Μάχη Πειραιά-Βαλένθιας για την πρώτη θέση στη Μεσόγειο

Την τέταρτη θέση της κατάταξης με τα μεγαλύτερα λιμάνια της Ευρώπης, με βάση τον αριθμό των διακινούμενων containers, και την πρώτη στη Μεσόγειο, φιλοδοξεί να διατηρήσει ο Πειραιάς και το 2020, έστω και με μια ανάσα διαφορά από το πέμπτο στην κατάταξη ισπανικό λιμάνι της Βαλένθια.

Μια χρονιά ιδιαίτερα δύσκολη για το παγκόσμιο εμπόριο λόγω κορωνοϊού, όλα τα λιμάνια κατέγραψαν απώλειες στα διακινούμενα φορτία, άλλα περισσότερες, άλλα λιγότερες. Ο «πόλεμος» των ευρωπαϊκών λιμανιών με έπαθλο τα περισσότερα φορτία αναμένεται να ενταθεί το 2021, χρονιά ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας και του εμπορίου.

Σύμφωνα με τα δημοσιευμένα μέχρι τώρα, κυρίως ενεαμήνου, στοιχεία, στην πρώτη θέση της κατάταξης των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών λιμανιών θα βρεθεί για μια ακόμη χρονιά το λιμάνι του Ρότερνταμ, η πρωτιά του οποίου πολύ δύσκολο έως αδύνατο να αμφισβητηθεί τα επόμενα χρόνια. Στο ενεάμηνο του 2020 διακίνησε 10,66 εκατ. ΤEU έναντι 11,18 εκατ. ΤEU το αντίστοιχο διάστημα του 2019, καταγράφοντας πτώση της τάξης του 4,7%.

Όπως αναφέρει η αρχή του λιμανιού, η μείωση προκλήθηκε από την ισχυρότερη πτώση της ζήτησης για νέα προϊόντα στην Ευρώπη από ό,τι στην Κίνα. Ωστόσο η μειωμένη εισαγωγή προϊόντων από την Ασία συνοδεύτηκε από αυξημένες εξαγωγές προς την Ασία. Επίσης, η βελτιωμένη ανταγωνιστικότητα του Ρότερνταμ στη μεταφόρτωση από τη Σκανδιναβία και τη Βαλτική προς την Κίνα συνέβαλε σε μεγαλύτερο όγκο εξαγωγών. Λόγω της σοβαρότητας της κρίσης της Covid-19, η μείωση του όγκου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων μπορεί τελικά να θεωρηθεί αρκετά μέτρια.

Το δεύτερο σε μέγεθος λιμάνι της Ευρώπης, το λιμάνι της Αμβέρσας, καταγράφει οριακή μείωση στη διακίνηση containers το ενεάμηνο. Η πτώση ήταν μόλις 0,1% στα 8,85 εκατ. ΤEU από 8,87 εκατ. ΤEU πέρυσι το ίδιο διάστημα. Το συγκεκριμένο λιμάνι, μετά τον Αύγουστο, δείχνει να ανακάμπτει από το πλήγμα που δέχθηκε τους πρώτους μήνες της πανδημίας. Η ανοδική τάση μεταφορών προς την Άπω Ανατολή και προ το εσωτερικό της Ευρώπης συνέβαλαν σε αυτή τη βελτίωση.

Στην τρίτη θέση βρίσκεται το λιμάνι του Αμβούργου, που καταγράφει και τη μεγαλύτερη από τα πέντε πρώτα πτώση (-9,9%) στη διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων, στα 6,3 εκατ. ΤEU από 7 εκατ. ΤEU το εννεάμηνο του 2019. Στο τρίτο τρίμηνο ωστόσο η κατάσταση ήταν καλύτερη από ό,τι το πρώτο εξάμηνο. Σε γενικές γραμμές ωστόσο η πτώση στα διακινούμενα φορτία οφείλεται, όπως επισημαίνουν οι αρχές του μεγαλύτερου γερμανικού λιμανιού, στην πτώση κατά 11,3% των θαλάσσιων μεταφορών εμπορευματοκιβωτίων με την Κίνα, η οποία είναι μακράν ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος του Αμβούργου.

Στην τέταρτη θέση, όπως προαναφέρθηκε, βρίσκεται ο Πειραιάς, ο οποίος στο εννεάμηνο του 2020 διακίνησε συνολικά 4,09 εκατ. ΤEU έναντι 4,24 πέρυσι το ίδιο διάστημα, σημειώνοντας πτώση 3,53%.

Σημειώνεται ότι οι δυο προβλήτες της ΣΕΠ στο εννεάμηνο Ιανουάριου-Σεπτεμβρίου 2020 διακίνησαν 3.696,5 χιλιάδες TEU, έναντι 3.912,3 χιλιάδες ΤEU το αντίστοιχο διάστημα του 2019, καταγράφοντας μείωση κατά 5,5%, ενώ ο προβλήτας του ΟΛΠ το ίδιο διάστημα κατέγραψε αύξηση 19,4% στο σύνολο φορτίου (399.302 ΤEU έναντι 334.524 ΤEU πέρυσι την ίδια περίοδο), λόγω αυξημένης διακίνησης φορτίου μεταφόρτωσης (από 259.811 TEU σε 330.418 TEU), αλλά μείωσης του εγχωρίου φορτίου κατά 7,8% (από 74.713 σε 68.884 TEU).

Στο ενδεκάμηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου, η ΣΕΠ διακίνησε 4.487,5 χιλιάδες ΤEU έναντι 4,763,6 χιλιάδες ΤEU πέρυσι το ίδιο διάστημα (μείωση -5,85). Σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών του OΛΠ, στο σύνολο του έτους η συνολική διακίνηση «κουτιών» και στους τρεις προβλήτες θα πέσει στα επίπεδα των 5,4 εκατ. ΤEU έως 5,5 εκατ. ΤEU, έναντι 5.650,0 χιλιάδες ΤEU το 2019.

Στην πέμπτη θέση βρίσκεται το λιμάνι της Βαλένθια, το οποίο στο εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2020 διακίνησε 3,92 εκατ. ΤEU έναντι 4,15 εκατ. ΤEU το ίδιο διάστημα του 2019, καταγράφοντας πτώση κατά 5,35% Ωστόσο με στοιχεία Νοεμβρίου, το ισπανικό λιμάνι, καταγράφει δυναμική ανάκαμψη (+20% αύξηση στη διακίνηση ΤEU τον Νοέμβριο φέτος σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πέρυσι), με αποτέλεσμα η συνολική πτώση στο ενδεκάμηνο να περιορισθεί στο 2,05%, με τη διακίνηση containers να φτάνει τα 4,99 εκατ. ΤEU έναντι 5,025 εκατ. ΤEU ένα χρόνο πριν. Το ίδιο το λιμάνι αναφέρει ότι το 2020 στο σύνολό του θα ξεπεράσει για μία ακόμη χρονιά τα 5 εκατ. ΤEU και όπως εκτιμάται από εγχώριους λιμενικούς παράγοντες, θα πλησιάσει τα 5,3 εκατ. ΤEU, μια ανάσα δηλαδή από το λιμάνι του Πειραιά.

Η πρόκληση του τέταρτου προβλήτα

Από την καταγραφή της «μάχης» των μεγαλύτερων λιμανιών της Ευρώπης για την αύξηση του μεταφορικού τους έργου είναι φανερή η ανάγκη επέκτασης για το λιμάνι του Πειραιά, εάν θέλει όχι μόνο να διατηρήσει τη θέση του στην πρώτη πεντάδα αλλά να τη βελτιώσει, βάζοντας ως στόχο σε πρώτη φάση την τρίτη θέση, που βρίσκεται το λιμάνι του Αμβούργου. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει, σύμφωνα με τους Κινέζους της Cosco, παρά μόνο με την κατασκευή του τέταρτου προβλήτα.

Παρά τις διαβεβαιώσεις της Cosco, οι δήμοι της περιοχής γύρω από το λιμάνι εκφράζουν έντονες αντιρρήσεις για την επέκταση του λιμανιού, με αποτέλεσμα η κατασκευή του τέταρτου προβλήτα να έχει προς το παρόν κολλήσει και το θέμα βρίσκεται στο πρωθυπουργικό γραφείο.

Επίσης και η ευρύτερη επιχειρηματική κοινότητα του Πειραιά δεν αντιλαμβάνεται την ανάγκη μιας συνεχούς επέκτασης του λιμανιού, στον βαθμό που τα οφέλη αυτής δεν διαχέονται ευρύτερα στην οικονομία της περιοχής.

Παράλληλα οι επιχειρηματικοί φορείς του Πειραιά πολλές φορές έχουν καταφερθεί κατά της Cosco αναφορικά με επιλογές της, που όπως υποστηρίζεται από τους φορείς, δημιουργούν προβλήματα στην επιχειρηματική επιβίωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων του Πειραιά.

Υπενθυμίζεται ότι σε πρόσφατη παρέμβασή του ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε αναφερθεί στις σχέσεις κυβέρνησης-Cosco, σημειώνοντας ότι «υπάρχουν κάποιες καθυστερήσεις της Cosco στην εκτέλεση κάποιων επενδύσεων στο λιμάνι. Αλλά είμαι σίγουρος πως αυτό το θέμα θα επιλυθεί. Ο Πειραιάς μεταμορφώθηκε σε ένα πολύ πετυχημένο λιμάνι. Καταστήσαμε σαφές πως θέλουμε να εξελιχθεί στο μεγαλύτερο λιμάνι της Μεσογείου. Είναι ένα φυσικό σημείο εισόδου για αγαθά προς την Ανατολική και Κεντρική Μεσόγειο. Θέλουμε να μετατρέψουμε την Ελλάδα σε έναν διαμετακομιστικό κόμβο. Δεν είμαι διατεθειμένος να εγκαταλείψω αυτή την ευκαιρία για τη χώρα… Κανείς δεν μπορεί να πάρει το λιμάνι μαζί του και να φύγει. Υπογράψαμε μία σύμβαση μακροπρόθεσμης παραχώρησης. Θεωρούμε πως η συγκεκριμένη συμφωνία είναι επωφελής και για τις δύο πλευρές».

Πάντως ο OΛΠ, εν αναμονή και της λύσης του θέματος με τον τέταρτο προβλήτα, προανήγγειλε νέες επενδύσεις, ύψους 70 εκατ. ευρώ, για τον εκσυγχρονισμό και τη μεγέθυνση της δυναμικότητας των υφιστάμενων τριών προβλητών εμπορευματοκιβωτίων. Ειδικότερα, οι επενδύσεις αυτές, μερικές εκ των οποίων περιλαμβάνονται στις δεσμευτικές από τη σύμβαση παραχώρησης, ενώ οι υπόλοιπες αφορούν νέες κεφαλαιουχικές δαπάνες, διατίθενται κατ' αρχάς για την ανανέωση μεγάλων τμημάτων του μηχανολογικού εξοπλισμού του προβλήτα Ι αλλά και του προβλήτα ΙΙ, ώστε να αυξηθεί η δυναμικότητα από τα 7,2 εκατομμύρια εμπορευματοκιβώτια ετησίως στα 8 εκατ. έως τα τέλη του 2021.