Το βασικό πρόβλημα στην είσπραξη των καθαρών εσόδων του τακτικού προυπολογισμού στο 1ο 3μηνο.’12 εντοπίζεται στην συνεχιζόμενη πτώση των εισπράξεων από τον ΦΠΑ κατά -12,7% σε ετήσια βάση, αναφέρει η Alpha Bank στο εβδομαδιαίο δελτίο οικονομικών εξελίξεων. 

Ειδικότερα ο Προϋπολογισμός σε δημοσιονομική βάση παρουσίασε έλλειμμα € 7,278 δις το 1ο 3μηνο.΄12, έναντι ελλείμματος € 4,781 δις το 1ο 3μηνο.΄11 και ελλείμματος € 4,371 δις το 1ο 3μηνο.΄10,  Το έλλειμμα το 1ο 3μηνο.΄12 ήταν πάντως σημαντικά χαμηλότερο έναντι του στόχου για έλλειμμα € 8,596 δις.

Η αύξηση του ελλείμματος το 1ο 3μηνο΄12 οφείλεται αποκλειστικά στην μεγάλη αύξηση των τόκων κατά € 3,711 δις το 1ο 3μηνο.΄12 έναντι του 1ου 3μηνου.΄11, γεγονός που οφείλεται κυρίως στις έκτακτες πληρωμές των δεδουλευμένων τόκων των ομολόγων του χρέους που κατείχαν οι ιδιώτες για την ολοκλήρωση του PSI plus.

Οι δαπάνες για τόκους αναμένεται να περιορισθούν σημαντικά τους επόμενους μήνες και να διαμορφωθούν συνολικά το 2012 στα € 13,050 δις, έναντι € 16,35 δις το 2011.

Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η αύξηση των καθαρών εσόδων του Τ.Π. κατά 2,9% στο 1ο 3μηνο.’12 (+6,3% τον Μάρτιο 2012) και η σημαντική αύξηση των εσόδων του προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων κατά € 788 εκατ. Από την άλλη πλευρά, η αύξηση των πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. κατά 1,1% οφείλεται στις αυξημένες επιχορηγήσεις των Ασφαλιστικών Ταμείων στο 1ο 3μηνο του 2012, ενώ για το έτος ως σύνολο αναμένεται να επιτευχθεί η πτώση αυτών των δαπανών κατά -7,1%.

Τέλος, το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού περιορίστηκε το 1ο 3μηνο.΄12 από το πλεόνασμα του ΠΔΕ που ανήλθε στα € 883 εκατ., έναντι ελλείμματος € 68 εκατ. το αντίστοιχο 3μηνο.΄11.

Ειδικότερα, οι εξελίξεις στα βασικά μεγέθη του Π2012 το 1ο 3μηνο.΄12 έχουν ως ακολούθως:

Τα καθαρά έσοδα του Τ.Π. ανήλθαν στα € 11,443 δις στο 1ο 3μηνο.’12 και ήταν αυξημένα κατά 2,9% σε ετήσια βάση, μετά τη μείωσή τους κατά -8% σε ετήσια βάση στο 1ο 3μηνο.’11.

Το βασικό πρόβλημα στην είσπραξη των καθαρών εσόδων του Τ.Π. στο 1ο 3μηνο.’12 εντοπίζεται στην συνεχιζόμενη πτώση των εισπράξεων από τον ΦΠΑ κατά -12,7% σε ετήσια βάση.

Στο 3μηνο.’12 η πτώση των εισπράξεων από τον ΦΠΑ οφείλεται κυρίως στη μεγάλη πτώση των εισπράξεων από τον ΦΠΑ λοιπών προϊόντων (εκτός των καυσίμων και του καπνού) κατά -14,8% ή κατά € 526 εκατ. Ωστόσο, ενθαρρυντική εξέλιξη είναι η σημαντική επιβράδυνση της πτώσης των εισπράξεων από αυτά τα προϊόντα τον Μάρτιο του 2012 στο -4,3%.

Από την άλλη πλευρά, η πτώση των εισπράξεων από τον ΦΠΑ πετρελαιοειδών επιταχύνθηκε τον Μάρτιο του 2011, ενώ τον ίδιο μήνα μειώθηκαν σημαντικά τα έσοδα και από τον ΦΠΑ στα προϊόντα καπνού. Δεδομένου ότι η φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ αποτελεί σήμερα καθημερινή εμπειρία του συνόλου των εγχώριων καταναλωτών, αφού τώρα επεκτείνεται ακόμη και σε αγορές σχετικά μεγάλης αξίας, είναι εμφανές ότι η επιδιωκόμενη δημοσιονομική προσαρμογή το 2012 και στα επόμενα έτη και η αναγκαία εξυγίανση της οικονομίας της χώρας δεν είναι δυνατό να πραγματοποιηθούν χωρίς την ουσιαστική εξυγίανση του συστήματος είσπραξης των φόρων από ΦΠΑ (αλλά και γενικότερα), με δραστικό περιορισμό της παράλληλης οικονομίας που διογκώθηκε ανεξέλεγκτα στην τελευταία 3ετία.

Δεδομένης της τεράστιας φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ, η απλή επίτευξη του στόχου του Π2012 για έσοδα ύψους € 15,7 δις από αυτή την πηγή το 2012 (έναντι εσόδων ύψους € 17,8 δις το 2010) θα πρέπει να είναι το ελάχιστο αποδεκτό αποτέλεσμα.

Εκτός από τον ΦΠΑ, συνεχίζεται η πτώση των εισπράξεων από τον ΕΦΚ καυσίμων, κατά -3,1% στο 1ο 3μηνο του 2012, μετά την πολύ μεγάλη πτώση τους κατά -24,3% και στο 1ο 3μηνο.’11. Η μεγάλη πτώση των εισπράξεων από το φόρο αυτό θα πρέπει επίσης να οφείλεται σε εκτεταμένη φοροδιαφυγή, δεδομένου ότι οι εισαγωγές πετρελαίου στη χώρα εξακολουθούν να διαμορφώνονται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα.

Από την άλλη πλευρά σημειώνεται η αξιοσημείωτη αύξηση: α) Των εισπράξεων από τον φόρο στην περιουσία το 1ο 3μηνο.΄12 στα € 1,269 δις (από € 27 εκατ. το 1ο 3μηνο.΄11).

Η αύξηση οφείλεται στην επιβολή της φορολογίας στην ακίνητη περιουσία μέσω λογαριασμών της ΔΕΗ που συνέβαλε αποφασιστικά στον δραστικό περιορισμό της φοροδιαφυγής σε αυτόν τον τομέα. β) Των εισπράξεων από τους άμεσους φόρους ΠΟΕ κατά 4,9%, αλλά και από τους έμμεσους φόρους ΠΟΕ κατά 109,4%. Η αύξηση αυτή οφείλεται προφανώς στη διαδικασία περαίωσης σημαντικών φορολογικών υποθέσεων και ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων που έλαβε χώρα στο 1ο 3μηνο.’12. Ωστόσο, οι ανωτέρω εισπράξεις μείωσαν ελάχιστα μόνο τον μεγάλο όγκο των σχετικών απαιτήσεων του δημοσίου που υπερβαίνουν τα € 50 δις.

Η προσπάθεια θα πρέπει να συνεχιστεί και να ενταθεί στους επόμενους μήνες επιτυγχάνοντας, κατ’ ελάχιστον τους στόχους για είσπραξη € 2,2 δις από τους άμεσους φόρους ΠΟΕ και € 380 δις από τους έμμεσους φόρους ΠΟΕ. γ) Των εισπράξεων από τον ΕΦΚ καπνού κατά 3,2% στο 1ο 3μηνο.’12, από +31,1% το 1ο δίμηνο.’12. Για το 2012 ως σύνολο έχει προϋπολογιστεί μεγάλη πτώση κατά -11,1% των εισπράξεων από την πηγή αυτή, πτώση που φαίνεται ότι μπορεί να αποφευχθεί. δ) Των εισπράξεων από τον Φόρο Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων (ΦΕΦΠ) κατά 1,7% στο 1ο 3μηνο.’12 (καλύτερα από τον στόχο για το 3μηνο αυτό), ενώ για το έτος ως σύνολο προγραμματίζεται αύξηση των εσόδων από τον φόρο αυτό κατά 35,2%.

Συμπεριλαμβάνονται τα έσοδα από τα νέα μέτρα που ελήφθησαν στην περίοδο Ιουλ.-Δεκ.’2011 (μείωση του αφορολόγητου στα € 5.000 , έκτακτη εισφορά 1,0%-5,0%, σημαντικά πιο αυστηρά κριτήρια για τον προσδιορισμό του φορολογητέου εισοδήματος, κ.ά.).

Οι πρωτογενείς δαπάνες του Τ.Π. αυξήθηκαν στα € 12,22 δις το 1ο 3μηνο.΄12, έναντι € 12,09 δις το 1ο 3μηνο.’11, και € 12, δις το 1ο 3μηνο.’10, σημειώνοντας αύξηση κατά 1,1% σε ετήσια βάση στο 1ο 3μηνο.’12, έναντι της πτώσης τους κατά -2,3% στο 1ο 3μηνο.’11.

Σημειώνεται η αξιοσημείωτη μείωση των δαπανών για αποδοχές και συντάξεις κατά -5,2%, παρά το ότι οι πληρωμές για συντάξεις ήταν ακόμη αυξημένες κατά 2,1% λόγω των αυξημένων συνταξιοδοτήσεων. Από την άλλη πλευρά, εξακολουθούν να είναι σημαντικά αυξημένες οι επιχορηγήσεις των ασφαλιστικών ταμείων κατά 16,1%, κυρίως λόγω των σημαντικά αυξημένων επιχορηγήσεων του ΙΚΑ κατά 63,2% και του ΤΑΠ-ΟΤΕ κατά 12,7%.

Οι επιχορηγήσεις αυτές θα μειωθούν (λόγω της σημαντικής μείωσης των συντάξεων και των δαπανών των ΑΤ για υγειονομική περίθαλψη) μόνο αν αποκατασταθεί μια ομαλή πορεία είσπραξης των εσόδων των ΑΤ από εισφορές δεδομένης της πτωτικής τάσης που ασκείται σε αυτές τις εισφορές από την αύξηση της ανεργίας και τη μείωση των μισθών πολλών κατηγοριών εργαζομένων. Επίσης, αυξημένες κατά 20% ήταν στο 1ο 3μηνο.’12 και οι λειτουργικές δαπάνες. Ωστόσο, για το έτος 2012 ως σύνολο αναμένεται να είναι και πάλι μειωμένες κατά -8,8%, μετά τη μείωσή τους κατά -23,7% το 2011 και κατά -11,3% το 2010.

Ιδιαίτερα αυξημένες ήταν οι καταπτώσεις εγγυήσεων, που ανήλθαν στα € 103 εκατ. στο 1ο 3μηνο.’12, έναντι στόχου για διαμόρφωσή τους στα € 1,16 δις το 2012 ως σύνολο. Επίσης, η δαπάνη για εξοπλιστικά προγράμματα ήταν μειωμένη στα € 4,0 εκατ. στο 1ο 3μηνο.’12, ενώ για το έτος 2012 ως σύνολο εκτιμώνται στα € 700 εκατ. Τέλος, οι επιχορηγήσεις των νοσοκομείων για κάλυψη χρεών τους ανήλθαν στα € 355 εκατ., έναντι προϋπολογισμού για διαμόρφωσή τους στα € 400 εκατ.

Για το έτος 2012 εκτιμάται τώρα η πτώση των συνολικών πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. στα € 50,55 δις, (-6,0% σε ετήσια βάση) έναντι της πτώσης τους στα € 49,95 δις (-7,1%) που προβλέπει ο Π2012.

Οι δαπάνες για τόκους ανήλθαν στα € 6,94 δις. στο 1ο 3μηνο.’12, από € 3,23 δις το 1ο 3μηνο.΄11. Ωστόσο, για το έτος ως σύνολο εκτιμάται ότι θα ανέλθουν στα € 13,05 δις, όπως ακριβώς προβλέπει και ο Π2012.

Συνολικά, το Υπ. Οικονομικών από την πλευρά του βεβαιώνει ότι οι δαπάνες του Τ.Π. το 1ο 3μηνο.΄12 ήταν χαμηλότερες κατά € 1,461 δις από τον στόχο που είχε τεθεί για το 3μηνο αυτό.
Όσον αφορά τον ΠΔΕ οι δαπάνες ήταν σαφώς χαμηλότερες στα € 488 εκατ. το 1ο 3μηνο.΄12, από € 677 εκατ. το 1ο 3μηνο.’11 και € 1,516 δις το 1ο 3μηνο.΄10.

Η εξέλιξη αυτή δείχνει ότι, στην πραγματικότητα, έως το 1ο 3μηνο.’2012 οι δημόσιες επενδύσεις συμβάλουν αποφασιστικά στην πτώση του ΑΕΠ της χώρας, αντί για την αναγκαία συμβολή τους στην ανάκαμψη που ματαίως αναμένεται από τις αρχές του 2011 και έως σήμερα. Με βάση τις εξελίξεις έως τώρα εκτιμάται ότι και το 2012 ως σύνολο οι δαπάνες του ΠΔΕ δεν θα υπερβούν τα € 6,5 δις, έναντι € 7,3 δις που προβλέπεται στον Π2012. Από την πλευρά των εσόδων του ΠΔΕ, σημειώνεται μεγάλη αύξησή τους στα € 1,371 δις το 1ο 3μηνο.΄12, έναντι € 609 εκατ. το 1ο 3μηνο.΄11. Το 2012 ως σύνολο τα έσοδα του ΠΔΕ εκτιμώνται να είναι σημαντικά αυξημένα στα € 4,9 δις, από € 3,77 δις το 2011 και να συμβάλλουν στην προώθηση (έστω και με μεγάλη καθυστέρηση) των επιλεγμένων έργων και δράσεων του ΕΣΠΑ 2007-2013.

Γενικά, συνεχίζουν να υπάρχουν οι προϋποθέσεις για μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού της κεντρικής κυβέρνησης κάτω από τα € 14,14 δις το 2012, από € 22,9 δις το 2011 και € 20,62 δις το 2010.

Απεμπλοκή της διαδικασίας εκτέλεσης των μεγάλων έργων: Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την 19.4.2012 την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την οποία επιτρέπονται νέοι τρόποι χρησιμοποίησης των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και του Ταμείου Συνοχής (ΤΣ), που είναι ακόμη διαθέσιμοι για κάθε χώρα μέλος της ΕΕ-27 που αντιμετωπίζει προβλήματα από κρίση δημοσίου χρέους και λαμβάνει Πακέτα Χρηματοδοτικής Ενίσχυσης από τη Ζώνη του Ευρώ και το ΔΝΤ.

Ειδικότερα, για χώρες αυτές, και ιδιαίτερα για την Ελλάδα, επιτρέπεται η χρήση των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων για την παροχή εγγυήσεων σε χρηματοοικονομικά ιδρύματα (ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), ή/και σε εγχώριες τράπεζες) που συμβάλλουν στη χρηματοδότηση μεγάλων έργων υποδομής που επιχορηγούνται από το ΕΤΠΑ και το ΤΣ, ενώ κατά ένα σημαντικό μέρος τους χρηματοδοτούνται με τη μέθοδο της «αυτοχρηματοδότησης», δηλαδή με δάνεια που αποπληρώνονται από τα έσοδα (π.χ., διόδια) που αποδίδουν αυτά τα έργα.

Η παρέμβαση αυτή της ΕΕ έγινε κατά κύριο λόγο για να απεμπλακούν τα μεγάλα έργα, και κυρίως οι 5-μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι στην Ελλάδα, των οποίων η υλοποίηση έχει διακοπεί από τις αρχές του 2011 λόγω έλλειψης τραπεζικής χρηματοδότησης που προέκυψε εξαιτίας της κρίσης δημοσίου χρέους στην οποία βρίσκεται η χώρα και των προβλημάτων ρευστότητας που αντιμετωπίζει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Είναι ένα από τα σημαντικά μέτρα που προτείνει η ΕΕ για την επανεκκίνηση των επενδύσεων και της αναπτυξιακής διαδικασίας στην Ελλάδα.

Με τη νέα ρύθμιση τα κοινοτικά κονδύλια που είναι διαθέσιμα για την Ελλάδα (και για όσες άλλες χώρες υποβάλλουν την αναγκαία αίτηση για χρησιμοποίηση των νέων μέσων) θα χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία «μέσων επιμερισμού του κινδύνου» σε περιπτώσεις μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης έργων υποδομής στη χώρα που αδυνατούν να προσελκύσουν την αναγκαία τραπεζική χρηματοδότηση. Η πρόταση της ΕΕ απομένει τώρα να εγκριθεί και από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πράγμα που αναμένεται να γίνει εντός του Μαΐου 2012.

Τα νέα μέσα επιμερισμού του χρηματοδοτικού κινδύνου μετατρέπουν τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ-27 σε χρηματοοικονομικά μέσα προώθησης των επενδύσεων, μεγεθύνοντας σημαντικά τους πόρους που είναι διαθέσιμοι σε κάθε χρονική περίοδο για την χρηματοδότηση των επενδύσεων.

Για παράδειγμα, η διαθέσιμη επιχορήγηση ύψους € 1,5 δις από το ΤΣ για την Ελλάδα μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά τρόπο που να διευκολύνει τη διάθεση επιπλέον € 2,25 δις σε δάνεια ή εγγυήσεις για τη χρηματοδότηση μεγάλων έργων υποδομής. Πρόκειται για διαδικασία που αυξάνει σημαντικά την αποτελεσματικότητα των πόρων που είναι διαθέσιμοι από τα διαρθρωτικά ταμεία στην υλοποίηση περισσότερων και σημαντικότερων επενδυτικών σχεδίων.

Τα «χρηματοδοτικά μέσα επιμερισμού του κινδύνου» θα προκύψουν από την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ της Επιτροπής και της ΕΤΕ ή ενός εθνικού ή διεθνούς χρηματοπιστωτικού ιδρύματος το οποίο παρέχει εγγυήσεις για μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση έργων υποδομής. Με αυτό τον τρόπο οι διαθέσιμοι πόροι από τα διαρθρωτικά ταμεία καλύπτουν ένα μέρος του κινδύνου που συνδέεται με την χρηματοδότηση των ανωτέρω έργων από τράπεζες του ιδιωτικού τομέα.