Νέα λουκέτα και επιδείνωση της εμπορικής εικόνας, τόσο στο αθηναϊκό κέντρο όσο και στις περιφερειακές μεγάλες αγορές, εκτιμάται ότι θα φέρει στην πορεία του το 2012, στις αρχές του οποίου ήδη το 1/3 της αγοράς έχει τεθεί εκτός συναγωνισμού.

Τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΣΕΕ καταδεικνύουν δραματική αλλαγή στον εμπορικό χάρτη της Αττικής, με κυρίαρχη την έξοδο επιχειρήσεων από την αγορά, αλλά και την απαξίωση παραδοσιακών αγορών. Η οδός Σταδίου αποτελεί το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, όπου το ποσοστό των κλειστών καταστημάτων αγγίζει πλέον το 42%, ενώ κακή είναι η εικόνα και στον Πειραιά, με ραγδαία επιδείνωση το τελευταίο δωδεκάμηνο. Σήμερα το 27,3% των καταστημάτων έχει κλείσει έναντι του 17,6% το αντίστοιχο προηγούμενο διάστημα.

Η αποτύπωση της κατάστασης, σύμφωνα και με την πρόσφατη έρευνα, κρύβει πίσω της επίσης χαμένες θέσεις εργασίας, εισφορές σε ασφαλιστικά ταμεία και φορολογικά έσοδα. Βρισκόμαστε λοιπόν ενώπιον της αποσάθρωσης του εμπορικού πυρήνα ή στο ξεφούσκωμα μιας υπερτροφικής λιανικής αγοράς; Οι παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση.

Στελέχη όλων των εμπορικών φορέων παραδέχονται ότι η προσφορά πρέπει να ανταποκριθεί πλέον στα σημερινά δεδομένα της ζήτησης, γεγονός που μοιραία θα οδηγήσει σε κλείσιμο επιχειρήσεων. «Η πίτα έχει μειωθεί τα τελευταία τρία χρόνια σε ποσοστό από 30% έως και 60% ανά κλάδο της λιανικής. Αναπόφευκτα, κάποια καταστήματα δεν θα επιβιώσουν, ακόμη κι αν ανήκουν σε μεγάλες αλυσίδες ή σε πιο ανθεκτικούς εμπορικούς οργανισμούς», αναφέρει στέλεχος του ΣΕΛΠΕ. Είναι επίσης χαρακτηριστική η αναφορά προέδρου μεγάλης λιανεμπορικής αλυσίδας, ο οποίος υποστηρίζει ότι, αν γυρνούσε το χρόνο πίσω, θα έστηνε την επιχείρησή του σε χαμηλότερη κοστολογική βάση, ώστε να είναι κερδοφόρα με μικρότερο τζίρο απ’ ό,τι απαιτεί σήμερα ο μηχανισμός της.
Είναι εξάλλου γεγονός ότι στην πλειονότητά τους οι μεγάλες αλυσίδες έχουν κάνει σοβαρό down sizing του δικτύου τους, πολλές μετεγκαταστάσεις και συγχωνεύσεις καταστημάτων αλλά και χρήση του διαδικτύου (μέσω e-shops) για να μειώσουν το κόστος του φυσικού δικτύου. H πίεση δε στις τιμές των ενοικίων για εμπορικά ακίνητα αναμένεται να συνεχιστεί με ένταση, που σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ελληνικού Ινστιτούτου Εκτιμητικής (ΕΛΙΕ) θα οδηγήσει σε διψήφιο ποσοστό πτώσης των μισθωμάτων και το 2012. Σημειώνεται ότι το 2011, με βάση τα στοιχεία του ΕΛΙΕ, η μείωση στα ενοίκια για επαγγελματικά ακίνητα κυμάνθηκε στο 20% - 30%, ενώ ο «αέρας» έχει σε συντριπτικό ποσοστό μηδενιστεί.

Στον αντίποδα, ωστόσο, αυτής της αναπόφευκτης προσαρμογής, στελέχη του λιανεμπορίου αναφέρουν πολλούς παράγοντες που οδήγησαν την αγορά στη σημερινή παρακμή. Εκτός από τη δεδομένη ύφεση, τις φοροεπιδρομές, την αδυναμία πρόσβασης στον δανεισμό και το αντικειμενικό δεδομένο της μείωσης του καταναλωτικού εισοδήματος, οι έμποροι αναφέρουν προβλήματα όπως η στρέβλωση του ανταγωνισμού ή η αδυναμία του κράτους να διασφαλίσει ομαλές συνθήκες λειτουργίας στις επιχειρήσεις. «Το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια προστέθηκε 1,5 εκατομμύριο τετραγωνικά μέτρα νέων εμπορικών πολυχώρων επέφερε σημαντική αλλαγή στην κατανάλωση και στον εμπορικό χάρτη», αναφέρει ο κ. Γιαννέτος, μέλος του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών. Ο τρόπος δε με τον οποίο αυτά αναπτύχθηκαν -δηλαδή, κοντά στον παραδοσιακό εμπορικό ιστό- δημιούργησε, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, σοβαρές στρεβλώσεις. «Στην υπόλοιπη Ευρώπη, τα εμπορικά κέντρα λειτουργούν εκτός των ορίων της πόλης. Στην Ελλάδα, η εγκατάστασή τους σχεδόν παραπλεύρως των μεγάλων ανοιχτών αγορών δημιούργησε αθέμιτο ανταγωνισμό», υποστηρίζουν στελέχη του Εμπορικού Συλλόγου Κηφισιάς.

Επίσης, η έλλειψη υποδομών και χώρων στάθμευσης, η κακή συντήρηση των υπαρχόντων, ο πλημμελής φωτισμός και η καθαριότητα είναι επίσης στοιχεία που επιβάρυναν κυρίως το ιστορικό εμπορικό κέντρο της Αθήνας. Σε αυτά οι έμποροι προσθέτουν την εκρηκτική αύξηση της εγκληματικότητας αλλά και τις αναταραχές από πορείες, συγκεντρώσεις και από γεγονότα βίας στο κέντρο της πρωτεύουσας.