Διαστάσεις ιλαροτραγωδίας αρχίζει να λαμβάνει η υπόθεση του κρατικού πακέτου ενίσχυσης των τραπεζών, με αρκετές από τις ενδιαφερόμενες πλευρές να αφήνουν να διαρρεύσει χθες ότι… δεν θα κάνουν χρήση, ανατρέποντας (προσωρινά;) τις προχθεσινές πληροφορίες περί συντονισμένης ενέργειας.

Όπως κατέγραψε από προχθές το πρωί το Euro2day.gr, μεταξύ ορισμένων τραπεζιτών κυριαρχεί η άποψη ότι για να μη θεωρηθούν «αδύναμοι κρίκοι» από την αγορά οι τράπεζες που θα σπεύσουν να κάνουν χρήση, υπάρχει μια λύση: Να κάνουν όλες χρήση -ταυτόχρονα- είτε το έχουν ανάγκη είτε όχι.

Ωστόσο, η μέχρι τώρα εμπειρία από τις χώρες του εξωτερικού, στις οποίες υπάρχουν αντίστοιχα πακέτα (και κάθε τράπεζα κάνει χρήση όταν και εφόσον το χρειάζεται), δείχνει ότι αυτή η αντίληψη είναι ξεκάθαρα ελληνική και ενδεχομένως να φέρει τελικώς τα αντίθετα αποτελέσματα.

- Η περίπτωση της Εθνικής Τράπεζας και η κυπριακή "σφήνα"

Επί του πρακτέου, με βάση τις πληροφορίες που κυκλοφορούν στην αγορά, αλλά και στοιχεία οικονομικής φύσεως, η Εθνική Τράπεζα δεν φαίνεται να έχει ανάγκη ή επιθυμία, τουλάχιστον σε αυτήν τη φάση, κρατικής στήριξης.

Διαθέτει ευρύτατη βάση καταθετών, δεν έχει ακόμη προχωρήσει σε τιτλοποιήσεις των δανείων της και συνάμα (διότι ίσως παίζει κι αυτό τον ρόλο του) ήταν η μόνη τράπεζα που παρέστη στην προχθεσινή συνάντηση με τον υπουργό Οικονομίας, όχι με τον επικεφαλής της, τον κ. Αράπογλου (ο οποίος απουσίαζε πάντως στο εξωτερικό), αλλά με τον δεύτερο στην ιεραρχία κ. Πεχλιβανίδη.

Κατά ορισμένες δε πληροφορίες (που δεν επιβεβαιώνονται επίσημα), η ΕΤΕ εμφανίζεται να πιέζεται από άλλες τράπεζες να λάβει μέρος στη λήψη του πακέτου, προκειμένου να μη χαλάσει η εικόνα της "εναρμονισμένης" λήψης του πακέτου στήριξης.

Από την άλλη πλευρά, όμως, ο όμιλος της Marfin Popular Bank (δηλαδή η ίδια η ΜPB, η Marfin Egnatia και η Επενδυτική Τράπεζα - με τις δύο τελευταίες να εδρεύουν στην Ελλάδα) έσπευσε ήδη χθες να διαχωρίσει τη θέση του με μια λακωνική ανακοίνωση, στην οποία πάντως τονίζεται ότι οι τρεις τράπεζες "δεν χρειάζονται και δεν πρόκειται να κάνουν χρήση οποιασδήποτε κρατικής βοήθειας, οποιασδήποτε μορφής".

Και το ίδιο απόγευμα, ο υπουργός Οικονομίας της Κύπρου κ. Χαρίλαος Σταυράκης έκανε δήλωση στην οποία τονίζει ότι η κυπριακή κυβέρνηση δεν χρειάζεται να προχωρήσει σε κάποιο πρόγραμμα ενίσχυσης των τραπεζών της, "λόγω της ισχύος των θεμελιωδών μεγεθών του κυπριακού τραπεζικού συστήματος", κάτι που ασφαλώς αφορά και στην Τράπεζα Κύπρου και στην MPB και στην Ελληνική Τράπεζα.

Με όλα αυτά που συμβαίνουν, η διελκυστίνδα περί το πακέτο, ή αν προτιμάτε η «κολοκυθιά» που βρίσκεται σε εξέλιξη, αρχίζει να ενοχλεί και την κοινή γνώμη, καθώς η επικοινωνιακή τακτική που ακολουθείται από ορισμένους τραπεζίτες μετατρέπεται σε μπούμερανγκ.

Από τη μία πλευρά υπάρχουν αρκετοί που θεωρούν ότι εφόσον το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι ισχυρό (όπως πλειστάκις δηλώθηκε από αρμόδια χείλη), τότε δεν υπάρχει λόγος κρατικής ενίσχυσης των τραπεζών (άρα μιλάμε για "δωράκι" του κράτους), κι από την άλλη κάποιοι αρχίζουν να πιστεύουν ότι αν όλες οι τράπεζες κάνουν χρήση του πακέτου, τότε… όλες έχουν προβλήματα, τα οποία υπέκρυπταν.

- Η πραγματικότητα για το πακέτο και τη χρήση του

Στην πράξη, λένε παράγοντες του χώρου, δεν ισχύει ούτε το ένα ούτε το άλλο.

Απλώς, εκεί οδηγούν οι εντυπώσεις που έχουν καλλιεργηθεί από την εμμονή κάποιων τραπεζιτών να δημιουργήσουν ένα "ενιαίο μέτωπο" συμμετοχής (μην τυχόν και κάποιες τράπεζες φανούν πιο αδύναμες απο άλλες), χωρίς όμως κατά τα φαινόμενα να υπάρχει η προαπαιτούμενη ταύτιση συμφερόντων και επιδιώξεων μεταξύ τους. 

Κι όλα αυτά συμβαίνουν παρότι είναι ξεκάθαρο πως το πακέτο ενίσχυσης που προσφέρει το Δημόσιο δεν έχει τον χαρακτήρα πακέτου "σωτηρίας" αλλά απλής ενίσχυσης, αφού, για παράδειγμα, δεν περιλαμβάνει στοιχεία όπως η εξαγορά "παθητικών" στοιχείων του ενεργητικού των τραπεζών.

Κάτι που έχει συμβεί σε αρκετές περιπτώσεις διεθνώς, με λίαν πρόσφατο παράδειγμα τα 60 δισ. ευρώ τοξικών assets που ανέλαβε το ελβετικό δημόσιο από τη λαβωμένη UBS.

Αυτό που προσφέρει η ελληνική κυβέρνηση -και άρα οι Έλληνες φορολογούμενοι- σε όσες τράπεζες το έχουν ανάγκη είναι: α) εγγύηση του Δημοσίου για να δανείζονται φθηνότερα, β) κρατικά ομόλογα για να ενισχύσουν τη ρευστότητά τους μέσω repos στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και γ) συμμετοχή σε αυξήσεις κεφαλαίου με προνομιούχες μετοχές, σε όσες δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν αύξηση κεφαλαίου την οποία θα έχουν ανάγκη για να κρατήσουν στα επιθυμητά επίπεδα τον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας - πάντα σε σχέση με την πιστωτική τους επέκταση.

Με μια φράση, αυτό που προσφέρει το Δημόσιο είναι "φθηνότερο" χρήμα από αυτό που κάποιες εξ αυτών μπορούν να βρουν στην αγορά.

Για κάποιες, λοιπόν, προφανώς υπάρχει λόγος να κάνουν χρήση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η συμμετοχή στο πακέτο αποτελεί κατ' ανάγκη "κόλαφο", ούτε ακόμη και στα μάτια των ξένων επενδυτών.

Ειδάλλως, τα αντίστοιχα πακέτα ξένων κυβερνήσεων (με πολύ πιο ριζικά μέτρα σε κάποιες περιπτώσεις) αντί να βελτιώσουν την κατάσταση θα την είχαν χειροτερέψει διεθνώς.

Κι από την άλλη, αν η συμμετοχή στο πακέτο σημαίνει "κατακεραύνωση" από τους ξένους, τότε γιατί η συμμετοχή όλων των ελληνικών τραπεζών κι όχι μόνο ορισμένων θα την εμποδίσει;

Όπως σημείωσε στο Εuro2day εκπρόσωπος ξένου οίκου, "οι παλινωδίες και το παρασκήνιο που καταγράφεται μεταξύ των τραπεζιτών, σε σχέση με τη χρήση του πακέτου, μάλλον θολώνουν την εικόνα, δημιουργώντας μια αίσθηση επιχειρηματικού επαρχιωτισμού.

Στην πράξη, το αν θα κάνει μια τράπεζα χρήση του πακέτου ή όχι είναι απόφαση που αφορά μόνον στην ίδια και στα συμφέροντά της, ανάλογα με τις εναλλακτικές τις οποίες τυχόν διαθέτει. Προφανώς υπάρχει το ενδεχόμενο να δημιουργηθούν εντυπώσεις, αλλά αυτό που τελικά έχει σημασία είναι το αποτέλεσμα".

- Ώρες ευθύνης για τους τραπεζίτες

Στο ίδιο μοτίβο δεν μπορεί να μην καταγραφεί και το γεγονός ότι η παρερμηνεία μιας δήλωσης του κ. Προβόπουλου οδήγησε χθες σε δήλωση-παρέμβαση του CFO της Εθνικής κ. Άνθιμου Θωμόπουλου, στο Reuters, προκειμένου να διευκρινιστεί σαφώς ότι η ΕΤΕ είναι δανειζόμενη από την EKT (όπως όλες οι τράπεζες) μέσω repos, κι όχι δανειζόμενη από τo discount window που διαθέτουν οι κεντρικές τράπεζες ως "τελευταίο καταφύγιο" για όσες τράπεζες δεν μπορούν να βρουν χρήματα με άλλον τρόπο.

Αν λοιπόν μια παρεξήγηση μπορεί να δημιουργήσει κίνδυνο αμφισβήτησης της ρευστότητας για την Εθνική, την τράπεζα που διαπιστωμένα διαθέτει τη μεγαλύτερη καταθετική βάση και το μεγαλύτερο μέγεθος, αυτό δεν μπορεί παρά να σημαίνει ότι βρισκόμαστε σε περίοδο όπου μόνο με πολιτική "ανοιχτών χαρτιών" μπορεί να διατηρεί οποιαδήποτε τράπεζα την αξιοπιστία της.

Οι αγορές γνωρίζουν ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν κινδυνεύουν από μαζικές αναλήψεις και ότι δεν διαθέτουν τοξικά assets στο χαρτοφυλάκιό τους. Όπως επίσης γνωρίζουν ότι κάποιες έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα ρευστότητας από άλλες κι ότι ορισμένες θα πρέπει ίσως να προχωρήσουν σε σημαντικές αυξήσεις κεφαλαίων αν δεν θέλουν να περικόψουν δραστικά τον ρυθμό ανάπτυξής τους.

Προφανώς λοιπόν είναι ώρα για ρεαλιστικές κινήσεις των τραπεζιτών μας, που θα πρέπει να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων, με απόλυτη διαφάνεια και σοβαρότητα - αντί να αναλώνονται σε φληναφήματα.

Ιδίως όταν στην πλευρά του αντισυμβαλλομένου υπάρχει μια κυβέρνηση πολιτικά ευάλωτη, που δεν έχει περιθώρια ούτε καν για υπόνοιες λανθασμένων χειρισμών, αλλά και φορολογούμενοι πολίτες που παρακολουθούν τα όσα συμβαίνουν αναλογιζόμενοι τα προβλήματα τα οποία οι ίδιοι θα κληθούν να αντιμετωπίσουν, άνευ… κρατικής ενίσχυσης.

Υ.Γ.: Ίσως θα πρέπει όλοι να μελετήσουμε (περιλαμβανομένων και των κυβερνητικών αρμοδίων) με περισσότερη προσοχή τα τεκταινόμενα στο εξωτερικό. Μια αρχή θα μπορούσε π.χ. να αποτελέσει η αναλυτική ανακοίνωση της ολλανδικής ING σχετικά με τη χρήση του εκεί πακέτου στήριξης, τους όρους και τις προϋποθέσεις που το συνοδεύουν. Ενδιαφέρον έχει ακόμη και η φρασεολογία που χρησιμοποιείται.