Σοβαρές αλλαγές στην ανάθεση έργων και μελετών φέρνει το νέο θεσμικό πλαίσιο που επεξεργάστηκε το υπουργείο Υποδομών και μοίρασε αυτήν την εβδομάδα στα πολιτικά κόμματα προκειμένου να κάνουν τις παρατηρήσεις τους πριν το καταθέσει στη Βουλή.

Στόχος του υπουργείου είναι να περιοριστεί το φαινόμενο των μεγάλων εκπτώσεων, που επανεμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια (αν και οι δημοπρασίες είναι πλέον ελάχιστες εξαιτίας της οικονομικής κρίσης), να σταματήσει η φάμπρικα με τους ανακεφαλαιωτικούς πίνακες μέσω των οποίων το τελικό κόστος και το χρονοδιάγραμμα ενός έργου δεν έχει καμία σχέση με τον προϋπολογισμό.

Με το σχέδιο νόμου ιδρύεται η Αρχή Μελετών και Έργων (ΑΕΜΕ), η οποία, κατά το υπουργείο, θα εξασφαλίζει πως τα έργα είναι «ώριμα» (ότι έχει γίνει η σχετική προετοιμασία με μελέτες, ο καθορισμός απαλλοτριώσεων κ.λπ.) πριν από την προκήρυξή τους, για να μην παρατηρούνται τα σημερινά φαινόμενα πολυετών καθυστερήσεων και διαφωνιών μεταξύ αναδόχου και Δημοσίου για το τελικό κόστος, με μονίμως χαμένο το Δημόσιο.

Η ΑΕΜΕ θα ελέγχει τις συμβάσεις και χωρίς την υπογραφή της κανένα έργο δεν θα μπορεί να δημοπρατηθεί ή να ανατεθεί.

Ταυτόχρονα, επιλύει και ζητήματα που συνδέονται με τη ρευστότητα των κατασκευαστικών επιχειρήσεων, όπως η δυνατότητα εκχώρησης του υφιστάμενου εργολαβικού ανταλλάγματος σε τράπεζες, που σήμερα απαγορεύεται από τον νόμο περί δημοσίων έργων. Το υπουργείο καλείται να ενσωματώσει και κοινοτικές οδηγίες που αφορούν π.χ. στην κατάργηση των κατώτατων ορίων αμοιβών στις μελέτες.

Για πρώτη φορά εισάγονται και δύο νέα συστήματα υποβολής προσφορών: το πρώτο αφορά σε προσφορά που περιλαμβάνει συνδυασμό πολλαπλών κριτηρίων, όπως έκπτωση στο κόστος και στον χρόνο ολοκλήρωσης ενός έργου και τίμημα που συνδέεται με την εγγύηση (δηλαδή ο υποψήφιος προσφέρει έκπτωση για το κόστος κατασκευής, εγγυάται πως θα το κατασκευάσει νωρίτερα αλλά και ότι θα βρίσκεται σε άριστη κατάσταση για συγκεκριμένο χρόνο, και συνεπώς δεν επιλέγεται μόνο με βάση την οικονομική και τεχνική προσφορά).

Στην περίπτωση όπου ακολουθείται η συγκεκριμένη διαδικασία, η επιλογή γίνεται μέσω μαθηματικού τύπου. Το δεύτερο σύστημα προβλέπει την προσφορά κατ’ αποκοπήν τιμής με εγγυημένο το συνολικό κόστος του έργου ή τμημάτων αυτού. Ο ανάδοχος δεν δικαιούται να ζητήσει αύξηση του κόστους ακόμα και αν αυξήθηκαν π.χ. οι τιμές των υλικών, πλην εξαιρετικών περιπτώσεων.

Ταυτόχρονα, προβλέπεται πως οι πρόδρομες εργασίες (μεταφορά δικτύων κοινής ωφέλειας, αρχαιολογικές έρευνες, πρόσθετες γεωτρήσεις κ.λπ.) ενός έργου μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο ξεχωριστής σύμβασης. Έτσι θα διασφαλίζεται πως δεν θα χάνονται μήνες ή και χρόνια από την ημέρα της ανάθεσης μέχρι την ημέρα έναρξης εργασιών στα έργα. Πρέπει, πάντως, να ξεπεραστεί και το θέμα των απαλλοτριώσεων, για το οποίο η κυβέρνηση θα φέρει ξεχωριστή ρύθμιση μέσω του υπουργείου Δικαιοσύνης.

Ειδικά για τις μελέτες, το σχέδιο νόμου προσθέτει νέες κατηγορίες ή προχωρά στην κατάτμηση παλαιότερων κατηγοριών προκειμένου να συμβαδίσει με τις σημερινές εξελίξεις (από τη δεκαετία του ’70 δεν έχουν αλλάξει, ενώ έχουν υπάρξει σημαντικές μεταβολές στο εκπαιδευτικό αντικείμενο των μηχανικών κ.λπ). Εισάγονται, επίσης, οι κατηγορίες επίβλεψης τεχνικών έργων και διοίκησης έργων, στην οποία μπορούν να ενταχθούν επαγγελματίες που δεν είναι μελετητές.