«Φαραωνικό» σχέδιο Δημαρά για την ανάπλαση του κέντρου της Αθήνας

Με κατεδαφίσεις παλαιών κτιρίων και αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς ιδεών σχεδιάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) να απαντήσει στην ανάγκη αναβάθμισης του κέντρου της Αθήνας.

Παράλληλα επεξεργάζεται διάφορα σενάρια για την άντληση κεφαλαίων, όπως οι «ευέλικτες συνεργασίες» με τον ιδιωτικό τομέα, αλλά και η καθιέρωση «πράσινου τέλους» στους δήμους, ώστε να χρηματοδοτηθούν οι αστικές αναπλάσεις.

Ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργος Δημαράς (φωτό) επανέλαβε χθες πως η απάντηση στα σημερινά προβλήματα του αστικού ιστού στο κέντρο της Αθήνας είναι η κατεδάφιση ακόμα και ολόκληρων οικοδομικών τετραγώνων. Στο στόχαστρο θα βρεθούν κτίρια που δεν είναι διατηρητέα, έχουν αφεθεί εδώ και χρόνια στη μοίρα τους και δεν υπάρχει λόγος αποκατάστασης.

Ο κ. Δημαράς μίλησε σε ημερίδα του ΥΠΕΝ για τις αστικές αναπλάσεις και τόνισε πως η βελτίωση της εικόνας της Αθήνας συνδέεται με τον πολλαπλασιασμό της επιφάνειας πρασίνου που αντιστοιχεί σε κάθε κάτοικο. Όπως είπε, «δεν υπάρχει άλλος τρόπος λύσης τριών και περισσοτέρων ταυτόχρονα προβλημάτων, χωρίς μακροχρόνιο πρόγραμμα απόσυρσης κτιρίων και κατεδάφισης μέρους ή ολόκληρων οικοδομικών τετραγώνων. Θα υπάρξει ούτως ή άλλως κατεδάφιση παλαιών κτιρίων, που δεν έχουν επάρκεια στατικής αντοχής σύμφωνα με τους κανονισμούς και δεν υπάρχουν άλλοι λόγοι να διατηρηθούν».

Παράλληλα με το πρόγραμμα κατεδάφισης, για το οποίο απαιτείται αλλαγή του θεσμικού πλαισίου («ακόμα και αναθεώρηση άρθρων του Συντάγματος») αλλά και σχεδιασμός για την άντληση των απαραίτητων κεφαλαίων αφού το κρατικό ταμείο είναι άδειο, θα λειτουργεί και πρόγραμμα αναβάθμισης όσων παλαιών κτιρίων διατηρηθούν.

Στόχος είναι να βελτιωθεί η ενεργειακή τους απόδοση, αλλά και να αναβαθμιστούν πολλές συνοικίες της πόλης, που σήμερα θυμίζουν βομβαρδισμένο τοπίο. Σύμφωνα με τον υφυπουργό Περιβάλλοντος, εκτός από το κέντρο, αναβάθμισης χρήζουν και άλλα κομβικά σημεία της πόλης όπως η περιοχή πέριξ των σιδηροδρομικών σταθμών Λαρίσης / Πελοποννήσου.

Κάθε σχέδιο ανάπλασης σκοντάφτει, πάντως, στο γνωστό θέμα του κατακερματισμού των ιδιοκτησιών και των εξ αδιαιρέτου οικοπέδων, όπου είναι δύσκολο να συμφωνήσουν οι εμπλεκόμενοι ώστε να υπάρξει παρέμβαση «σε κλίμακα οικοδομικού τετραγώνου». Κατά τον κ. Δημαρά, «σε οικοδομικό τετράγωνο 100 Χ 70 = 7.000 τετραγωνικών μέτρων με συντελεστή δόμησης 4.2, έχουμε μικτή δομήσιμη επιφάνεια 29.400 τ.μ., που αντιστοιχεί σε περίπου 400 με 500 ιδιοκτήτες». Όπως είπε, στο υπουργείο σκέφτονται να ενταχθεί στη μελλοντική ρύθμιση η πρόβλεψη σύμφωνα με την οποία για να προχωρήσουν τέτοιες επεμβάσεις, να απαιτείται η συναίνεση της πλειοψηφίας (του 60%) των ιδιοκτητών.

Η νομοθετική ρύθμιση

Για να προχωρήσει το σχέδιο, όπως είπε ο αρχιτέκτων-πολεοδόμος Βασίλης Γκοιμίσης, συνεργάτης του κ. Δημαρά, πρέπει να συνταχθεί νομοθετική ρύθμιση για την αστική διαχείριση και την υλοποίηση ολοκληρωμένων προγραμμάτων (χρηματοδότηση, εφαρμογή, παρακολούθηση).

Στο υπουργείο δηλώνουν πως την προσεχή Ανοιξη θα γίνει ο πρώτος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών για την Αθήνα του 2050 και θα ακολουθήσουν και άλλοι. Η χώρα μας είναι, πάντως, αρκετά εκτεθειμένη διεθνώς με τους «αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς» καθώς ουδέποτε εφαρμόστηκε η πρόταση για το Ελληνικό, ενώ ακυρώθηκε και το σχέδιο για την πεζοδρόμηση του Πανεπιστημίου, για το οποίο είχε επίσης διεξαχθεί διεθνής διαγωνισμός με τη στήριξη του Ιδρύματος Ωνάση.

Το σχέδιο νόμου θα καλύπτει και το θέμα της χρηματοδότησης των έργων ανάπλασης. Η αποζημίωση των ιδιοκτητών ακινήτων που θα απαλλοτριωθούν θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από την πραγματική τιμή που έχουν σήμερα οι ιδιοκτησίες τους, τόνισε ο κ. Δημαράς. Γι’ αυτό τοn λόγο, οι αποζημιώσεις σχεδιάζεται να είναι 50% αυξημένες σε σχέση με τις αντικειμενικές τιμές, ή να παρέχεται η δυνατότητα μετακίνησης σε κατοικίες με ίση ή μεγαλύτερη επιφάνεια και καλύτερη ποιότητα από εκείνη στην οποία διέμεναν οι πολίτες, μέσω μιας Τράπεζας Γης, με αξιοποίηση ακινήτων του Δημοσίου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Ένα παράδειγμα που χρησιμοποίησε ο υφυπουργός ΠΕΝ ήταν το ακίνητο της πρώην ΠΥΡΚΑΛ, επιφάνειας 157 στρεμμάτων, στοn δήμο Υμηττού.

Μια άλλη σκέψη προβλέπει την επιβολή νέου Πράσινου Τέλους στους δήμους (είτε σε οριζόντια βάση, για παράδειγμα το 1% του δημοτικού προϋπολογισμού, είτε για συγκεκριμένες πολεοδομικές ενότητες). Απαιτείται, επίσης, σειρά αποφάσεων ώστε να «αναστηθεί» ο θεσμός της Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης που σήμερα είναι ανενεργός. Στο τραπέζι είναι και οι συνεργασίες με τον ιδιωτικό τομέα μέσω ΣΔΙΤ κ.ά.

Ο πρόεδρος της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) και ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ Γιάννης Πολύζος παρουσίασε χθες ένα σχέδιο παρεμβάσεων κυρίως διαδημοτικού χαρακτήρα για τη δημιουργία δύο αστικών δακτυλίων στη Νότια και Νοτιοδυτική Αθήνα και τριών αστικών πυλών (δυτικού, νότιου και κεντρικού τομέα).