Κοινή εκτίμηση των παραγόντων της αγοράς είναι πως τόσο το Χρηματιστήριο της Αθήνας όσο και οι ξένες κεφαλαιαγορές αντέδρασαν πολύ ψύχραιμα στο μπαράζ των αρνητικών ειδήσεων της προηγούμενης Παρασκευής, με κυριότερες τις μαζικές υποβαθμίσεις ευρωπαϊκών οικονομιών από τη Standard & Poor’s και την εμπλοκή που παρατηρήθηκε στις συνομιλίες για το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους.

Τέτοιες ειδήσεις θα μπορούσαν να υποχρεώσουν τις μετοχές σε (νέα) μεγάλη πτώση, όμως κάτι τέτοιο δεν έγινε.

Γιατί; Παράγοντες της χρηματιστηριακής αγοράς θεωρούν ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δείχνει διατεθειμένη να χαλαρώσει τη στάση της και να συνδράμει την Ιταλία και την Ισπανία ώστε να χρηματοδοτήσουν ομαλά το χρέος τους. Σύμφωνα με το ενδεχόμενο αυτό, η ΕΚΤ θα γεμίζει ρευστότητα τις τράπεζες, οι οποίες θα καλύπτουν τις κρίσιμες ομολογιακές εκδόσεις και μάλιστα με σχετικά χαμηλά επιτόκια, δίνοντας έτσι ένα μήνυμα στην αγορά.

Όσο για την περίπτωση της Ελλάδας, οι ίδιοι παράγοντες αισιοδοξούν για τον εξής λόγο: Οι ισχυροί της ευρωζώνης -σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους- δείχνουν αποφασισμένοι να λύσουν μια και καλή το ελληνικό ζήτημα, με αποτέλεσμα η Γερμανία και η Γαλλία να έχουν στα χέρια τους τη διαπραγμάτευση και να πιέζουν τους πιστωτές για λύση βιώσιμη εδώ και τώρα.

Και όταν ρωτήσαμε με ποιον τρόπο οι ισχυροί της ευρωζώνης θα μπορέσουν να πιέσουν κάθε λογής hedge fund που (σε αντίθεση με τις τράπεζες) δεν έχει πάρε-δώσε με κυβερνήσεις και κρατικές δουλειές, λάβαμε την απάντηση ότι «οι ισχυροί έχουν πάντοτε τον τρόπο τους»…

Η ουσία, λοιπόν, είναι πως, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι ο ελληνικός και ο ευρωπαϊκός κίνδυνος παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα, για πρώτη ίσως φορά φαίνεται να διαμορφώνεται στην αγορά κλίμα αισιοδοξίας ότι, έστω και μέσω δυσκολιών και περιπετειών, τα χειρότερα τελικά θα αποφευχθούν.

Το θετικό σενάριο

Με βάση, λοιπόν, το θετικό σενάριο, που θέλει η κατάσταση στην ευρωζώνη να αποκλιμακώνεται σταδιακά και το PSI+ τελικά να υιοθετείται, η χρηματιστηριακή αγορά θα μπορούσε να αισιοδοξεί σε κάποιον βαθμό και για την ελληνική οικονομία, αν η αβεβαιότητα μειωθεί. Σε μια τέτοια περίπτωση:

• Η αγορά θα εκτιμήσει με πολύ μεγαλύτερη ασφάλεια πού βρίσκεται ο πάτος της οικονομίας και πότε θα τον δούμε.

• Οι επιχειρηματίες θα δουν πόσα κεφάλαια χρειάζονται οι επιχειρήσεις τους για να στηριχτούν και θα πράξουν αναλόγως: είτε θα βάλουν το χέρι στην τσέπη είτε θα προσπαθήσουν να τις πουλήσουν σε τρίτους.

• Οι δυνητικοί επενδυτές θα έχουν μεγαλύτερη ορατότητα και θα αρχίσουν να τοποθετούνται, σε περίπτωση όπου τα προσφερόμενα τιμήματα θεωρηθούν ελκυστικά.

• Οι διοικήσεις των χρηματοπιστωτικών ομίλων θα αποκτήσουν πολύ καλύτερη εικόνα για το ύψος της απαιτούμενης επανακεφαλαιοποίησής τους και για τη δυνατότητα που έχουν να κινηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, εκτιμάται πως η φυγή καταθέσεων θα μετριαστεί και μάλιστα κάποια κεφάλαια θα αρχίσουν να επιστρέφουν από τις θυρίδες και το εξωτερικό.

Αυτό, βέβαια, είναι το θετικό σενάριο που προβλέπεται για την Ελλάδα μέσα στο προσεχές εξάμηνο και -αν φυσικά επιβεβαιωθεί στην πράξη- θα μπορούσε να αποβεί ιδιαίτερα αποδοτικό για όσους επενδυτές τολμήσουν να αγοράσουν ελληνικές μετοχές στις τρέχουσες αποτιμήσεις.

Το θετικό σενάριο, επίσης, προϋποθέτει και κλίμα πολιτικής σταθερότητας, δηλαδή είτε τη συνέχιση της κυβέρνησης Παπαδήμου για σημαντικό ακόμη χρονικό διάστημα είτε τον σχηματισμό ενός σταθερού κυβερνητικού σχήματος, που με νωπή λαϊκή εντολή θα μπορέσει να ξεκινήσει ουσιαστικά το πρόγραμμα ανάταξης της πραγματικής ελληνικής οικονομίας.

Τα καυτά ζητήματα

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η κυβέρνηση που θα προκύψει μετά τις επικείμενες(;) εκλογές θα κληθεί να λάβει πολύ δύσκολες αποφάσεις σε ζητήματα που εκκρεμούν εδώ και χρόνια και χρήζουν επειγόντως δραστικών παρεμβάσεων.

Μερικά από αυτά τα καυτά ζητήματα είναι:

• Τα μη εξυπηρετούμενα τραπεζικά δάνεια των νοικοκυριών. Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε πως τα τρία από τα δέκα νοικοκυριά που έχουν δανειστεί δεν είναι σήμερα σε θέση να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς τις τράπεζες (στις 30/6/2011 πάνω από το 20% των καταναλωτικών δανείων και πάνω από το 10% των στεγαστικών δεν εξυπηρετούνταν).

Λαμβάνοντας, μάλιστα, ως δεδομένο πως το 2012 το ποσοστό των ανέργων θα αυξηθεί και τα πραγματικά εισοδήματα των νοικοκυριών θα ψαλιδιστούν περισσότερο, γίνεται φανερό πως θα χρειαστεί πολύ περισσότερη δουλειά από τις τράπεζες και ενδεχομένως κάποια νέου είδους κρατική παρέμβαση (τουλάχιστον για τους ανέργους και για άτομα με πολύ χαμηλά εισοδήματα) προκειμένου να αποτραπούν φαινόμενα κοινωνικής έκρηξης.

• «Μεγάλες» αποφάσεις που θα προκαλέσουν πολιτικό κόστος θα πρέπει να ληφθούν στον κλάδο της ακτοπλοΐας επί παραδείγματι, καθώς οι περισσότερες εταιρείες του χώρου έχουν εξουθενωθεί από μεγάλες, πολυετείς ζημίες, οι πιστώτριες τράπεζες τις πιέζουν και η δυνατότητα συνέχισης συγκοινωνιακής σύνδεσης πολλών νησιών μας βρίσκεται στον αέρα!

• Η απάντηση της κυβέρνησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση γύρω από τον τρόπο ανοίγματος της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Η σχετική απάντηση καθυστερεί περισσότερο από ένα έτος και κάποτε… θα πρέπει να δοθεί, την ώρα όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση πιέζει συνεχώς. Οποιαδήποτε απόφαση αναμένεται να προκαλέσει πολιτικές αντιδράσεις (τουλάχιστον) από την αριστερά και τους συνδικαλιστές της ΔΕΗ.

• Όσο και αν ο υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων Μάκης Βορίδης έχει εντείνει τις συζητήσεις με τράπεζες και κατασκευαστικές εταιρείες για το ξεμπλοκάρισμα των μεγάλων αυτοχρηματοδοτούμενων οδικών αξόνων, όλα δείχνουν πως οι τελικές αποφάσεις θα απαιτήσουν χρόνο και δύσκολα θα τις δούμε να υπογράφονται από την παρούσα κυβέρνηση, αν φυσικά τα πολιτικά κόμματα επιμείνουν να πάνε σε εκλογές τον προσεχή Απρίλιο. Για την προώθηση των έργων θα απαιτηθούν πιθανότατα από όλα τα μέρη «δύσκολοι συμβιβασμοί» και η πρόκληση πολιτικών αντιδράσεων κάθε άλλο παρά θα πρέπει να αποκλειστεί.