Πόσο αυξήθηκε το προσωπικό του ΕΣΥ στην πανδημία

Στην τριετία της πανδημίας, το προσωπικό των νοσοκομείων του ΕΣΥ αυξήθηκε σε ποσοστό 9,4% ή κατά 7.223 θέσεις εργασίας. Αυτές αφορούν σχεδόν αποκλειστικά επικουρικό ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, καθώς και ειδικευόμενους γιατρούς μόνο κατά το 3ο έτος της πανδημίας, ενώ το μόνιμο προσωπικό του ΕΣΥ παρέμεινε στάσιμο.

Αυτό είναι ένα από τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης του Κέντρου Έρευνας στην Πολιτική Υγείας (ΚΕΠΥ), η οποία επισημαίνει τις «σημαντικότατες αποκλίσεις» από τις δηλώσεις του υπουργείου Υγείας, που τον Φεβρουάριο του 2022 μιλούσε για σχεδόν 20.000 προσλήψεις στα πρώτα δύο χρόνια της πανδημίας.

Η μελέτη που δόθηκε στη δημοσιότητα, με τίτλο «Η Εξέλιξη του Υγειονομικού Προσωπικού στα Νοσοκομεία του ΕΣΥ Πριν και κατά τη Διάρκεια της Πανδημίας», αναδεικνύει παράλληλα τις ανοικτές πληγές που άφησε στα νοσοκομεία η δεκαετία της οικονομικής κρίσης, με την απώλεια περίπου 19.000 θέσεων εργασίας, αλλά και τη φυγή στο εξωτερικό 3.137 εκπαιδευμένων στην Ελλάδα γιατρών. Τον Δεκέμβριο του 2022 οι εργαζόμενοι στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας ήταν κατά 8.626 λιγότεροι σε σχέση με τα επίπεδα προ οικονομικής κρίσης.

Προσωπικό ΕΣΥ πριν και κατά την πανδημία

Η μελέτη, με συντονιστές τον αναπληρωτή καθηγητή Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας - Πολιτικής Υγείας στο ΑΠΘ Ηλία Κονδύλη (φωτό πάνω) και τον ομότιμο καθηγητή Υγιεινής, Κοινωνικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο ΑΠΘ Αλέξη Μπένο (φωτό κάτω), επεξεργάστηκε τα στοιχεία της Έρευνας Θεραπευτηρίων της ΕΛΣΤΑΤ και του υπουργείου Υγείας, προκειμένου να καταδείξει τον βαθμό ενίσχυσης του ΕΣΥ πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Το 2019, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, στα νοσοκομεία της χώρας εργάζονταν 102.130 εργαζόμενοι, εκ των οποίων οι 80.991 (79,3%) στα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Το 24% ήταν ιατροί, 43,5% νοσηλεύτριες/τες και 32,5% το υπόλοιπο προσωπικό.

Διάγραμμα: Σύνολο εργαζομένων στα δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία, % συνόλου εργαζομένων στα νοσοκομεία, Ελλάδα 2000-19

Τον Δεκέμβριο του 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Υγείας, στα νοσοκομεία του ΕΣΥ εργάζονταν συνολικά 84.230 εργαζόμενοι, εκ των οποίων το 23% ήταν ιατροί, το 45% νοσηλεύτριες/τες και το υπόλοιπο 32% λοιπό προσωπικό.

Όπως προκύπτει, δηλαδή, «κατά τη διάρκεια της πανδημίας (περίοδος 2019-22), το νοσοκομειακό προσωπικό του ΕΣΥ αυξήθηκε κατά 9,4% (7.223 νέες θέσεις εργασίας, εκ των οποίων η πλειονότητα αφορούσε σε θέσεις νοσηλευτικού και λοιπού προσωπικού)».

Διάγραμμα: Εργαζόμενοι στα νοσοκομεία του ΕΣΥ ανά κλάδο, Ελλάδα 2014-22

Στάσιμο το μόνιμο προσωπικό, γεωγραφική κατανομή

Το 2022 επίσης, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία του υπουργείου, στο ΕΣΥ εργάζονταν 19.921 γιατροί, εκ των οποίων το 49% ήταν μόνιμοι γιατροί, το 41% ειδικευόμενοι και εξειδικευόμενοι (με συμβάσεις ορισμένου χρόνου), το 9% επικουρικοί γιατροί (με μονοετείς συμβάσεις) και το 1% το υπόλοιπο ιατρικό προσωπικό. Στην τριετία της πανδημίας, το ιατρικό προσωπικό αυξήθηκε κατά 5,7% (1.029 νέες θέσεις εργασίας ιατρών).

Σύμφωνα με τη μελέτη, η αύξηση προήλθε κύρια από την αύξηση των επικουρικών ιατρών και την αύξηση των ειδικευόμενων γιατρών το 2022, κατά το 3ο έτος δηλαδή της πανδημίας. Το μόνιμο προσωπικό των νοσοκομείων στην τριετία παρέμεινε στάσιμο (321 νέες θέσεις ή αύξηση 0,5%).

Ως προς το επίπεδο εκπαίδευσης, η μεγαλύτερη αύξηση (15,2%) παρατηρήθηκε στο νοσοκομειακό προσωπικό υποχρεωτικής εκπαίδευσης, γεγονός που σύμφωνα με τους μελετητές σχετίζεται κατά πάσα πιθανότητα με έκτακτες προσλήψεις βοηθητικού προσωπικού στα νοσοκομεία με απορρόφηση κονδυλίων του ΕΣΠΑ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Υγείας, το 37,6% των εργαζόμενων στα νοσοκομεία του ΕΣΥ το 2022 ήταν συγκεντρωμένο στην Αττική, το 16,8% στην Κ. Μακεδονία και το υπόλοιπο 45,6% κατανεμημένο στις υπόλοιπες 11 γεωγραφικές περιφέρειες της χώρας.

Η μελέτη παρατηρεί σημαντικές ανισότητες στην κατανομή του νοσοκομειακού προσωπικού ανά γεωγραφική περιφέρεια, με τις υψηλότερες αναλογίες εργαζόμενων ανά κάτοικο να καταγράφονται κατά σειρά σε Ήπειρο, Κρήτη, Β. Αιγαίο, Δ. Ελλάδα και Αττική και τις χαμηλότερες σε Κεντρική Ελλάδα, Πελοπόννησο, Ανατολική Μακεδονία - Θράκη, Ν. Αιγαίο και Δ. Μακεδονία (χάρτης 1).

Χάρτης: Πληθυσμιακή πυκνότητα εργαζομένων στα νοσοκομεία του ΕΣΥ ανά γεωγραφική περιφέρεια, Ελλάδα 2022

Οι ανοικτές πληγές της οικονομικής κρίσης

Κατά την πρώτη φάση της οικονομικής κρίσης, τη χρονική περίοδο 2009-15, το ΕΣΥ απώλεσε το 20% του νοσοκομειακού του προσωπικού (απώλεια 18.869 θέσεων εργασίας, εκ των οποίων το 50% αφορούσε σε θέσεις ιατρικού, νοσηλευτικού και παραϊατρικού προσωπικού). Κατά τη δεύτερη φάση της οικονομικής κρίσης, τη χρονική περίοδο 2015-19, το νοσοκομειακό προσωπικό του ΕΣΥ αυξήθηκε κατά 7,4% (5.581 νέες θέσεις εργασίας, εκ των οποίων το 23% αφορούσε σε θέσεις ιατρικού, νοσηλευτικού και παραϊατρικού προσωπικού).

Από το 2009 έως το 2019, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας υγειονομικής μετανάστευσης του ΟΟΣΑ, ο αριθμός των εκπαιδευμένων στην Ελλάδα γιατρών με δικαίωμα άσκησης του επαγγέλματος σε χώρες του εξωτερικού (foreign stock of doctors trained in Greece) αυξήθηκε κατά 85,6%. Κατά τη διάρκεια δηλαδή της οικονομικής κρίσης, 3.137 απόφοιτοι ελληνικών ιατρικών σχολών μετανάστευσαν στο εξωτερικό προς αναζήτηση εργασίας.

Ο συνολικός αριθμός αποφοίτων ελληνικών ιατρικών σχολών που εργάζονται στο εξωτερικό το 2019 ξεπέρασε τους 6.800. Οι ρυθμοί αύξησης της ιατρικής μετανάστευσης φαίνεται να σταθεροποιούνται από το 2017 και μετά. Οι πιο προσφιλείς χώρες υποδοχής των αποφοίτων ελληνικών ιατρικών σχολών είναι κατά σειρά οι Γερμανία, Ην. Βασίλειο, Η.Π.Α., Σουηδία, Βέλγιο, Γαλλία και Ελβετία.

Διάγραμμα: Αριθμός εκπαιδευμένων στην Ελλάδα ιατρών, ανά χώρα μετανάστευσης, 2008-20