Aναγκαστικά λουκέτα, «εθελούσιες» έξοδοι εμπόρων αλλά και πτώση τζίρου καταγράφονται ακόμη και στις πλέον ισχυρές εμπορικές πιάτσες των μεγάλων πόλεων, οι οποίες δέχονται και αυτές τις επιπτώσεις της κρίσης.

Αν έως πρότινος το πρόβλημα αφορούσε σε τοπικές αγορές όπως η Πατησίων, τα Εξάρχεια, το Μαρούσι ή το Χαλάνδρι, από το 2008 και μετά η κρίση χτυπά και προβεβλημένες «ανοιχτές» αγορές.

Τόσο στην Ερμού όσο και στους δρόμους του Κολωνακίου υπάρχουν κενά καταστήματα σε ποσοστό που αγγίζει το 15% - 20% της συνολικής εμπορικής επιφάνειας.

Στην ευρύτερη περιοχή του ιστορικού κέντρου, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της ΕΣΕΕ, τα ξενοίκιαστα ισόγεια καταστήματα ξεπερνούν το 25%, ενώ, αν συνυπολογιστούν οι στοές και τα καταστήματα πρώτου ορόφου, τότε τα ξενοίκιαστα προσεγγίζουν το 50%.

Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης (ΕΣΘ), τον Σεπτέμβριο του 2011 το 21% των καταστημάτων του κέντρου της συμπρωτεύουσας είχε βάλει λουκέτο, ενώ, με βάση τον πρόεδρο του ΕΣΘ, κ. Κωνσταντίνο Χατζαρίδη, αυτό το ποσοστό μπορεί να έχει αυξηθεί κατά 3% στο διάστημα μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου.

Οι αιτίες

Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, το φαινόμενο έχει πολλές αιτίες και αφορά τόσο σε οικονομικούς όσο και σε κοινωνικούς λόγους: 

* Κατ’ αρχάς, τα τελευταία χρόνια, προστέθηκε στην αγορά 1,5 εκατομμύριο τετραγωνικά μέτρα σε νέα εμπορικά σημεία (εμπορικά κέντρα και υπερκαταστήματα), που αφαίρεσε τον τζίρο από τις παραδοσιακές αγορές. Η τάση αυτή, μάλιστα, ενισχύεται αφού, παρά την ύφεση, νέα εμπορικά κέντρα χτίστηκαν στο Λεκανοπέδιο (Athens Metro Mall, River West, το εκπτωτικό χωριό της McArthur Glen). 

* Πέρα από τον ευρύτερο ανταγωνισμό, η αγορά του κέντρου πληρώνει σήμερα και τις στρεβλώσεις στις τιμές των ακινήτων. Το 2010, η οδός Ερμού υποχώρησε κατά 7 θέσεις στη λίστα των ακριβότερων εμπορικών δρόμων του κόσμου, αλλά εξακολουθεί να παραμένει στη 19η, παρά το γεγονός ότι η χώρα ζει στους ρυθμούς του μνημονίου.

Σύμφωνα με την ετήσια έρευνα «Main Streets Αcross the World» της διεθνούς εταιρίας Cushman & Wakefield, η πτώση της Ερμού το 2010 οφείλεται στην κατά 15,4% μείωση των ενοικίων των καταστημάτων, την ώρα όπου στην Ευρώπη η πτώση κινήθηκε γύρω στο 4,5%.

Ωστόσο, παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι το συνολικό ποσοστό της μείωσης των ενοικίων στα προβεβλημένα σημεία της πρωτεύουσας δεν αντιστοιχεί στη γενικότερη κατάσταση.

Ειδικότερα, εκτιμούν ότι αυτά θα έπρεπε να έχουν περιοριστεί στο 1/3 των επιπέδων του 2008, ώστε τα καταστήματα να είναι βιώσιμα. Δεδομένων, μάλιστα, της κρίσης και της πτώσης των πωλήσεων, η οποία σωρευτικά από το 2008 έως σήμερα ξεπερνά σε ποσοστό το 50% σε κατηγορίες όπως η ένδυση και η υπόδηση, οι έμποροι εκτιμούν ότι τα ενοίκια θα έπρεπε να μειωθούν στο 10% - 20% του ετήσιου τζίρου από 30% - 40% που είναι σήμερα.

Ωστόσο, παράγοντες της αγοράς συμφωνούν στο ότι η κρίση θα φέρει εξορθολογισμό και προσαρμογή της αγοράς στη σημερινή ζήτηση, γεγονός που σημαίνει πως οι εμπορικές επιχειρήσεις θα περιοριστούν σε ποσοστό 30% - 40%, με βάση εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς.

Σύμφωνα με τον κ. Κωνσταντίνο Χατζαρίδη, στη Θεσσαλονίκη η πτώση της ζήτησης είναι σαφώς μεγαλύτερη λόγω των υψηλότερων ποσοστών ανεργίας στην περιοχή, της οικονομικής αποδυνάμωσης με την απομάκρυνση βιομηχανικών μονάδων και της κυριαρχίας μεγάλων εμπορικών δυνάμεων (πολυεθνικές αλυσίδες, εμπορικά κέντρα κ.λπ.), που κερδίζουν νέα μερίδια αγοράς. 

* Τέλος, οι έμποροι σημειώνουν πως οι διαρκείς κινητοποιήσεις στο αθηναϊκό κέντρο αλλά και η έξαρση της βίας από το 2008 και μετά, με μαζικά επεισόδια ή με φαινόμενα εγκληματικότητας, αποθαρρύνουν τόσο τους πολίτες να επισκεφτούν το κέντρο όσο και τους τουρίστες οι οποίοι κατά τεκμήριο κυκλοφορούν στην περιοχή, πλήττοντας έτσι και το κομμάτι της τουριστικής αγοραστικής κίνησης.

Σύμφωνα με υπολογισμούς ερευνών τόσο του ΕΒΕΑ όσο και του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών, τις ημέρες των απλών κινητοποιήσεων ο τζίρος των καταστημάτων υποχωρεί σε ποσοστό 50% - 75%.

Ειδικότερα, σε έρευνα του ΕΒΕΑ καταδεικνύεται ότι για κάθε ημέρα κινητοποιήσεων στο κέντρο της Αθήνας, που συνοδεύονται από απεργία στα μέσα μαζικής μεταφοράς, οι επιχειρήσεις της περιοχής καταγράφουν συνολικά απώλεια τζίρου ύψους 5,9 εκατ. ευρώ και απώλεια κερδών της τάξεως του 1,4 εκατ. ευρώ.

Με βάση πρόσφατη ανακοίνωση του ΕΒΕΑ, έπειτα από έρευνα που έγινε σε τουλάχιστον 62 επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων και 9 τράπεζες, οι ζημιές στις κτιριακές εγκαταστάσεις και οι κλοπές εμπορευμάτων υπολογίζονται -κατά δήλωση των επιχειρηματιών- σε ποσό άνω των 400.000 ευρώ. Κατά τα επεισόδια στις πορείες του Ιουνίου, σε ανάλογη έρευνα που πραγματοποίησε το ΕΒΕΑ σε 34 επιχειρήσεις, καταγράφηκαν ζημιές που ξεπερνούσαν το μισό εκατομμύριο ευρώ.