Ο φόρος-μπαλαντέρ στο σχέδιο για την bad bank

Την εισαγωγή ενός νέου φόρου στις τράπεζες που θα συμμετάσχουν οικειοθελώς στην bad bank (Asset Management Company - AMC), ο οποίος θα διασφαλίζει ότι η ζημιά των τιτλοποιήσεων θα καλυφθεί σε βάθος πενταετίας από τις ίδιες, λειτουργώντας ταυτόχρονα ως «μπαλαντέρ» για τον συμψηφισμό του αναβαλλόμενου φόρου (DTC), προβλέπει το υπό εξέταση σχέδιο της Τράπεζας της Ελλάδος (TτΕ).

Όπως προκύπτει από την αξιολόγηση του σχεδίου, για λογαριασμό της κυβέρνησης από τις Lazard (σύμβουλος του υπουργείου Οικονομικών) και Axia Ventures (σύμβουλος Μαξίμου), αλλά και τις ανεπίσημες παρουσιάσεις σε επενδυτές, το σχέδιο της ΤτΕ εδράζεται στον εξής ασυγχρονισμό:

Οι τράπεζες αποαναγνωρίζουν τα τιτλοποιημένα δάνεια, κατά ολοκλήρωση της συναλλαγής (πώληση τουλάχιστον του 50% των senior notes καθώς και «φέτας» των mezzanine notes), με την εγγραφή της ζημιάς να μετατίθεται σε βάθος 5ετίας. «Κλειδί» για να ετεροχρονιστεί η ζημιά αποτελεί το ύψος και ο χειρισμός της κρατικής εγγύησης που προβλέπεται να λάβει η AMC. Η εγγύηση στο σχέδιο της ΤτΕ δεν συνδέεται με τις senior notes, όπως στο πρόγραμμα «Ηρακλής». Παραμένει αυτόνομη και ονομαστική για την κάθε τιτλοποίηση.

Αν το ύψος της είναι τέτοιο που να επιτρέπει στους επενδυτές να «μπιντάρουν» το 50% συν μία των senior notes ομολογιών καθώς και «φέτας» των mezzanine κοντά στα επίπεδα της ονομαστικής τους αξίας, η εγγραφή της -βέβαιης- ζημιάς μετατίθεται για το άμεσο μέλλον. Όταν, δηλαδή, αρχίσουν να εμφανίζονται σοβαρές αποκλίσεις μεταξύ των καθαρών εισπράξεων από τις απαιτήσεις και του business plan της τιτλοποίησης. Τότε ενεργοποιείται η κρατική εγγύηση, καλύπτοντας σταδιακά την απόκλιση (σ.σ. ζημιά).

Για να αποφευχθεί, όμως, η εγγραφή δημοσιονομικού κόστους και κατ’ επέκταση το να επωμισθούν τη ζημιά οι φορολογούμενοι, το σχέδιο της TτΕ προβλέπει την εισαγωγή ενός νέου φόρου, που θα επιβάλλεται στις τράπεζες από την έναρξη της οικειοθελούς συμμετοχής τους στο σχήμα.

Φόρος entry fee

Ο φόρος θα λειτουργεί ως entry fee. Ως εκ τούτου, θα συναρτάται από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (Non Performing Exposures - NPEs), που μεταφέρει η τράπεζα στην Asset Management Company, καθώς και από τον δείκτη κάλυψής τους από προβλέψεις, ώστε να μην τιμωρούνται οι τράπεζες που διαθέτουν υψηλότερες συσσωρευμένες προβλέψεις.

Ο φόρος που θα καταβάλλουν οι τράπεζες θα συγκεντρώνεται σε έναν «κουμπαρά», ο οποίος θα αντικρίζει την κρατική εγγύηση. Προβλέπεται ότι σε βάθος 5ετίας ή 7ετίας (σ.σ. εναλλακτικό σενάριο), τουλάχιστον το 65% της κρατικής εγγύησης θα αντικρίζεται από τις εισπράξεις του φόρου. Ενδέχεται η κυβέρνηση να αποφασίσει, εφόσον υιοθετήσει το σχέδιο, το ποσοστό της κρατικής εγγύησης που καλύπτεται από τον φόρο να είναι υψηλότερο ή χαμηλότερο (σ.σ. δύσκολο). Ταυτόχρονα, οι τράπεζες θα έχουν τη δυνατότητα να συμψηφίζουν το νέο φόρο με αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις (DTC) έναντι του Δημοσίου.

Έτσι, επιτυγχάνεται ο στόχος να αντιμετωπισθεί, με το ίδιο σχέδιο, το πρόβλημα των NPEs και των υψηλών αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων, οι οποίες ανέρχονταν τον Μάρτιο του 2020 σε 15,5 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 54% των συνολικών εποπτικών κεφαλαίων.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις των υπηρεσιών της Τράπεζας της Ελλάδος, η συμμετοχή του DTC στα εποπτικά κεφάλαια των τραπεζών θα προσεγγίσει το 75%, μέσα στο επόμενο 12μηνο, χωρίς να ληφθούν υπόψη οποιεσδήποτε επιπτώσεις από την πανδημία. Πρόκειται για εκτιμήσεις που συνυπολογίζουν την κεφαλαιακή επιβάρυνση της εφαρμογής των μεταβατικών διατάξεων του IFRS 9, το πραγματοποιηθέν ή εκτιμώμενο κόστος τιτλοποιήσεων, καθώς και τις τάσεις πιστωτικής επέκτασης και οργανικής κερδοφορίας, όπως είχαν διαμορφωθεί έως και το α' τρίμηνο του 2020.

Η επιβολή φόρου είναι εξαιρετικά πιθανόν να καθιστά το σχέδιο της TτΕ ακριβότερο για τις συμμετέχουσες τράπεζες, σε σύγκριση με το πρόγραμμα εγγυοδοσίας «Ηρακλής». Από την άλλη, όμως, διαθέτει το πλεονέκτημα να πληρώνει η τράπεζα με… δόσεις τη ζημιά μεγάλης κλίμακας τιτλοποιήσεων, παίρνοντας εμπροσθοβαρώς τα οφέλη από τη μείωση του NPE ratio στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Στον αντίποδα, το Δημόσιο δεν θα αναλάβει πρόσθετο δημοσιονομικό κόστος, καθώς φαίνεται απίθανο η ζημιά να ξεπεράσει το 65% της κρατικής εγγύησης. Αντίθετα, μπορεί να βγάλει απόδοση, είτε από τον υψηλότερο φόρο που θα συλλέξει σε σχέση με την πραγματική ζημιά είτε ως κάτοχος μετοχών ή ομολογιών της AMC.

Το νέο σχέδιο δεν θα ανατρέπει αλλά αντίθετα θα αξιοποιεί τις υφιστάμενες υποδομές των τραπεζών, καθώς και τις συμμετοχές τρίτων μερών (Intrum, doValue, Cepal) στους τομείς διαχείρισης των NPLs.