«Κερασάκι στην τούρτα», που αντί να στολίσει έρχεται να αποτελειώσει την αγορά του αθηναϊκού κέντρου και τις όμορές της, χαρακτηρίζουν οι έμποροι το κύμα βίας και εγκληματικότητας της τελευταίας περιόδου. Κάνουν λόγο για συσσωρευμένα προβλήματα που οδηγούν σε πολυπαραγοντική απαξίωση της αγοράς και καταδεικνύουν έλλειμμα της κυβέρνησης και των δημοτικών αρχών να προσφέρουν λύσεις.

Στην αγορά του αθηναϊκού κέντρου εδώ και μία δεκαετία συντελούνται αλλαγές, κάποιες εκ των οποίων προήλθαν από τον ανταγωνισμό και τη δημιουργία μεγάλων περιφερειακών εμπορικών κέντρων, από τις στρεβλώσεις της εγχώριας αγοράς ακινήτων, από την έξαρση του παραεμπορίου και από τη σταδιακή υποβάθμιση περιοχών όπως η Πατησίων ή τα Εξάρχεια.

Την τελευταία διετία, ωστόσο, η οικονομική κρίση ήρθε να επισπεύσει τις ανακατατάξεις, αυξάνοντας τα λουκέτα και τα κενά εμπορικά καταστήματα στο κέντρο. Σύμφωνα δε με πρόσφατες εκτιμήσεις της ΕΣΕΕ, στους εμπορικούς δρόμους της Αθήνας τα ξενοίκιαστα ισόγεια καταστήματα ξεπερνούν το 25%, ενώ εάν προστεθούν οι στοές και τα καταστήματα πρώτου ορόφου προσεγγίζουμε το 50%.

Εφιάλτης

«Ζούμε μια εφιαλτική πραγματικότητα και λειτουργούμε σε κλίμα ανασφάλειας», σημειώνει ο κ. Ν. Γιαννέτος, μέλος του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών, αναφερόμενος στα γεγονότα βίας, τα οποία, εκτός του ότι απομακρύνουν τους καταναλωτές, δημιουργούν φόβο σε καταστηματάρχες και εργαζομένους.

Σύμφωνα με τις προτάσεις του ΕΣΑ, αποτελούν προτεραιότητες η αποκατάσταση της πρόσβασης στο κέντρο, η καθαριότητα και ο κατάλληλος φωτισμός των περιοχών. «Τα τελευταία χρόνια, σημαντικές περιοχές του κέντρου εγκαταλείφθηκαν από τους ιθύνοντες, με αποτέλεσμα οι πολίτες να αποσυρθούν κι εκείνοι σταδιακά», σημειώνει ο κ. Γιαννέτος, ο οποίος εκτιμά ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα έτσι ώστε το αθηναϊκό κέντρο να «ζωντανέψει».

Στο πνεύμα αυτό, ο ΕΣΑ στηρίζει πρωτοβουλίες όπως αυτή που τελικώς δεν ευοδώθηκε για το άνοιγμα μιας Κυριακής, με παράλληλη πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ανάλογες δράσεις, που ίσως να συμπεριλάβουν και πιο ευέλικτο εμπορικό ωράριο, μπορεί να αλλάξουν την κακή εικόνα, να προσελκύσουν καταναλωτές και να περιορίσουν την παραβατικότητα.

Επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στο αθηναϊκό κέντρο σημειώνουν ότι η Αθήνα κινδυνεύει να γίνει η πρώτη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα της οποίας το ιστορικό κέντρο δεν θα έχει εμπορική δραστηριότητα. Υπογραμμίζουν δε πως η όλη κατάσταση βλάπτει σοβαρά και τον τουρισμό, καθώς οι ξένοι επισκέπτες είθισται να κυκλοφορούν στο κέντρο των πόλεων, όπου, αν μη τι άλλο, θέλουν να αισθάνονται ασφαλείς, πριν καταναλώσουν.

Πέρα από τα γκέτο σε διάφορες περιοχές της Αθήνας και την έξαρση της βίας, οι επιχειρηματίες επιμένουν πως σημαντικό πρόβλημα είναι οι διαδηλώσεις και οι πορείες στο κέντρο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΕΒΕΑ, τις ημέρες των κινητοποιήσεων ο τζίρος των καταστημάτων στο κέντρο μειώνεται κατά 75%.

Ο διευθύνων σύμβουλος των Αττικών Πολυκαταστημάτων, κ. Κων. Λαμπρόπουλος, αναφέρει πως το μετρήσιμο μέγεθος απώλειας τζίρου από τις κινητοποιήσεις για το Attica της Πανεπιστημίου το 2010 άγγιξε το 7% - 8%.

Αλλαγές στον εμπορικό χάρτη 

Πέρα όμως από τις συνέπειες της βίας και της πλημμελούς αστυνόμευσης, η εμπορική εικόνα της Αθήνας έχει κυρίως τρωθεί από μια σειρά οικονομικούς παράγοντες. Κατ’ αρχάς, η κρίση αναμένεται να φέρει εξορθολογισμό και προσαρμογή της αγοράς στη σημερινή ζήτηση, γεγονός που σημαίνει πως οι εμπορικές επιχειρήσεις θα μειωθούν κατά 30% - 40%, σύμφωνα με εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς.

Το γεγονός δε ότι τα τελευταία χρόνια προστέθηκαν 1,5 εκατομμύριο τετραγωνικά μέτρα νέων εμπορικών χώρων, κυρίως στην περιφέρεια της Αθήνας, επέφερε σημαντική αλλαγή στην κατανάλωση και στον εμπορικό χάρτη.
 
Έτσι, μερίδιο από την παραδοσιακή αγορά του κέντρου μετατοπίστηκε στα εμπορικά κέντρα και στις νέες εμπορικές πιάτσες (Μαρούσι, οδός Πειραιώς, Μεσόγεια κ.ά.), ενώ περιοχές όπως η Πατησίων και τα Εξάρχεια έχασαν το 50% της εμπορικής ισχύος τους. Η μετεξέλιξη, αν και άναρχη, όπως σημειώνουν μικρομεσαίοι έμποροι, μοιάζει αναπόφευκτη όσο αλλάζει φυσιογνωμία η ίδια η πόλη.

Μία άλλη πιεστική παράμετρος για την αγορά του ιστορικού κέντρου είναι οι τιμές των ακινήτων, που δεν έχουν διορθώσει τουλάχιστον σε ποσοστό ανάλογο με αυτό που υπαγορεύει η κρίση. Σύμφωνα με εκτιμήσεις εμπόρων, τα ενοίκια θα έπρεπε να βρίσκονται στο 1/3 του επιπέδου του 2008, ώστε τα καταστήματα να είναι βιώσιμα.

«Σήμερα τα ενοίκια αντιπροσωπεύουν το 30% - 40% του ετήσιου τζίρου μιας επιχείρησης, ενώ θα έπρεπε να κυμαίνονται στο 10% - 20%», υποστηρίζει ο κ. Γιαννέτος. Η ακριβή εμπορική στέγη, εξάλλου, οδήγησε πολλές επιχειρήσεις σε αποχώρηση από προβεβλημένα σημεία, τα οποία κατέλαβαν μεγάλες αλυσίδες κερδίζοντας χώρο και μερίδια στην αγορά.

Τα μέτρα για το κέντρο της Αθήνας

Αστυνόμευση, στρατηγικές λύσεις όσον αφορά στην αντιμετώπιση των μεταναστών, πρωτοβουλίες για τον «εξευγενισμό» της πόλης αλλά και οικονομικά κίνητρα ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός έπειτα από ευρεία κυβερνητική σύσκεψη.

Ειδικότερα, προβλέπονται μείωση των αντικειμενικών αξιών σε περιοχές όπως ο Κεραμεικός και το Μεταξουργείο καθώς και διευκολύνσεις για την αναπαλαίωση κτιρίων και εμπορικών ακινήτων.

Επιπλέον, θα χορηγηθούν φορολογικά κίνητρα για την επανεγκατάσταση νέων ζευγαριών στο κέντρο.

Συντονιστής όλων των παρεμβάσεων μεταξύ των υπουργείων και του Δήμου Αθηναίων αναλαμβάνει ο κ. Θεόδωρος Πάγκαλος.
 
Ήδη, θετικά τοποθετήθηκε η διοίκηση της ΕΣΕΕ, εκτιμώντας ότι τα μέτρα κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση και αναμένεται να επηρεάσουν θετικά την αγορά, εφόσον λειτουργήσουν συνδυαστικά.