Πιέσεις, έστω και μεσοπρόθεσμες, από την κρίση των αναδυόμενων αγορών της νοτιοανατολικής Ευρώπης δέχονται οι ελληνικές επιχειρήσεις που διαθέτουν παρουσία στη συγκεκριμένη περιοχή, γεγονός που τις ωθεί να αναθεωρήσουν τόσο τις προβλέψεις για τα μεγέθη όσο και τα επενδυτικά προγράμματα που αφορούν σε αυτές τις αγορές.

Ήδη, στη Βουλγαρία, όπου υπολογίζεται ότι δραστηριοποιούνται περίπου 2.000 ελληνικές επιχειρήσεις, μέσα στο 2009 έβαλαν λουκέτο περισσότερες από 40 εταιρείες ελληνικών συμφερόντων, ενώ οι ελληνικές επενδύσεις μειώθηκαν στα 69,6 εκατ. ευρώ στο πρώτο εξάμηνο του 2009 έναντι των 296,7 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2008, σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Στατιστικού Συμβουλίου της Βουλγαρίας. Αντίστοιχα, στη Ρουμανία παρατηρείται μείωση το 2009 των άμεσων ελληνικών επενδύσεων, οι οποίες αποτελούσαν το 6,5% του συνόλου των επενδύσεων στη συγκεκριμένη χώρα.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΣΒΒΕ, η πτώση τζίρου στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης και ειδικότερα στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία αγγίζει το 30% - 50% κυρίως λόγω της κάμψης στην οικοδομική δραστηριότητα και στις επενδύσεις σε υποδομές. Η εξέλιξη αυτή, ωστόσο, μοιραία μετακυλίεται και στους τομείς της βιομηχανίας και του εμπορίου.

Παράγοντες της αγοράς και διοικήσεις επιχειρήσεων παρατηρούν πως έχει διαφανεί σημαντική κάμψη της κατανάλωσης στις αγορές της νοτιοανατολικής Ευρώπης και αναγνωρίζουν πως το 2010 θα αποτελέσει εξίσου δύσκολη χρονιά με το 2009, αφού τόσο οι προβλέψεις των αναλυτών όσο και τα μακροοικονομικά στοιχεία των εν λόγω αγορών δείχνουν χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και άνοδο του πληθωρισμού και της ανεργίας.

Κάμψη και ευκαιρίες

Σε επίπεδο χρηματοπιστωτικού συστήματος, έχει ήδη γίνει ορατή η οπισθοχώρηση των τραπεζών στη χορήγηση νέων δανείων ή πιστώσεων προς την πραγματική οικονομία αλλά και τους καταναλωτές, ενώ είναι σαφής ο περιορισμός της ρευστότητας και στο τραπεζικό σύστημα, παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα. Τέλος, αγκάθι παραμένει η νομισματική ρευστότητα στις αγορές αυτές, όπου, αν και σημειώθηκε εξισορρόπηση στη διολίσθηση των νομισμάτων έναντι του ευρώ μέσα στο 2009, η παραμικρή αλλαγή της ισοτιμίας επηρεάζει τις επιδόσεις των επιχειρήσεων.

Ωστόσο, παρά το αρνητικό οικονομικό περιβάλλον, οι Έλληνες επιχειρηματίες εκτιμούν ότι στις εν λόγω αγορές διαγράφονται και ευκαιρίες. Θεωρούν πως οι αποτιμήσεις εταιρειών έχουν υποχωρήσει αισθητά, σε βαθμό που δημιουργούν ευκαιρίες εξαγορών και επεκτάσεων. Επίσης, σημειώνουν ότι η διόρθωση σε τιμές ακινήτων, μισθολογικές απαιτήσεις και άλλους κοστολογικούς παράγοντες έχει επιφέρει ορθολογικοποίηση στα σταθερά κόστη και διευκολύνει την ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Ακόμη, επισημαίνουν πως τα ευνοϊκά φορολογικά καθεστώτα θα συνεχίσουν να προσελκύουν ελληνικές επενδύσεις και δραστηριότητες.

Η συνισταμένη των εκτιμήσεων Ελλήνων επιχειρηματιών καταλήγει στο ότι το 2010 οι προβλέψεις αναφορικά με την απόδοση των θυγατρικών στη νοτιοανατολική Ευρώπη παραμένουν συντηρητικές, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι επιχειρήσεις αναστέλλουν επενδύσεις, περιμένοντας το ξεκαθάρισμα της τάσης, ή αποσύρουν τη δραστηριότητά τους από τις γειτονικές αγορές.


ΠΩΣ ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ ΤΩΡΑ ΠΕΝΤΕ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

- Στον τομέα διαχείρισης ακινήτων η Lamda Development, παρά τη ρευστότητά της, περιορίζει τις επεκτάσεις, ενώ το 2010 η μοναδική νέα ανάπτυξη που προχωρά σε επίπεδο έκδοσης των αναγκαίων αδειών βρίσκεται στη Σερβία. Σε οικόπεδο ιδιοκτησίας της εταιρείας σχεδιάζεται ένα οικιστικό συγκρότημα το οποίο στην πλήρη του ανάπτυξη θα αποτελέσει επένδυση 200 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, συνεχίζεται η εξέταση πιθανών επενδύσεων στην Τουρκία ίσως με κάποιον τοπικό εταίρο, χωρίς ωστόσο να αναμένεται κάποια κίνηση εντός του έτους.

- Ο όμιλος Fourlis έχει μικρή έκθεση στις αναδυόμενες αγορές της ΝΑ. Ευρώπης, δραστηριοποιούμενος στη χονδρική ηλεκτρικών στη Ρουμανία και στη λιανική αθλητικών ειδών στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία, αν και στη δεύτερη πρόκειται να εγκατασταθεί και μέσω ΙΚΕΑ, όπου προωθεί τη δημιουργία καταστήματος, με ορίζοντα λειτουργίας στις αρχές του 2011, σε ιδιόκτητο οικόπεδο. Σύμφωνα με τις προθέσεις της διοίκησης του ομίλου, οι δύο γειτονικές αγορές παραμένουν στρατηγικές για τη λιανική ανάπτυξή του μέσω τόσο της ΙΚΕΑ (υπάρχει διαπραγμάτευση για την απόκτηση ενός ακόμη ακινήτου για μελλοντική αξιοποίηση στη Βουλγαρία) όσο και της Intersport. Ωστόσο, ανοιχτό παραμένει το ενδεχόμενο απόσυρσης από τη χονδρική ηλεκτρικών στη Ρουμανία, αγορά μεγάλων επισφαλειών. Η δραστηριότητα της εταιρείας στη συγκεκριμένη χώρα έχει δεχτεί πίεση, λόγω της απόφασης της διοίκησής της να μειώσει τις πωλήσεις της στο επίπεδο των ασφαλιστικών πιστώσεων για να μη διακινδυνεύσει από επισφαλείς απαιτήσεις.

- Ο όμιλος Elmec Sport, με σημαντική παρουσία στην αγορά ένδυσης της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και προσφάτως της Μολδαβίας, εκτιμά πως οι ρυθμοί ανάπτυξης των τοπικών θυγατρικών του θα επιβραδυνθούν, καθώς η συγκυρία επηρεάζει τη ζήτηση. Στη μεν Βουλγαρία, το 2009 η δραστηριότητά του κατάφερε να μην καταστεί ζημιογόνα, ενώ στη Ρουμανία στόχος είναι η αύξηση του μεριδίου αγοράς, που θα αποτελέσει πρόκριμα στη φάση της ανάκαμψης. Σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις, η εταιρεία περιορίζεται και αναστέλλει τη δημιουργία πολυκαταστήματος στο Βουκουρέστι, υπό τον φόβο της χαμηλής αποδοτικότητας, και μεταθέτει για το 2011 τις όποιες κινήσεις της.

- Αποσύρεται από τις αγορές της ΝΑ. Ευρώπης ο όμιλος Sprider, θεωρώντας ότι η παραμονή του θα κοστίσει κεφάλαια που δεν πρόκειται να αποσβεστούν, καθώς οι οικονομικές συνθήκες στην περιοχή παραμένουν κακές. Ήδη στο εννεάμηνο του 2009 κατέγραφε ζημίες από τις θυγατρικές εξωτερικού, τις οποίες επιθυμεί να εξαλείψει το 2010. Έτσι, μετά την αποχώρηση από τα Σκόπια και τη Σερβία, δρομολογεί την απεμπλοκή του από την Πολωνία. Παραμένει ωστόσο στη Ρουμανία, όπου τη διοίκηση της τοπικής θυγατρικής την έχει αναλάβει ο κ. Δωρόθεος Χατζηιωάννου, βασικός μέτοχος της εταιρείας, δίνοντας έμφαση στη σημασία της συγκεκριμένης αγοράς για τον όμιλο και επιχειρώντας αναδιάρθρωση του δικτύου και αύξηση της αποτελεσματικότητάς του.

- Ο όμιλος Σαράντη, ο οποίος καταγράφει περισσότερο από 55% του κύκλου εργασιών του στις αγορές της ΝΑ. Ευρώπης μέσω ευρύτατου δικτύου θυγατρικών στις χώρες Σερβία, Βουλγαρία, πΓΔΜ, Ρουμανία, Πολωνία, Τσεχία και Ουγγαρία, κατάφερε να συντηρήσει τον τζίρο του στις εν λόγω αγορές. Στο εννεάμηνο οι πωλήσεις συρρικνώθηκαν κατά 1% σε πραγματική βάση, εξαιρουμένων των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Οι αγορές της περιοχής παραμένουν στρατηγικής σημασίας για τον όμιλο, ο οποίος προετοιμάζει εξαγορές μικρών μονάδων παραγωγής επώνυμων προϊόντων εντός του 2010, προκειμένου να αυξήσει τα μερίδια και τη διείσδυση στις τοπικές αγορές.

** Αναδημοσίευση από το 622ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 19 - 23 Φεβρουαρίου 2010.