Πού οδηγεί το τελεσίγραφο για την πρώτη κατοικία

Οι διαρροές της κυβέρνησης μέσω των οποίων σχεδόν προαναγγέλλεται η μονομερής κατάθεση στη Βουλή του σχεδίου νόμου για την προστασία της πρώτης κατοικίας την ερχόμενη Παρασκευή δημιούργησαν νέα δεδομένα. 

Επίσημη αντίδραση δεν υπάρχει από καμία πλευρά και οι συζητήσεις για την εξεύρεση συμφωνίας συνεχίζονται. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως ακόμα και την ώρα που προέκυπταν οι κυβερνητικές διαρροές, σε εξέλιξη βρισκόταν τηλεδιάσκεψη -σε τεχνικό επίπεδο- με τους θεσμούς, με αντικείμενο το υπό συζήτηση νομοσχέδιο.

Ο χρόνος πλέον όμως είναι πιεστικός. Το ενδεχόμενο συμφωνίας έως την Παρασκευή είναι σχεδόν ανύπαρκτο, εκτός εάν η κυβέρνηση φέρει στη Βουλή ένα τελείως διαφορετικό πλαίσιο νόμου (όχι τόσο σε θέματα «περιμέτρου») σε σχέση με αυτό το οποίο έχει περιγράψει στους θεσμούς και επί του οποίου οι διαφορές στα βασικότερα μέτωπα παραμένουν αγεφύρωτες.

Επικεντρώνονται σε τρία κυρίως μέτωπα:

1. Το δημοσιονομικό. Ο Ντέκλαν Κοστέλο από την πλευρά της Κομισιόν έθεσε νωρίτερα στο συνέδριο (διεξάγεται στο Μουσείο Ακρόπολης, με τη συνεργασία Κομισιόν και ΙΟΒΕ) το δημοσιονομικό ζήτημα, σημειώνοντας πως σε ορίζοντα τετραετίας, το κόστος φτάνει τα 800 εκατ. ευρώ.

Πληροφορίες αναφέρουν όμως πως δεν είναι αυτή η παράμετρος η οποία θα μπορούσε να τινάξει τη συμφωνία στον αέρα. Εφόσον πιστοποιηθεί η ύπαρξη σχετικού δημοσιονομικού χώρου, θεωρείται πως «περνάει». Αντίθετα, το ενδεχόμενο να κριθεί η επιδότηση στεγαστικού δανείου ως «κρατική ενίσχυση» θα έθετε το ζήτημα σε άλλο επίπεδο. Το νομοσχέδιο πρέπει να εγκριθεί από την DG Comp, αναφέρουν πληροφορίες και η ετυμηγορία της δεν μπορεί να θεωρείται εκ των προτέρων θετική.

2. Τα επιχειρηματικά δάνεια και η «περίμετρος». Αντιμετωπίζεται ιδιαιτέρως αρνητικά από τους θεσμούς, το ενδεχόμενο τα επιχειρηματικά δάνεια με ενέχυρο πρώτης κατοικίας να εντάσσονται στο νέο πλαίσιο με τα ίδια κριτήρια με τα υπόλοιπα κόκκινα στεγαστικά δάνεια. Τα διάφορα «όρια», ένα πολυεπίπεδο πλαίσιο από «κόφτες» σε όριο δανείων, αξίας πρώτης κατοικίας, εισοδηματικών κριτηρίων, δημιουργούν επίσης γκρίνια και διαφωνίες αλλά για τους θεσμούς κόκκινη γραμμή είναι η προβλεπόμενη -εφόσον δεν αποσυρθεί η σχετική πρόθεση- μη ρευστοποίηση λοιπών περιουσιακών στοιχείων (δευτερεύουσας κατοικίας, αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, μετοχές, ομόλογα ή καταθέσεις…) για να καλυφθεί μέρος της κόκκινης οφειλής. Σε αυτές τις διατάξεις, «κουμπώνουν» οι παρατηρήσεις περί «ηθικού κινδύνου» και λανθασμένου σήματος στους δανειολήπτες.

3. Ο νόμος Κατσέλη. Κατά τα συμφωνηθέντα, ο νόμος Κατσέλη στο σύνολό του θα έπρεπε να έχει παύσει να ισχύει από τον περασμένο Δεκέμβριο. Με βάση τα αρχικώς συμφωνηθέντα, δεν θα υπήρχε σήμερα συζήτηση για διάδοχο πλαίσιο, εκτιμούν σύμφωνα με πληροφορίες οι θεσμοί. Η συζήτηση προέκυψε αλλά οι θεσμοί εμφανίζονται αμετακίνητοι, κατά τις πληροφορίες, στην ανάγκη να εκλείψουν δια παντός οι «κληρονομιές» του νόμου, ώστε να μην επαναληφθούν τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν κατά την άποψή τους εξαιτίας του νόμου Κατσέλη, όπως η προστασία κακοπληρωτών πίσω από προσφυγές η εκδίκαση των οποίων παίρνει χρόνια. Το ιδανικό κατά τους θεσμούς σενάριο θα προέβλεπε πλήρη κατάργηση όλων των ισχυουσών διατάξεων του νόμου Κατσέλη και ιδίως της δυνατότητας των δανειοληπτών να προσφύγουν στο δικαστήριο στον βαθμό όπου απορριφθούν από το νέο πλαίσιο προστασίας, διασφαλίζοντας και πάλι τη μη ρευστοποίηση των περιουσιακών τους στοιχείων.

Τι σημαίνει το no deal

Η προαναγγελία ενδεχόμενης μονομερούς ενέργειας δεν είναι απαραίτητο να σημαίνει πως το τελικό κείμενο το οποίο θα ψηφιστεί από τη Βουλή δεν θα έχει τη σύμφωνη γνώμη των θεσμών. Εκτιμάται, κατά πληροφορίες, πως μέχρι τη ψήφιση του νόμου, το παράθυρο συμφωνίας παραμένει ανοιχτό.

Ούτως ή άλλως, ήδη από χθες το ορόσημο έχει μεταφερθεί στο Eurogroup της 5ης Απριλίου, έναντι του EwG της 25ης Μαρτίου. Εάν τότε, στις 5 Απρίλη, κυβέρνηση και θεσμοί δεν έχουν συμφωνήσει, το Eurogroup δεν θα εγκρίνει την εφαρμογή των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, τα οποία οδηγούν στη «δόση» του 1 δισ. ευρώ. Το «κακό» εξαιτίας αυτής καθεαυτής της μη εκταμίευσης της δόσης είναι μικρό. Το ελληνικό δημόσιο έχει ταμειακά διαθέσιμα 37 δισ. ευρώ.

Την ίδια ώρα όμως, σε αυτό το ενδεχόμενο, το σήμα στις αγορές αναγνωρίζεται από όλες τις πλευρές πως θα είναι εξαιρετικά αρνητικό και επιπρόσθετα ανακύπτουν και πολιτικού χαρακτήρα ζητήματα. Κατά τις πληροφορίες, οι θεσμοί έχουν διαμηνύσει στην κυβέρνηση πως χωρίς έγκριση από το Eurogroup για την εκταμίευση της δόσης (δηλαδή συμφωνία για το νέο πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας), δεν πρόκειται να δοθεί η «άδεια» του ESM για πρόωρη αποπληρωμή μέρους των δανείων του ΔΝΤ, σχέδιο το οποίο φέρεται να αποτελεί διακαή πόθο της ελληνικής κυβέρνησης.

Στη συνέχεια η ΕΚΤ, κατά την πάγια διαδικασία, θα πρέπει να εκδώσει νέα «γνώμη» αναφορικά με τον ψηφισμένο πια νόμο. Το σήμα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αναφορικά με ενδεχόμενες επιπτώσεις στην κεφαλαιακή θέση των τραπεζών θεωρείται κρίσιμο.

Μια κάποια λύση…

Με τα σημερινά δεδομένα, πηγές κοντά στη διαδικασία θεωρούν πως οι διαφωνίες θα μπορούσαν να εκτονωθούν και οι θεσμοί κατά κάποιο τρόπο να βάλουν νερό στο κρασί τους, εάν η κυβέρνηση κατέθετε ένα σχέδιο νόμου στο οποίο θα διατηρούσε μόνο την επιδότηση δόσης στεγαστικού δανείου, απαλείφοντας τις διατάξεις σχετικά με τις υποχρεωτικές ρυθμίσεις δανείων και «κουρέματος» από τις τράπεζες, ή εάν «διέγραφε» με το παραπάνω σκεπτικό το νόμο Κατσέλη.

Μέχρι σήμερα όμως δεν έχει προκύψει τέτοια πρόθεση συμβιβασμού από το κυβερνητικό στρατόπεδο.