 2007, τα μερίσματα που θα διανεμηθούν το 2009 υπολογίζονται γύρω στο 50% των φετινών.

4. Από τη μία πλευρά, επιδιώκεται η αύξηση των δανείων προς τις επιχειρήσεις. Και από την άλλη, πολλές εισηγμένες εταιρίες προχωρούν σε συνεχείς αγορές ιδίων μετοχών...

* Αναδημοσίευση από το 562ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", με ημερομηνία 24/ - 30/12/2008.