Τράπεζες: Οι κρίσιμες παράμετροι για τη ροή χρήματος στην οικονομία

Η επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου του ΑΕΠ και η σημαντική άνοδος του μέσου επιπέδου των τραπεζικών δανειακών επιτοκίων προς τις επιχειρήσεις οδήγησαν, σύμφωνα με την έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, σε επιβράδυνση του ρυθμού πιστωτικής επέκτασης το 2023 σε σχέση με τη σημαντική επιτάχυνση που είχε καταγράψει το 2022.

Η μέση μηνιαία ακαθάριστη ροή δανείων (τακτής λήξης) προς τις μεγάλες επιχειρήσεις μειώθηκε σε 1 δισ. ευρώ το 2023, δηλαδή στα 2/3 εκείνης του 2022 (1,5 δισ. ευρώ). Αντίθετα, η αντίστοιχη ροή προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ανήλθε σε 396 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας μικρή ετήσια αύξηση κατά 4,6%.

Όσον αφορά τα δάνεια προς τα νοικοκυριά, ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης των καταναλωτικών δανείων επιταχύνθηκε σε 2% το 2023, έναντι 0,7% το 2022, αλλά ο μέσος ετήσιος ρυθμός μείωσης των δανείων για αγορά κατοικίας (στεγαστικά) έγινε εντονότερος και διαμορφώθηκε σε -3,7% το 2023, από -3,1% το 2022.

Η στέγη

Η άνοδος των τραπεζικών επιτοκίων στα στεγαστικά δάνεια το 2023 είχε αρνητική επίδραση στη ζήτηση για νέες χορηγήσεις εκ μέρους των νοικοκυριών, τα οποία επίσης είχαν τη δυνατότητα να υποκαταστήσουν καθ’ ολοκληρίαν ή να συμπληρώσουν τα ληφθέντα στεγαστικά δάνεια με δικούς τους αποταμιευτικούς πόρους. Από την άλλη πλευρά, η επιτάχυνση του ρυθμού ανόδου του δείκτη τιμών κατοικιών τροφοδοτήθηκε κυρίως από τις αυξημένες εισροές ξένων άμεσων επενδύσεων. Η άνοδος των τιμών συνδέεται σε πολύ μικρότερο βαθμό με τη διατήρηση της ακαθάριστης ροής στεγαστικών δανείων σε σταθερό επίπεδο.

Από την πλευρά της προσφοράς δανείων από τις τράπεζες, η συνολική ρευστότητα των πιστωτικών ιδρυμάτων ήταν, σύμφωνα με την Έκθεση του Διοικητή, επαρκής ώστε να στηρίξει τη διοχέτευση νέων πιστώσεων προς τις επιχειρήσεις. Οι τράπεζες κατάφεραν να προσελκύσουν σημαντικές εισροές καταθέσεων το 2023, ενώ άντλησαν πόρους από τη διατραπεζική αγορά του εξωτερικού και μέσω της έκδοσης ομολόγων. Αντίθετα, το υπόλοιπο της χρηματοδότησης που είχαν λάβει από το ευρωσύστημα μειώθηκε.

Οι προοπτικές

«Ως προς τις προοπτικές της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα, ο ρυθμός της πιστωτικής επέκτασης αρχικά κατά το 2024 θα συνεχίσει να επηρεάζεται αρνητικά από τις προγενέστερες αυξήσεις των δανειακών επιτοκίων», αναφέρει η Τράπεζα της Ελλάδος.

Στη συνέχεια, η διατήρηση ή ενδεχόμενη μείωση του επιπέδου των βασικών επιτοκίων σε δεύτερο χρόνο θα επιδράσει θετικά, αλλά προοδευτικά, λόγω των σχετικών χρονικών υστερήσεων που εκτιμάται ότι υπάρχουν. Αν διατηρηθεί ο ρυθμός ανόδου της οικονομικής δραστηριότητας το 2024 σε επίπεδο πλησίον εκείνου του 2023 και κατά μείζονα λόγο αν επιταχυνθεί, η ζήτηση δανείων από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά θα διατηρηθεί αντίστοιχα αυξημένη ή και θα ενισχυθεί περαιτέρω.

Ο ετήσιος ρυθμός ανόδου της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις αναμένεται να διατηρήσει κατά μέσο όρο παρεμφερείς τιμές σε σχέση με το 2023, χάρη «στη στήριξη των τραπεζικών δανείων συγχρηματοδότησης που δημιουργούνται μέσω των χρηματοδοτικών εργαλείων στο πλαίσιο των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ (2021-2027) και του προγράμματος του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας».

Στην κατεύθυνση αυτή, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, συμβάλλουν το ευνοϊκότερο επενδυτικό περιβάλλον μετά την αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας στην επενδυτική κατηγορία και η πρόσφατη ενίσχυση των πόρων του δανειακού σκέλους του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με επιπλέον 5 δισ. ευρώ για τους σκοπούς του RePowerEU, τα οποία θα διευκολύνουν την προώθηση και τη χρηματοδότηση επενδύσεων, ορισμένες εκ των οποίων με μακροχρόνιο ορίζοντα από μεγάλες επιχειρήσεις.

* Δείτε αναλυτικά την έκθεση του διοικητή της ΤτE για το 2023 στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".