Βερολίνο: Της Φαίης Καραβίτη

Μια ενδοκυβερνητική κρίση, μια δόση Realpolitik και ένας πολιτικός εκβιασμός με ισχυρά προσωπικά κίνητρα αναστατώνουν τις τελευταίες ημέρες τους δημοσιονομικά «ορθόδοξους» της Ευρωζώνης και βρίσκουν την Αθήνα να παρακολουθεί αμήχανη από το περιθώριο. Μπροστά στα αδιέξοδα της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της ύφεσης, το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης τίθεται για πρώτη φορά επισήμως υπό αμφισβήτηση.

Η Άγγελα Μέρκελ και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχουν κάθε λόγο να υπερασπίζονται τους κανόνες που ουσιαστικά οι ίδιοι επέβαλαν. Θεωρούν ότι ο μόνος δρόμος έξω από την κρίση είναι η εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες, αργά ή αργότερα, θα φέρουν και την ανάπτυξη και πιστεύουν ότι χαλάρωση των όρων σε αυτή τη φάση θα έδινε το λάθος μήνυμα προς τις αγορές - ότι η Ευρωζώνη δεν είναι σε θέση να ολοκληρώσει την εξυγίανσή της. Συνήθως είναι κάποιοι μεμονωμένοι βουλευτές ή κάποιοι οικονομολόγοι που διαφωνούν μαζί τους και η γερμανική κυβέρνηση απλώς προσποιείται την αδιάφορη.

Αυτή τη φορά όμως είναι ο Αντικαγκελάριος και ηγέτης του δεύτερου κόμματος του κυβερνητικού συνασπισμού που ανάβει τη φωτιά - σε συντονισμό, όπως φαίνεται, με τους ομόσταυλούς του σοσιαλιστές ηγέτες της Ιταλίας και της Γαλλίας, αλλά και ανέλπιστο σύμμαχο το ΔΝΤ που ζητά όχι ακριβώς χαλάρωση του Συμφώνου, αλλά ...απλοποίησή του.

Η πρώτη σοβαρή ενδοκυβερνητική κρίση στην Γερμανία είναι γεγονός. Οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι δέχθηκαν τις τελευταίες ημέρες δεκάδες ερωτήσεις που αφορούσαν ενδεχόμενη διχογνωμία στην κυβέρνηση και αναγκάστηκαν να διατυπώσουν με άλλους τόσους διαφορετικούς τρόπους την βόμβα του Ζίγκμαρ Γκάμπριελ: «Ας είμαστε ειλικρινείς. Εμείς χρειαστήκαμε πολλά χρόνια για να αποδώσουν οι μεταρρυθμίσεις μας. Και ίσως το κόστος τους να μην πρέπει να υπολογίζεται στα ελλείμματα».

Πρώτα η Άγγελα Μέρκελ και κατόπιν ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έσπευσαν να ξορκίσουν κάθε σκέψη για χαλάρωση των όρων του Συμφώνου, εκτιμώντας ότι βλάπτει ακόμη και μόνο η συζήτηση. Κατόπιν Γάλλοι και Ιταλοί διέψευσαν ότι ζητούν ελαστικότερους κανόνες, αλλά έθεσαν την παράμετρο του «ρυθμού» εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων, προκειμένου, όπως είπαν, να μην πλήττεται η ανάπτυξη και η απασχόληση. Το Eurogroup, παρότι το θέμα δεν βρισκόταν στην ατζέντα, ανακοίνωσε ότι στο τέλος του έτους πρόκειται να επανεξεταστούν οι κανόνες για την δημοσιονομική πειθαρχία, αφήνοντας ανοιχτό το «παράθυρο» για αλλαγές.

Στην πραγματικότητα, το ίδιο το Βερολίνο, αν και επισήμως υποστηρίζει ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης προβλέπει ήδη κάποια στοιχεία χαλάρωσης, εξετάζει εδώ και καιρό τα σημεία που θα μπορούσαν να τροποποιηθούν προκειμένου να μπορούν να αντεπεξέλθουν κυρίως η Γαλλία και η Ιταλία, οι οποίες αποτελούν και τα σοβαρότερα προβλήματα της Ευρωζώνης. «Οι δύο χώρες είναι πολύ απλά ‘too big to fail’ (πολύ μεγάλες για να αποτύχουν)», δήλωνε συνεργάτης του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, επισημαίνοντας ότι, αν η Γαλλία είχε ανάγκη διάσωσης, είναι αμφίβολο ότι το σύστημα θα διέθετε τις απαραίτητες αντοχές.

Το ζήτημα ωστόσο είναι ότι όποιες τροποποιήσεις αποφασιστούν, θα πρέπει να είναι περιορισμένες, να μην θίγουν την βασική φιλοσοφία του Συμφώνου και βεβαίως να μην περιγράφονται ως «χαλάρωση», «ελαστικοποίηση» κλπ.

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι αλλαγές που μελετώνται αφορούν τα χρονικά περιθώρια για τη εφαρμογή των όρων και την συμμόρφωση των κρατών και επουδενί την ουσία των απαιτήσεων. Θα μπορεί, δηλαδή να δοθεί, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, μεγαλύτερο διάστημα προσαρμογής για τις χώρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα, υπό τον όρο ότι θα δεσμεύονται αυστηρά για την εφαρμογή συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων.

Σ’αυτή την διαμάχη όμως φαίνεται ότι οι πολιτικές ομάδες της Ευρώπης δεν αναζητούν μόνο λύσεις για τα προβλήματα, αλλά και ιδεολογικό στίγμα για τα κομματικά τους συμφέροντα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μάρτιν Σουλτς, υποψήφιος των Σοσιαλδημοκρατών για την προεδρία της Κομισιόν, όταν διαπίστωσε ότι η κυρία Μέρκελ δεν προτίθεται να τον στηρίξει για τη θέση, σχεδόν εκβιαστικά απαίτησε να εκλεγεί επικεφαλής των Σοσιαλδημοκρατών του Ευρωκοινοβουλίου, προκειμένου να χειριστεί ο ίδιος τις διαπραγματεύσεις για την εκλογή του διαδόχου του Ζοζέ Μπαρόζο και να εξασφαλίσει τα ανταλλάγματα που επιδιώκει - τη θέση του Γερμανού Επιτρόπου και του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η ομάδα του βρίσκεται λοιπόν σήμερα επισήμως να απαιτεί παραχωρήσεις σε ό,τι αφορά την λιτότητα, να ζητά μάλιστα και από τον πιθανότερο υποψήφιο για τη θέση Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ να τοποθετηθεί επί του θέματος προκαταβολικά. Η κρυφή ατζέντα όμως του ίδιου του κ. Σουλτς αλλά και του SPD αφορά τον εξαναγκασμό της κυρίας Μέρκελ να ορίσει έναν σοσιαλδημοκράτη Επίτροπο και να υποχρεωθεί σε μια στρατηγική και ιδεολογική ήττα στην ευρωπαϊκή της πολιτική.

Η Αθήνα πάντως έχει αποφασίσει να μην συμμετάσχει στην διεκδίκηση χαλαρότερων όρων για το Σύμφωνο Σταθερότητας. Γνωρίζει ότι, αν τελικά συμβεί κάτι τέτοιο, θα το καταφέρουν οι «μεγάλοι», με τα «μεγάλα» προβλήματα και η ίδια θα ωφεληθεί. Δεν προτίθεται όμως να «βγάλει γλώσσα» στο Βερολίνο, συντασσόμενη με Γάλλους και Ιταλούς. Άλλωστε, όπως είπε και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στον Αντώνη Σαμαρά κατά την πρόσφατη συνάντησή τους στο περιθώριο της Συνόδου του ΕΛΚ, «το σημαντικό είναι να ολοκληρωθούν οι μεταρρυθμίσεις». Χωρίς αυτές, δεν υπάρχει καμία άλλη συζήτηση.