Τον λογαριασμό που θα πληρώσουν οι ίδιες από τα πρώτα νομοσχέδια της κυβέρνησης για τη ρύθμιση χρεών νοικοκυριών και επιχειρήσεων έχουν αρχίσει να υπολογίζουν οι τράπεζες, σταθμίζοντας τα συν και τα πλην των προωθούμενων ρυθμίσεων.

Μετά την επιβολή της έκτακτης εισφοράς επί των κερδών του 2008, οι τράπεζες θα σηκώσουν το κύριο βάρος της υλοποίησης των δύο επόμενων νομοσχεδίων της κυβέρνησης για τη ρύθμιση χρεών νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Παρά το γεγονός όμως ότι εκ πρώτης όψεως δείχνουν να πληρώνουν οι ίδιες τον λογαριασμό των πρώτων μέτρων ανάταξης της οικονομίας, μετρούν και οφέλη.

Η θέσπιση για πρώτη φορά ενιαίων κανόνων ρύθμισης χρεών επιχειρήσεων λύνει τα χέρια των τραπεζών καθώς μπορούν πλέον με διαφάνεια να ρυθμίζουν ληξιπρόθεσμες οφειλές επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών, με ενδεχόμενο μάλιστα να τονωθεί από τη ρύθμιση και η κεφαλαιακή τους επάρκεια στην περίπτωση που έχουν σχηματίσει επαρκείς προβλέψεις στο πρόσφατο παρελθόν.

Η διάταξη που αναμένεται να προκαλέσει και τις μεγαλύτερες τριβές είναι αυτή της ρύθμισης ενήμερων οφειλών και αυτό γιατί τον τελευταίο χρόνο οι τράπεζες αναχρηματοδότησαν τη συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων, με κίνδυνο αδυναμίας εξυπηρέτησης δανείων χωρίς να σχηματίσουν τις ανάλογες προβλέψεις.


Μικρή η ζημία σε τιτλοποιήσεις από το σ/ν για χρέη νοικοκυριών

Η διαβούλευση επί του σχεδίου νόμου για τη ρύθμιση χρεών υπερχρεωμένων καταναλωτών απέδωσε ορισμένες μόνο τροποποιήσεις και αυτές σε επιμέρους θέματα. Τα βασικά αιτήματα των τραπεζών για εξαίρεση των στεγαστικών δανείων, η αποπληρωμή του 20% της συνολικής οφειλής, προκειμένου να διαγραφεί το υπόλοιπο ποσό, και η εκδίκαση της προσφυγής για πτώχευση από το Πολυμελές Πρωτοδικείο δεν έγιναν αποδεκτά από την κυβέρνηση.

Η άρνηση της κυβέρνησης να εξαιρέσει την πρώτη κατοικία από τα περιουσιακά στοιχεία που μπορούν να εκποιηθούν μέσω πλειστηριασμού, όταν ακολουθείται η διαδικασία της ατομικής πτώχευσης, θα έχει σύμφωνα με τραπεζίτες άμεση επίπτωση στα rating, βάσει των οποίων πραγματοποιούνται οι τιτλοποιήσεις.

Η ζημία για τις τράπεζες εκτιμάται ότι θα είναι μικρή καθώς στη συγκεκριμένη περίπτωση εξαίρεσης της πρώτης κατοικίας, για να επιτευχθεί η ατομική πτώχευση, ο δανειολήπτης θα πρέπει να καταβάλει το 85% της οφειλής.

Οι τράπεζες, πάντως, θα αναγκαστούν να προχωρήσουν σε αντικαταστάσεις δανείων που έχουν ήδη τιτλοποιήσει, προκειμένου να κρατήσουν την αξιολόγηση στα επίπεδα του "ΑΑΑ" και να μην έχουν επί τα χείρω αναθεώρηση στην τιμολόγησή τους.

Το ίδιο θα πρέπει να συμβεί και για καταναλωτικά δάνεια που έχουν τιτλοποιηθεί και  ενδεχομένως θα συμπεριληφθούν στη ρύθμιση. Με δεδομένο πάντως ότι το μεγαλύτερο ύψος των υφιστάμενων προβλέψεων από τις τράπεζες έχει σχηματιστεί για τα καταναλωτικά δάνεια, και οι τιτλοποιήσεις καταναλωτικών είναι περιορισμένες συγκριτικά με αυτές των στεγαστικών, η επίπτωση είναι από μικρή ως αμελητέα.

Σημειώνεται, άλλωστε, ότι ο βαθμός ανάκτησης στα μη εξυπηρετούμενα καταναλωτικά δάνεια άνω των 180 ημερών κινείται στα επίπεδα του 20% - 25%, ενώ η ρύθμιση για την ατομική πτώχευση προβλέπει εξόφληση του 10% της οφειλής.


Θετικό το μέτρο ενιαίων κανόνων για ρύθμιση επιχειρηματικών χρεών

Στον αντίποδα, οι τράπεζες μάλλον μετρούν περισσότερα οφέλη από τις βασικές διατάξεις του προωθούμενου νομοσχεδίου για τη διετή αναστολή πληρωμής δόσεων από τις επιχειρήσεις με ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις τράπεζες. Το σχέδιο νόμου εισάγει για πρώτη φορά έναν ενιαίο τρόπο ρύθμισης των ληξιπρόθεσμων χρεών, που δεν απέχει πολύ από τη συνήθη τραπεζική πρακτική.

Οι ρυθμίσεις που συμφωνούν μέχρι σήμερα οι τράπεζες με επιχειρήσεις, οι οποίες εμφανίζουν ληξιπρόθεσμες οφειλές, εμπεριέχουν αναστολή πληρωμής δόσεων για 1 συν 1 έτος συνήθως, ενώ το σχέδιο νόμου της κυβέρνησης προβλέπει διετία.

Οι τράπεζες, συνήθως, κεφαλαιοποιούν στις ρυθμίσεις τους και τους τόκους υπερημερίας και ανατοκισμού, ενώ το σχέδιο νόμου προβλέπει τη διαγραφή τους, επίπτωση πάντως οριακή, ιδιαίτερα στο σκέλος των ληξιπρόθεσμων οφειλών που έχουν ήδη καταγγελθεί.

Με δεδομένο ότι οι τράπεζες προχώρησαν τον τελευταίο χρόνο σε ευρείας κλίμακας ανατιμολογήσεις δανείων προς μεγάλες και κυρίως προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις, το σχέδιο νόμου δεν επιφέρει τροποποιήσεις στο ύψος των επιτοκίων μετά τη λήξη της διετούς αναστολής και η επίπτωση από τη διαγραφή των τόκων υπερημερίας αντισταθμίζεται.

Με τις διατάξεις του προωθούμενου προς διαβούλευση σχεδίου νόμου οι τράπεζες έχουν τη δυνατότητα να προχωρούν με διαφάνεια και με ενιαίους κανόνες σε αναχρηματοδοτήσεις δανείων με διετή αναστολή πληρωμής δόσεων. Στην περίπτωση δε που έχουν σχηματίσει βάσει των κανόνων της ΤτΕ τις σχετικές προβλέψεις, θα έχουν και όφελος στην κεφαλαιακή τους θέση, καθώς οι εποπτικές προβλέψεις θα είναι πλέον χαμηλότερες από τις σχηματισθείσες.

Σημειώνεται ότι οι τράπεζες υποχρεούνται να σχηματίζουν πρόβλεψη που να αντιστοιχεί στο 10% του δανείου, όταν είναι μη εξυπηρετούμενο για πάνω από 90 ημέρες, και η πρόβλεψη κλιμακώνεται στο 25% όταν η καθυστέρηση πληρωμής ξεπεράσει τις 180 ημέρες και φθάνει στο 50% όταν ξεπεράσει τις 360 ημέρες.

Πρόβλημα οι προβλέψεις για ενήμερες οφειλές

Οι τράπεζες αντιδρούν στην υπαγωγή των ενήμερων οφειλών στη ρύθμιση χρεών με το επιχείρημα ότι όπως είναι διατυπωμένη η κυβερνητική πρόθεση ενδέχεται να δημιουργήσει κύμα "μπαταχτσήδων". Επιχειρήσεων, δηλαδή, οι οποίες θα επιδιώξουν, παρότι δεν έχουν άμεση ανάγκη, "να παγώσουν" την περιοδική εξόφληση δόσεων για μία διετία.

Ο βασικός λόγος για τον οποίο αντιδρούν, όμως, είναι ο φόβος σχετικά με το ποιες προβλέψεις θα χρειαστεί να σχηματίσουν σε περίπτωση που ενήμερα σημερινά δάνεια επιδιωχθεί από τις επιχειρήσεις να ρυθμιστούν. Γι' αυτό και ζητούν η αξιολόγηση της ενδεχόμενης πρόσκαιρης αδυναμίας να προκύπτει μέσω αυστηρών κριτηρίων και να μη συνοδεύεται από υποχρέωση κλιμάκωσης των προβλέψεων με τρόπο αντίστοιχο των ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Στην αντίθεση περίπτωση η Τράπεζα της Ελλάδος ίσως κρίνει ότι αυξάνονται τα δάνεια σε καθυστέρηση, επιβάλλοντας επιπλέον προβλέψεις στις τράπεζες.