Σε διαγραφή του «αέρα» που πλήρωσαν για την εξαγορά άλλων εταιριών αναμένεται να προχωρήσουν στους ισολογισμούς του 2008 μεγάλες εμποροβιομηχανικές εισηγμένες, ενώ αντίθετα τράπεζες και η πλειονότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μεταθέτουν για το 2009 τα τεστ απομείωσης.

Βάσει των ΔΛΠ οι επιχειρήσεις θα πρέπει να προχωρούν σε τεστ απομείωσης της υπεραξίας των εξαγορών τους (goodwill) όταν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις. Να μειώνουν, δηλαδή, τον «αέρα» που έχουν πληρώσει για την εξαγορά άλλων εταιριών.

Η σημαντικότερη ένδειξη της ανάγκης διαγραφής του «αέρα» ή αλλιώς υπεραξίας εξαγορών (goodwill) είναι η πτώση των κεφαλαιοποιήσεων κάτω από τη λογιστική αξία. Η υπεραξία αποτελεί, άλλωστε, τη διαφορά μεταξύ λογιστικής αξίας των εταιριών που εξαγοράστηκαν και της αξίας κτήσης. Αποτυπώνεται δε μόνο στους ισολογισμούς μητρικής και όχι στους ενοποιημένους.

Η σημαντική πτώση των αποτιμήσεων τους τελευταίους μήνες αποτελεί, από μόνη της, την ισχυρότερη ένδειξη ανάγκης απομείωσης της υπεραξίας ήδη από τους ισολογισμούς του 2008, σημειώνει έμπειρος ορκωτός. Ακόμη και όμιλοι όπως η Εθνική Τράπεζα διαπραγματεύονται σήμερα κάτω από τη λογιστική τους αξία. Γεγονός που σημαίνει ότι από τους επενδυτές προεξοφλείται και μείωση της λογιστικής τους αξίας.

Την ίδια στιγμή, οι προβλέψεις κερδοφορίας και εξέλιξης εργασιών που διατύπωναν τα επιχειρησιακά σχέδια τριετίας ή και πενταετίας ουσιαστικά έχουν ναυαγήσει, γεγονός που αποτελεί άλλη μια ένδειξη, σύμφωνα με τον ίδιο, ότι απαιτείται να διενεργηθούν ήδη από τους ισολογισμούς 2008 οι έλεγχοι απομείωσης της υπεραξίας θυγατρικών εταιριών.

Εγείρεται επομένως το ερώτημα αν τα επιχειρησιακά σχέδια που είχαν διατυπωθεί το 2007 μπορούν ακόμη να είναι σε ισχύ και τι μελλοντικές ταμειακές ροές υπολογίζουν οι διοικήσεις των τραπεζών, για παράδειγμα, ώστε να αποφεύγουν ήδη από τον ισολογισμό του 2008 να προχωρήσουν σε μείωση της υπεραξίας εξαγορασθεισών θυγατρικών.

Η Coca Cola 3Ε, η οποία ανακοίνωσε διαγραφή goodwill 189 εκατ. ευρώ το 2008, αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση πιστής εφαρμογής των ΔΛΠ. Η μεγάλη οικονομική κρίση την οποία διέρχεται η οικονομία της Ιρλανδίας ανάγκασε την Coca Cola να διαγράψει υπεραξία 176 εκατ. ευρώ για εταιρίες που έχει εξαγοράσει στη χώρα. Τα υπόλοιπα 13 εκατ. ευρώ αφορούν στην απομείωση υπεραξίας για την εξαγορασθείσα από την Coca Cola εταιρία παραγωγής χυμών Fresh & Co. στη Σερβία.

H Coca Cola προχώρησε σε διαγραφή του 10% του συνολικού goodwill (1,859 δισ. ευρώ), τη στιγμή που η τρέχουσα κεφαλαιοποίηση ανέρχεται σε 3,58 δισ. ευρώ. Το ύψος της διαγραφής εκτιμάται από αναλυτές ικανοποιητικό για το 2008, σημειώνουν, όμως, ότι τα προβλήματα των οικονομιών της Αν. Ευρώπης ενδέχεται να οδηγήσουν την ελληνικών συμφερόντων πολυεθνική με έντονη παρουσία στην περιοχή σε νέες διαγραφές υπεραξίας κατά τη φετινή χρήση.

Μεγάλη έκθεση στην περιοχή της ΝΑ. Ευρώπης διαθέτει και ο ΟΤΕ, ο οποίος στο παρελθόν έχει προχωρήσει σε διαγραφή υπεραξίας. Το goodwill του Οργανισμού στις 30/9/08 ανερχόταν στα 500 εκατ. ευρώ, με την κεφαλαιοποίησή του να φτάνει στα 4,8 δισ. ευρώ.

Τόσο η RomTelecom όσο και η Telekom Serbia που αποτελούν τις μεγαλύτερες εξαγορές του στην Αν. Ευρώπη επρόκειτο να εισαχθούν σε χρηματιστηριακές αγορές, αλλά το ξέσπασμα της κρίσης ανέβαλε τους σχεδιασμούς των κυβερνήσεων Ρουμανίας και Σερβίας.

Goodwill ύψους 506,4 εκατ. ευρώ εμφανίζει και η Τιτάν, το οποίο προέρχεται κατά κύριο λόγο από τις εξαγορές σε Αίγυπτο και ΗΠΑ και λιγότερο από τα Βαλκάνια. Με τρέχουσα κεφαλαιοποίηση 1 δισ. ευρώ η Τιτάν δεν προχώρησε σε διαγραφή «αέρα» το 2008.

Η Alapis προτίθεται να προχωρήσει σε απομείωση υπεραξίας goodwill για τη Lamda Detergent (νυν Dall) και την ΕΒΙΚ, εταιρίες που απορροφήθηκαν από τη Veterin για να δημιουργηθεί η Alapis. Η απομείωση κρίνεται απαραίτητη λόγω της κάμψης της ζήτησης που εμφανίζουν οι πωλήσεις απορρυπαντικών και βιολογικών προϊόντων.

O έλεγχος δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη και η διοίκηση διατυπώνει τη μη δεσμευτική εκτίμηση ότι το ύψος της απομείωσης που θα επιβαρύνει τα EBITDA και τα κέρδη μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας αντίστοιχα θα είναι της τάξης των 70 - 100 εκατ. ευρώ. Το συνολικό goodwill της Alapis στις 30/9/2008 (πριν από την εξαγορά της ΠΓΝ Γερολυμάτος) ανερχόταν σε 623,7 εκατ. ευρώ, με την τρέχουσα κεφαλαιοποίηση στα 568 εκατ. ευρώ.

Υψηλό goodwill διαθέτει μετά την εξαγορά της Nova και η Forthnet (480 εκατ. ευρώ) της οποίας η κεφαλαιοποίηση ανέρχεται μόλις στα 121 εκατ. ευρώ. Υπεραξία (285 εκατ. ευρώ) υψηλότερη της τρέχουσας κεφαλαιοποίησης (175,2 εκατ. ευρώ) εμφανίζει και η Folli Follie, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει εξαγοράσει την ΚΑΕ και η ΚΑΕ με τη σειρά της την Elmec Sports.

--Για το τέλος του 2009 μεταθέτουν τα τεστ απομείωσης οι τράπεζες

Το ερώτημα των 5,6 δισ. ευρώ είναι τι θα πράξουν το 2008 με τις υπεραξίες εξαγορών οι ελληνικές τράπεζες, σε μια περίοδο μάλιστα όπου η ανησυχία για την περιοχή της Αν. Ευρώπης καταβαραθρώνει τις μετοχές τους.

Οι τραπεζίτες θεωρούν ότι η κατακόρυφη πτώση των αποτιμήσεων το 2008 ήταν
αποτέλεσμα της έντασης της πρωτόγνωρης κρίσης και δεν αποτυπώνει τις μελλοντικές ταμειακές ροές των ομίλων τους. Με δεδομένο ότι τα τεστ απομείωσης υπεραξίας διενεργούνται με τη μέθοδο της προεξόφλησης ταμειακών ροών, αν οι διοικήσεις των επιχειρήσεων δεν βλέπουν επιπτώσεις από την κρίση και την ύφεση στις μελλοντικές χρηματορροές τους, τυπικά δεν προκύπτει θέμα.

Η τάση που επικρατεί είναι να μετατεθεί η διενέργεια των ελέγχων απομείωσης στους ισολογισμούς του 2009, ώστε μέχρι τότε να έχει ξεκαθαρίσει και η κατάσταση όσον αφορά στο βάθος και στην ένταση της ύφεσης και βέβαια στις επιπτώσεις που έχει στις ελληνικές επιχειρήσεις.

Μόνο για 6 ελληνικές και κυπριακές τράπεζες (Εθνική, Alpha Bank, EFG Eurobank, Πειραιώς, Κύπρου και MPB) το ύψος του goodwill ανέρχεται σε 5,6 δισ. ευρώ. Εξ αυτών τα 2,8 δισ. ευρώ αφορούν στην Εθνική Τράπεζα και προέρχονται κυρίως (2,2 δισ. ευρώ) από την εξαγορασθείσα Finansbank.

Υψηλή υπεραξία θυγατρικών ύψους 1,7 δισ. ευρώ εμφανίζει -στις 30/9/08- και η Marfin Popular Bank, ενώ ακολουθεί με 562 εκατ. ευρώ η EFG Eurobank. Η Πειραιώς εμφανίζει goodwill 295 εκατ. ευρώ, η Κύπρου 470 εκατ. ευρώ και η Alpha Bank 146 εκατ. ευρώ.

Κάποιες από τις μικρές τράπεζες, όπως για παράδειγμα η Proton Bank, θα προχωρήσουν το 2008 σε διαγραφή υπεραξίας εξαγορασθεισών εταιριών (Ωμέγα Τράπεζα), καθώς η κεφαλαιοποίησή τους βρίσκεται πλέον αισθητά κάτω της εσωτερικής αξίας τους.

Αναλυτές και ορκωτοί σημειώνουν ότι για επιχειρήσεις όπως οι Μυτιληναίος (goodwill 155,1 εκατ. ευρώ), EΛΠΕ (66 εκατ. ευρώ), Intralot (56,09 εκατ. ευρώ), ΓΕΚ (65,5 εκατ. ευρώ), Frigoglass (30,3 εκατ. ευρώ) είτε οι τρέχουσες κεφαλαιοποιήσεις δεν δημιουργούν ιδιαίτερη ανησυχία είτε υπάρχουν ειδικοί λόγοι (υψηλές ταμειακές ροές και το 2008) που δικαιολογούν το να μη διενεργηθούν τεστ απομείωσης.