Τι έφερε την υπεραπόδοση στην είσπραξη φόρων

Πληθωρισμός, υψηλότερη ανάπτυξη αλλά και ισχυρότερη φορολογική συμμόρφωση με φόντο τη διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών «κρύβονται» πίσω από την υπεραπόδοση των φορολογικών εσόδων το 2022, η οποία με τη σειρά της έφερε οριακό πρωτογενές πλεόνασμα αντί για έλλειμμα. Αυτό προκύπτει από την ανάλυση της ΤτΕ στην εκθεση νομισματικής πολιτικής όπου εξηγούνται τόσο η ταχύτερη επιστροφή στα πλεονάσματα όσο και η βουτιά του δημοσίου χρέους .

Όπως σημειώνει η TτΕ, το πρωτογενές αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης για το 2022, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, διαμορφώθηκε σε πλεόνασμα 0,1% του ΑΕΠ, έναντι ελλείμματος 4,7% του ΑΕΠ το 2021 και έναντι στόχου στον Προϋπολογισμό για πρωτογενές έλλειμμα 1,6% του ΑΕΠ.

Το δημόσιο χρέος το 2022 μειώθηκε στο 171,3% του ΑΕΠ, από 194,6% του ΑΕΠ το 2021, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη μείωση μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και επιστρέφοντας στο χαμηλότερο λόγο ως ποσοστό του ΑΕΠ που έχει επιτευχθεί μετά την αναδιάρθρωση του χρέους μέσω του PSI το 2012. Τη μεγαλύτερη συμβολή (22,2 ποσοστιαίες μονάδες ) σε αυτή τη μείωση είχε η διαφορά μεταξύ του έμμεσου επιτοκίου δανεισμού και του ρυθμού μεταβολής του ονομαστικού ΑΕΠ (snowball effect), αντανακλώντας αφενός τη μεγέθυνση του ονομαστικού ΑΕΠ και αφετέρου το ύψος του συσσωρευμένου χρέους.

Η βελτίωση του δημοσιονομικού αποτελέσματος έναντι του 2021 οφείλεται στη σημαντική εξοικονόμηση που προέκυψε από την άρση της πλειονότητας των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, η οποία αντισταθμίστηκε μόνο μερικώς από τη δημοσιονομική επιβάρυνση λόγω των έκτακτων μέτρων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης (ύψους 4,8% του ΑΕΠ, με καθαρή επιβάρυνση του Προϋπολογισμού 2,1% του ΑΕΠ), καθώς και στην οικονομική ανάκαμψη. Η δημοσιονομική πολιτική εκτιμάται ότι μεταστράφηκε σε περιοριστική το 2022 μετά από εντόνως επεκτατική τα δύο προηγούμενα έτη.

Η υπέρβαση του πρωτογενούς αποτελέσματος έναντι του στόχου του Προϋπολογισμού οφείλεται πρωτίστως στην υπεραπόδοση των φορολογικών εσόδων λόγω του υψηλότερου πληθωρισμού και του ταχύτερου ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και της υψηλότερης φορολογικής συμμόρφωσης λόγω της διεύρυνσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών.

Με βάση το δημοσιονομικό περιθώριο που δημιουργήθηκε, το α' τρίμηνο του 2023 υιοθετήθηκαν επιπλέον προσωρινές δημοσιονομικές παρεμβάσεις, ύψους 0,4% του ΑΕΠ ενώ συνεχίστηκαν μερικώς οι επιδοτήσεις της κατανάλωσης ενεργειακών προϊόντων και τροφίμων προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

Φέτος ο προϋπολογισμός στοχεύει σε πρωτογενές πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ αλλά σύμφωνα με τις προβλέψεις της Κομισιόν η δυναμική που έχει αναπτυχθεί δείχνει , χωρίς νέες παρεμβάσεις, πλεόνασμα 1,9% του ΑΕΠ. Πιθανότερο όμως είναι πως θα υπάρξουν νέες παρεμβάσεις ψαλιδίζοντας το αποτέλεσμα κοντά στον αρχικό στόχο.