Βίαιες αλλαγές στη συνολική αλυσίδα της αγοράς φαρμάκου φέρνουν τόσο η ευρύτερη οικονομική κρίση όσο και οι πολιτικές που υιοθετούνται από την κυβέρνηση. Αποτέλεσμα είναι η ρευστότητα που έρρεε στο σύστημα (το οποίο είχε μάθει στις καλές ημέρες των... παχιών αγελάδων στη συνεχή αύξηση των εσόδων του) να έχει εξανεμιστεί, η εμπορική πίστη να καταρρέει, συμπαρασύροντας και τις εμπλεκόμενες εταιρίες, και η απαίτηση πληρωμής «τοις μετρητοίς» να έρχεται στο προσκήνιο, για μια ευαίσθητη κατηγορία προϊόντων όπως τα φάρμακα.

Ήδη, οι φαρμακοβιομηχανίες έχουν μειώσει τόσο τις ποσότητες φαρμάκων που διαθέτουν στην αγορά όσο και τον χρόνο πίστωσης προς το χονδρεμπόριο και τις φαρμακαποθήκες, ο οποίος κατά μέσο όρο έχει περιοριστεί, σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, στις 20 μόνο ημέρες.

Κάποιες φαρμακοβιομηχανίες μάλιστα (π.χ. Roche) έχουν ανακοινώσει ότι σκοπεύουν να αποσυρθούν από την αγορά και ζητούν για όποιες συναλλαγές πραγματοποιούν άμεση εξόφληση, ενώ πρόσφατα και η Bayer ενημέρωσε ότι λόγω της άρνησης των εταιριών ασφάλισης πιστώσεων δεν θα χορηγεί πλέον πίστωση και θα ζητά άμεση εξόφληση τιμολογίων.

Σε αυτό το περιβάλλον, οι ιδιωτικές φαρμακαποθήκες, οι οποίες έχουν υποστεί και μείωση του χονδρεμπορικού κέρδους στο 5,12% από 7,78% (ποσοστό που πέφτει στο 2,5% για τα λεγόμενα φάρμακα υψηλού κόστους), μετά την εφαρμογή διατάξεων του μνημονίου, αδυνατούν να ακολουθήσουν τον νέο ρυθμό κυκλοφορίας του χρήματος.

Από τη μια πιέζονται από τη φαρμακοβιομηχανία και από την άλλη από τους πελάτες λιανικής (δηλαδή τα φαρμακεία), στους οποίους έχουν χορηγήσει ήδη εκπτώσεις και πιστώσεις που άγγιζαν το τρίμηνο.

Στο α΄ εξάμηνο του 2011, εκτιμάται ότι ο τζίρος του χονδρεμπορίου υποχώρησε κατά 12% - 15%, ενώ πέρα από τα ηχηρά κανόνια φαρμακαποθηκών που ανήκαν στον όμιλο Alapis αρκετές ιδιωτικές φαρμακαποθήκες βρίσκονται στο κόκκινο, αδυνατώντας να εξυπηρετήσουν το κεφάλαιο κίνησής τους.

Σε συνδυασμό με την αδυναμία επέκτασης του τραπεζικού δανεισμού τους, έχουν οδηγηθεί σε περιορισμό του στοκ, άρα και σε εμπορική περιθωριοποίηση. Ήδη, παρατηρείται μετακίνηση πελατολογίου στις πιο εύρωστες φαρμακαποθήκες, οι οποίες θέτουν όριο νέων πελατών και ύψους αγορών ανά πελάτη αλλά και μικρότερο όριο πίστωσης.

Η συγκέντρωση στον κλάδο (ο οποίος ομολογουμένως απαρτιζόταν από μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων για το μέγεθος της χώρας και της αγοράς) έρχεται με ραγδαίο ρυθμό. Το δε πρόβλημα ρευστότητας πλήττει ταυτόχρονα και τη δραστηριότητα των παράλληλων εξαγωγών. Το πλαφόν αγοράς τεμαχίων από τις βιομηχανίες προς τις φαρμακαποθήκες μειώνεται όσο μειώνεται και ο τζίρος των χονδρεμπόρων, μην επιτρέποντάς τους έτσι να εξάγουν «υπερβάλλον» προϊόν.

Τα φαρμακεία

Όλα τα παραπάνω έρχονται να πιέσουν και τη λιανική, δηλαδή το κανάλι των φαρμακείων, το οποίο μέχρι πρότινος απολάμβανε εκπτώσεις επί του τζίρου και έως και 3μηνη πίστωση από το χονδρεμπόριο.

Σήμερα, αρκετά φαρμακεία αναζητούν κατ’ αρχάς νέα αξιόπιστη φαρμακαποθήκη, χάνοντας ωστόσο τόσο τις εκπτώσεις όσο και την πίστωση, η οποία έχει περιοριστεί σημαντικά στον έναν, το πολύ δύο μήνες.

Τα δε φαρμακεία, με δεδομένη την πολύμηνη καθυστέρηση πληρωμής από τα ασφαλιστικά ταμεία (μόνο για την Αττική οι οφειλές ξεπερνούν σήμερα τα 150 εκατ. ευρώ), βρίσκονται και εκείνα αντιμέτωπα με τον δραματικό περιορισμό της ρευστότητάς τους. Το δε επικείμενο «κούρεμα» στο περιθώριο κέρδους των φαρμακοποιών (προαναγγέλθηκε τόσο από τον πρωθυπουργό κ. Λ. Παπαδήμο όσο και από τον υπουργό Υγείας κ. Α. Λοβέρδο) αναμένεται να επιδεινώσει ακόμη περισσότερο τη ρευστότητα.

Μπροστά σε αυτό το ενδεχόμενο, μάλιστα, υπάρχουν εισηγήσεις των διοικητικών συμβουλίων των συλλόγων φαρμακοποιών για άμεση διακοπή εκτέλεσης συνταγών προς όλα τα ταμεία και για απαίτηση εξόφλησής τους τοις μετρητοίς από τον κάθε ασφαλισμένο.

Όλα τα παραπάνω δίνουν τον τόνο των εξελίξεων σε μια αγορά που ψάχνει νέες ισορροπίες, έχοντας ωστόσο απέναντί της ασφαλισμένους ασθενείς, των οποίων το διαθέσιμο εισόδημα είναι επίσης «κουρεμένο».