Η συμφωνία και οι αστερίσκοι για το πλαφόν €180/ΜWh στο αέριο

Ενα θρίλερ έλαβε τέλος στις Βρυξέλλες καθώς οι υπουργοί Ενέργειας συμφώνησαν στην επιβολή πλαφόν 180 ευρώ η μεγαβατώρα στο φυσικό αέριο, αν και η συμφωνία συνοδεύεται από κάποιους αστερίσκους. 

Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες το πλαφόν θα ξεκινήσει στις 15 Φεβρουαρίου και σε πρώτη φάση δεν θα περιλαμβάνει τις συναλλαγές που γίνονται εξωχρηματιστηριακά (OTC).

Ο λεγόμενος «μηχανισμός διόρθωσης της αγοράς» φυσικού αερίου έχει σχεδιαστεί για να αποτρέπει τις ακραίες διακυμάνσεις των τιμών. Το όριο που αποφασίστηκε σήμερα (180 ευρώ η μεγαβατώρα) είναι σημαντικά χαμηλότερο από μια προηγούμενη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για 275 ευρώ η μεγαβατώρα.

Το νέο ανώτατο όριο, όμως, θα τεθεί σε ισχύ μόνο εάν η διαφορά τιμής με τις παγκόσμιες τιμές του υγροποιημένου φυσικού αερίου είναι μεγαλύτερη από 35 ευρώ. Οι τιμές στο συμβόλαιο TTF επόμενου μήνα θα πρέπει να παραμείνουν πάνω από τα δύο ανώτατα όρια (180 ευρώ και 35 ευρώ) για τρεις ημέρες ώστε να ενεργοποιηθεί.

Πρακτικά δεν μιλούμε για ένα σταθερό πλαφόν αλλά για ένα «δυναμικό». Στηρίζεται σε μια ημερήσια τιμή αναφοράς συν ένα premium. Θα καλύπτει όλα τα hubs στην ΕΕ αλλά η Κομισιόν θα μπορεί να εξαιρέσει κάποια.

Όπως εξήγησε η Επίτροπος Ενέργειας της Κομισιόν η συμφωνία περιλαμβάνει «διασφαλίσεις» σε περίπτωση που το πλαφόν προκαλέσει αύξηση στα margin calls. Αν αυξηθούν σημαντικά το πλαφόν θα ανασταλεί.

Συμπλήρωσε δε ότι η ΕΕ είναι έτοιμη να το αναστείλει αν η ανάλυση που θα κάνουν οι ρυθμιστικές αρχές δείξουν ότι τα ρίσκα είναι περισσότερα από τα οφέλη.

Ενώ οι τιμές αναφοράς του φυσικού αερίου στην Ευρώπη μειώθηκαν τους τελευταίους μήνες σε περίπου 100 ευρώ ανά μεγαβατώρα, παραμένουν πολύ πάνω από τον μέσο όρο για αυτήν την εποχή του χρόνου. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι αναλυτές αναμένουν επίσης ότι οι υψηλές τιμές θα διατηρηθούν το επόμενο έτος, καθώς αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για τις ρωσικές προμήθειες.

Η συμφωνία ξεκλειδώνει πάντως ένα ευρύτερο πακέτο έκτακτης ανάγκης για να περιοριστεί η αστάθεια της αγοράς και να ανοίξει ο δρόμος για κοινές αγορές φυσικού αερίου, οι οποίες είχαν τεθεί σε αναμονή εν μέσω ρήγματος στο ανώτατο όριο τιμών. Η Γερμανία αναζητούσε απλούστερες διαδικασίες για την αξιολόγηση του αντίκτυπου των έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο περιβάλλον ως στοιχείο του ευρύτερου μέτρου.

Αντιδράσεις

Αρκετοί φορείς της αγοράς, συμπεριλαμβανομένου του ICE, του φορέα εκμετάλλευσης της ευρωπαϊκής αγοράς TTF,  έχουν προειδοποιήσει ότι με το πλαφόν υπάρχει κίνδυνος να αυξηθεί η αστάθεια, καθώς οι traders θα το παρακάμπτουν μέσω μη ρυθμιζόμενων εξωχρηματιστηριακών συναλλαγών. Η ολλανδική ρυθμιστική αρχή ενέργειας AFM είπε ότι «κατέγραψε την απόφαση» να εισαγάγει ανώτατο όριο, αλλά «πιστεύει ότι η εύρυθμη λειτουργία της αγοράς συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου επωφελείται περισσότερο από μέτρα που υποστηρίζουν την αποτελεσματική διαμόρφωση των τιμών και τη σταθερή ρευστότητα». «Θα συνεχίσουμε να δίνουμε μεγάλη προσοχή στην αγορά συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου και να παραμείνουμε σε διάλογο με τη βιομηχανία και τις αρμόδιες αρχές», ανέφερε.

H ανακοίνωση του Συμβουλίου

Ο μηχανισμός διόρθωσης αγοράς θα ενεργοποιηθεί αυτόματα εάν συμβεί το ακόλουθο «συμβάν διόρθωσης αγοράς»:

- Η τιμή επόμενου μήνα στο TTF υπερβαίνει τα 180 €/MWh για τρεις εργάσιμες ημέρες.

και

- Η τιμή TTF για τον επόμενο μήνα είναι 35 ευρώ υψηλότερη από μια τιμή αναφοράς για το LNG στις παγκόσμιες αγορές για τις ίδιες τρεις εργάσιμες ημέρες.

Ο μηχανισμός θα ισχύει από τις 15 Φεβρουαρίου 2023. Ο ACER (σ.σ. ρυθμιστική αρχή) θα παρακολουθεί συνεχώς τις αγορές και εάν παρατηρήσει ότι έχει συμβεί ένα γεγονός διόρθωσης αγοράς, θα δημοσιεύσει μια «ειδοποίηση διόρθωσης αγοράς» στον ιστότοπό του.

Ενώ ο μηχανισμός είναι ενεργός, δεν θα επιτρέπεται η πραγματοποίηση συναλλαγών που αφορούν τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του μηχανισμού πάνω από το λεγόμενο «δυναμικό όριο προσφοράς». Το «δυναμικό όριο προσφοράς» είναι η τιμή αναφοράς για το LNG στις παγκόσμιες αγορές (με βάση ένα διεθνές καλάθι κόμβων συναλλαγών LNG) συν 35 €/MWh. Εάν η τιμή αναφοράς για το LNG είναι κάτω από 143 €, το όριο δυναμικής προσφοράς θα παραμείνει στο άθροισμα των 143 € και 35 €.

Μόλις ενεργοποιηθεί, το όριο δυναμικής προσφοράς θα ισχύει για τουλάχιστον 20 εργάσιμες ημέρες. Εάν το όριο δυναμικής προσφοράς είναι κάτω από 180€/MWh τις τελευταίες τρεις συνεχόμενες εργάσιμες ημέρες, θα απενεργοποιηθεί αυτόματα.

Το δυναμικό όριο υποβολής προσφορών θα απενεργοποιηθεί επίσης αυτόματα, ανά πάσα στιγμή, εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κηρύξει μια περιφερειακή ή ενωσιακή έκτακτη ανάγκη σύμφωνα με τον κανονισμό για την ασφάλεια του εφοδιασμού, ιδίως σε μια κατάσταση όπου η παροχή αερίου είναι ανεπαρκής για να καλύψει τη ζήτηση αερίου («εξορθολογισμός»). Και στις δύο περιπτώσεις, ο ACER θα δημοσιεύσει μια «σημείωση απενεργοποίησης» στον ιστότοπό του.

Μηχανισμός αναστολής

Ο κανονισμός περιλαμβάνει μηχανισμό αναστολής, εάν εντοπιστούν κίνδυνοι για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τις ροές φυσικού αερίου εντός της ΕΕ ή κίνδυνοι αυξημένης ζήτησης αερίου.

Η Επιτροπή, η ESMA και η ACER θα παρακολουθούν και θα επανεξετάζουν διαρκώς τη λειτουργία του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς από την ημέρα έναρξης ισχύος του κανονισμού την 1η Φεβρουαρίου 2023. Ανά πάσα στιγμή, όταν εκδηλωθούν τέτοιοι κίνδυνοι ή διαταραχές της αγοράς, η Επιτροπή θα εγκρίνει εκτελεστική απόφαση για την αναστολή του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς.

Ο μηχανισμός διόρθωσης της αγοράς θα ανασταλεί, ιδίως εάν η ζήτηση φυσικού αερίου αυξηθεί κατά 15% σε ένα μήνα ή 10% σε δύο μήνες, οι εισαγωγές LNG μειωθούν σημαντικά ή ο όγκος συναλλαγών στο TTF μειωθεί σημαντικά σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πριν από ένα χρόνο.

Η απόφαση αναστολής θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα τεθεί σε ισχύ την επόμενη ημέρα.

Πεδίο εφαρμογής

Ο κανονισμός εισάγει μηχανισμό διόρθωσης της αγοράς σε εικονικές πλατφόρμες εμπορίας αερίου στην ΕΕ. Τα κράτη μέλη συμφώνησαν ότι ο μηχανισμός θα ισχύει για συμβόλαια παραγώγων για τον επόμενο μήνα, τρεις μήνες πριν και ένα χρόνο πριν. Αυτό αναφέρεται στο χρονικό διάστημα κατά το οποίο το συμβόλαιο μπορεί να αγοραστεί σε μια συγκεκριμένη τιμή πριν από τη λήξη του. Το ανώτατο όριο δεν θα ισχύει για τις εξωχρηματιστηριακές (OTC) συναλλαγές (όπου οι συμμετέχοντες συναλλάσσονται απευθείας μεταξύ δύο μερών, χωρίς να μεσολαβεί χρηματιστήριο), τις συναλλαγές μιας ημέρας και τις συναλλαγές εντός της ημέρας.

Έως τις 23 Ιανουαρίου 2023, η ESMA και ο ACER θα δημοσιεύσουν μια προκαταρκτική έκθεση δεδομένων σχετικά με την εισαγωγή του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς. Η ESMA και ο ACER θα αξιολογήσουν τις επιπτώσεις του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς στις χρηματοπιστωτικές και ενεργειακές αγορές και στην ασφάλεια του εφοδιασμού, για να επαληθεύσουν εάν τα βασικά στοιχεία και το πεδίο εφαρμογής του μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς εξακολουθούν να είναι κατάλληλα υπό το πρίσμα της χρηματοπιστωτικής και της ενεργειακής αγοράς και της ασφάλειας των εξελίξεων του εφοδιασμού και υποβάλλουν εκθέσεις στην Επιτροπή έως την 1η Μαρτίου 2023. Στη συνέχεια, η Επιτροπή προτείνει τροποποιήσεις για τον αποκλεισμό κόμβων εκτός του TTF από τον κανονισμό σε περίπτωση που η συμπερίληψή τους έχει αρνητικές επιπτώσεις στη λειτουργία του μηχανισμού, το αργότερο έως τις 31 Μαρτίου 2023.

Έως την 1η Νοεμβρίου 2023, η Επιτροπή θα προβεί σε αναθεώρηση του κανονισμού ενόψει της γενικής κατάστασης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο και βάσει αυτής της έκθεσης, ενδέχεται να προτείνει την παράταση της ισχύος του.

Κ. Μητσοτάκης: Ορόσημο η απόφαση των ΥΠΕΝ της ΕΕ

Ανάρτηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για την απόφαση των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ για την υιοθέτηση της πρότασης της Ελλάδας για την επιβολή πλαφόν στην χονδρική τιμή του φυσικού αερίου:

Συγκεκριμένα, ο πρωθυπουργός αναφέρει:

«Σήμερα είναι ένα ακόμη ορόσημο στη μακρόχρονη προσπάθειά μας να προστατεύσουμε τους πολίτες και τις επιχειρήσεις μας από τις υπερβολικές τιμές του φυσικού αερίου που προκλήθηκαν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο μηχανισμός διόρθωσης της αγοράς – πρόταση της Ελλάδας που υποβλήθηκε πριν από 9 μήνες- υιοθετήθηκε επιτέλους από τους υπουργούς Ενέργειας της Ευρώπης».

Today is another milestone in our long effort to shield our citizens and businesses from excessive gas prices caused by Russia’s invasion in Ukraine. The market correction mechanism -a GR proposal submitted 9 months ago- has finally been adopted by Europe's energy ministers.

— Prime Minister GR (@PrimeministerGR) December 19, 2022

Κ. Σκρέκας: Προϊόν συστηματικής προσπάθειας

Οπως σημειώνει σε ανακοίνωσή του το Υπ. Ενέργειας μετά από πολύωρες διαβουλεύσεις, το Συμβούλιο κατέληξε σε συμφωνία, με την ψήφιση Μηχανισμού διόρθωσης τιμών στις αγορές φυσικού αερίου. Το ανώτατο όριο τιμής ορίστηκε στα 180 ευρώ/MWh και θα ισχύει από 15 Φεβρουαρίου για τον δείκτη τιμών TTF και από 31 Μαρτίου 2023 για όλους τους υπόλοιπους δείκτες, μετά από αξιολόγηση του ESMA και του ACER.
Ο Μηχανισμός θα ενεργοποιείται όταν η τιμή του φυσικού αερίου θα υπερβαίνει τα 180 ευρώ για τρεις συνεχόμενες μέρες. Η διάρκεια ισχύος του Μηχανισμού καθορίζεται στον ένα χρόνο.

Σχετικά με την αναστολή του Μηχανισμού διόρθωσης της αγοράς αποφασίστηκε πως, σε περιπτώσεις που η εφαρμογή του σε κάποιο hub οδηγεί σε αρνητικές επιπτώσεις τις χρηματοπιστωτικές αγορές ή τις αγορές φυσικού αερίου, η Επιτροπή μπορεί να εξαιρεί ορισμένα παράγωγα από την εφαρμογή του Μηχανισμού.

Μετά το πέρας της Συνόδου, ο Υπουργός Περιβάλλοντος κι Ενέργειας έκανε την παρακάτω δήλωση: «Σήμερα η Ευρώπη πήρε μια ιστορική απόφαση για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης. Μια απόφαση υπέρ των πολιτών της. Χρειάστηκαν 9 μήνες από τη μέρα που ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πρότεινε πρώτος την επιβολή ενός ρεαλιστικού πλαφόν στις αγορές φυσικού αερίου από την Ε.Ε. Το σημερινό αποτέλεσμα δεν ήρθε τυχαία και χωρίς κόπο. Αποτελεί προϊόν συστηματικής προσπάθειας που καταβάλλαμε όλο αυτόν τον καιρό αλλά και της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης που - για μια ακόμη φορά - επέδειξαν τα κράτη- μέλη, προκειμένου η Ενωμένη Ευρώπη να αντιμετωπίσει την ενεργειακή κρίση. Η Ελλάδα αποδείχθηκε ακόμα μια φορά πρωτοπόρα στις κοινές πολιτικές των κρατών - μελών, ενώπιον των μεγάλων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια Σήμερα, κάναμε το χρέος μας απέναντι στους Ευρωπαίους πολίτες».