Εξίσωση με 4 «άγνωστους x» το καλάθι του νοικοκυριού

Ψηφίστηκε στη Βουλή η τροπολογία του υπουργείου Ανάπτυξης για το καλάθι του νοικοκυριού. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που συμφωνήθηκε στις αρχές του μήνα μεταξύ του υπουργού Ανάπτυξης Άδωνι Γεωργιάδης και των εκπροσώπων αλυσίδων σούπερ μάρκετ, στην οποία συναίνεσε και ο Σύνδεσμος Τροφίμων και βρίσκεται τα τελευταία εικοσιτετράωρα στην Επιτροπή Ανταγωνισμού.

Στόχος της πρωτοβουλίας, που αναμένεται να ξεκινήσει να εφαρμόζεται υποχρεωτικά από τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ με τζίρο άνω των 90 εκατ. ευρώ και προαιρετικά από τις μικρότερες, στις αρχές Νοεμβρίου και θα βρίσκεται σε ισχύ έως το τέλος Μαρτίου του 2023, είναι να συγκρατηθούν οι ανατιμήσεις τουλάχιστον σε αυτά τα προϊόντα που θα απαρτίσουν το καλάθι. Ωστόσο η αποτελεσματικότητά του θα κριθεί από τις κινήσεις σε τέσσερα επίπεδα: κυβέρνηση, αλυσίδες, προμηθευτές και καταναλωτές.

Με βάση την τροπολογία, οι αλυσίδες που θα συμμετάσχουν θα πρέπει να εντάσσουν ένα τουλάχιστον προϊόν από κάθε κατηγορία στο καλάθι του νοικοκυριού και να το διαθέτουν σε προσιτή τιμή, ιδίως συγκριτικά με τα υπόλοιπα προϊόντα της ίδιας κατηγορίας. Και η ομάδα προϊόντων που αυτή τη στιγμή έχει πιο προσιτή τιμή σε σχέση με τα ομοειδή της στο σύνολο των κωδικών είναι αυτή των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας (pl).

Κάτι που επιβεβαιώνεται και από το καλάθι που έχει φτιάξει η IRI -περιλαμβάνει 60 βασικά προϊόντα που πωλούνται στα σούπερ μάρκετ-, από το οποίο προκύπτει αφενός η ψαλίδα στην τιμή και αφετέρου ότι ο ρυθμός ανατιμήσεων είναι υψηλότερος στα pl απ’ ό,τι στα επώνυμα.

Το συγκεκριμένο καλάθι κοστίζει εφέτος 135,98 ευρώ αν πρόκειται για προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας (πέρυσι το αντίστοιχο καλάθι κόστιζε 123,89 ευρώ), στα 195,19 ευρώ από 180,97 ευρώ είναι η τιμή αν τα προϊόντα του καλαθιού είναι επώνυμα και στα 185,5 ευρώ από 173,2 ευρώ αν πρόκειται για μικτό καλάθι, αν δηλαδή περιλαμβάνει επώνυμα και pl.

Παρά το γεγονός ότι ο ρυθμός αύξησης των τιμών των pl είναι υψηλότερος από των επωνύμων, το γεγονός ότι η απόδειξη στο σύνολό της είναι χαμηλότερη έχει αυξήσει το ποσοστό των καταναλωτών που στρέφονται στην αγορά προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας. Σύμφωνα με τη Nielsen, η πορεία του μεριδίου των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας συνεχίζει την ανοδική του πορεία, έχοντας φτάσει στο εννεάμηνο το 14,4% (εξαιρουμένου του Discount καναλιού, δηλαδή της Lidl), αυξητική τάση που ξεκίνησε από τα μέσα του 2021 και έπειτα, οπότε και ξεκίνησαν να παρουσιάζονται γενικότερες πληθωριστικές τάσεις στην αγορά.

Όμως τα επώνυμα προϊόντα συνεχίζουν να κατέχουν τη μερίδα του λέοντος στην κατανάλωση και να αποτελούν τους πιο ισχυρούς «κράχτες». Οπότε το επόμενο μπρα δε φερ μεταξύ των αλυσίδων με φόντο το καλάθι θα παιχτεί στο ποια θα συγκεντρώσει τα μεγαλύτερα ονόματα -επώνυμα brands- στην καλύτερη τιμή. Αλλά και ποιες εταιρείες και με ποια προϊόντα θα δεχθούν να μπουν σε αυτό το καλάθι. Όχι μόνο γιατί όσοι μπουν στο καλάθι θα ελέγχονται, κατά προτεραιότητα, από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές ως προς τη συμμόρφωσή τους με τον ν. 4818/2021 περί αθέμιτης κερδοφορίας, αλλά και γιατί, μέχρι στιγμής, αρκετοί προμηθευτές και βιομήχανοι είναι επιφυλακτικοί απέναντι στο μέτρο.

Την ίδια στιγμή βέβαια υπάρχει ο κίνδυνος το καλάθι να κανιβαλιστεί από άλλες παρεμφερείς πρωτοβουλίες, δημιουργώντας σύγχυση στον καταναλωτή και πίεση προς τους προμηθευτές για μεγαλύτερες παροχές ή να δημιουργήσει πρόβλημα σε όσους προμηθευτές μείνουν έξω από αυτό.

Βέβαια ο τελικός κριτής του μέτρου είναι ο καταναλωτής, που το εννεάμηνο, σύμφωνα με στοιχεία της Nielsen, πλήρωσε το ψωμί και τα ζυμαρικά κατά 13% και 10,1% υψηλότερα, τα σπορέλαια 38,9% ακριβότερα σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα έναν χρόνο πριν. Ακριβότερα κατά 15,6% πλήρωσε τα ρολά κουζίνας και 12,7% το χαρτί υγείας.

Σύμφωνα με τη Nielsen, ο καταναλωτής εξακολουθεί να προβληματίζεται για τις τιμές, καθώς νιώθει περισσότερο από ποτέ ότι ακολουθούν ανοδική πορεία, με μια ξεκάθαρη αύξηση στο ποσοστό αυτών που το αναφέρουν (από το 72% το 2020 στο 99% το 2022), με βάση το πιο ανανεωμένα στοιχεία της έρευνας των Shopper Trends.