Το παρασκήνιο πίσω από τις κλειστές πόρτες των Eurogroup

«Η Ελλάδα στο χείλος του γκρεμού». Αυτό τον τίτλο έχει το έβδομο κεφάλαιο στο βιβλίο του Γερούν Ντάισεμπλουμ, που αναφέρεται στις κρίσιμες διαπραγματεύσεις του 2015 και στα πρόσωπα που «πρωταγωνίστησαν».

Στο βιβλίο «Η κρίση του ευρώ. Η ιστορία εκ των έσω σε Ευρώπη, Ελλάδα και Κύπρο», που παρουσιάστηκε επισήμως σε εκδήλωση στην Αθήνα, ο πρώην πρόεδρος του Eurogroup περιγράφει όσα ο ίδιος βίωσε το κρίσιμο εκείνο εξάμηνο. Στο επίμαχο κεφάλαιο γίνεται αναφορά σε μια σειρά δραματικών συνεδριάσεων, στο «δημοψήφισμα – καμικάζι» όπως το… βαφτίζει ο Γ. Ντάισεμπλουμ και στους «οπαδούς» του plan B, που οδηγούσε σε Grexit. Πρόκειται για μία αναλυτική εξιστόρηση των συζητήσεων για την Ελλάδα, με τα γεγονότα να δίνονται μέσα από την «ματιά» του συγγραφέα.

Ξεκινώντας τη διήγηση του ο πρώην πρόεδρος του Eurogroup αναφέρεται στο 2014 και μιλά για τη «μεταστροφή» των Ελλήνων πολιτικών. Όπως σημειώνει ο Αν. Σαμαράς «εναντιωνόταν όλο και περισσότερο στο αντιδημοφιλές μνημόνιο» και έδινε προτεραιότητα στις εκλογές που θα γινόντουσαν το 2015. Η πέμπτη αναθεώρηση δεν ολοκληρώνεται, ενώ το Δεκέμβριο του 2014 δίνεται μόνο μια δίμηνη παράταση του προγράμματος.

Μέσα σε αυτό το σκηνικό γίνονται οι εκλογές τον Ιανουάριο του 2015. Ο Γ. Ντάισεμπλουμ μιλά του για «την αντίθεση ανάμεσα στο νεαρό Αλέξη Τσίπρα και τον εκπρόσωπο της κατεστημένης πολιτική ελίτ Αντώνη Σαμαρά», που έδωσε το εκλογικό προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά αναφέρεται και στην έκπληξη που προκάλεσε η συνεργασία με τους ΑΝΕΛ, ένα ακραίο -όπως το χαρακτηρίζει στο βιβλίο- εθνικιστικό και αντισημιτικό κόμμα.

Η πρώτη επίσκεψη του στην Αθήνα περιλαμβάνει συνάντηση με τον Αλέξη Τσίπρα αλλά και επίσκεψη στο υπουργείο Οικονομικών. Στη.. διάσημη συνέντευξη ο Γ. Ντάισεμπλουμ λέει στο Γ. Βαρουφάκη «μόλις σκότωσε την τρόικα και χωρίς την τρόικα είστε μόνοι σας» για να ακουστεί μόνο η απάντηση του τότε υπουργού που ήταν «ουάου».

Στο βιβλίο ο πρώην πρόεδρος του Eurogroup αναφέρεται ουκ ολίγες φορές στο Γ. Βαρουφάκη, τον οποίο χαρακτηρίζει ως «τον ακριβότερο υπουργό Οικονομικών στην ιστορία». Περιγράφει αναλυτικά την τεταμένη σχέση του τότε υπουργού με αρκετούς από τους ομολόγους του, ενώ σημειώνει πως συνολικά «από τις 22 συνεδριάσεις οι 15 απέβησαν σχεδόν άκαρπες με τον Γ. Βαρουφάκη».

Σε όλη αυτή την πορεία ο Γ. Ντάισεμπλουμ αναφέρεται σε συνομιλίες του με τον Αλέξη Τσίπρα, τον αμερικανό υπουργό Οικονομικών Τζακ Λιου (που -όπως λέει- ήταν πάντα πρόθυμος να βοηθήσει) και όλους τους κρίσιμους παίκτες (όπως ο Μ. Ντράγκι και η Κ. Λαγκαρντ).

Το βαρύ κλίμα φαίνεται από το πρώτο Eurogroup του Φεβρουαρίου, όπου ο Γ. Βαρουφάκης μιλά για το μήνυμα του εκλογικού αποτελέσματος στην Ελλάδα. Ωστόσο το λόγο παίρνουν ομόλογοι του από άλλα κράτη. Του λένε για τους δικούς τους ψηφοφόρους (π.χ. ο Σλοβάκος υπουργός) αλλά και για την κατάσταση στη χώρα τους (π.χ. για τους μισθούς στη Λιθουανία). Και τότε ο Γ. Βαρουφάκης – σύμφωνα με το Γ. Ντάισεμπλουμ- μιλά για παράταση ή όπως την περιγράφει «την αρχή μιας νέα λογικής». Ακολουθεί τηλεφώνημα στην Αθήνα και σύμφωνα με όσα γράφονται στο βιβλίο δεν είχε πάρει εντολή και «ο Τσίπρας τον ανακάλεσε στην τάξη. No deal». Ακολουθούν νέες συζητήσεις για να βρεθεί κάποια φόρμουλα και μία ακόμα συνεδρίαση στις 20 Φεβρουαρίου.

Και φτάνει το Eurogroup στην Ρίγα στις 24 Απριλίου, όπου σύμφωνα με το Γ. Ντάισεμπλουμ η απομόνωση του Γ. Βαρουφάκη ήταν «τραγικά ορατή». Εκεί πολλοί υπουργοί -κυρίως ο Σλοβάκος- απαίτησαν να τεθεί σε επεξεργασία ένα σχέδιο Β, δηλαδή η προετοιμασία για Grexit. Ακολουθεί νέα τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αλ. Τσίπρα, ενώ ύστερα από λίγο ανασχηματίζεται η διαπραγματευτική ομάδα με τον Γ. Χουλιαράκη.

Οι συζητήσεις συνεχίζονται και το επόμενο δίμηνο, αλλά τελικά προκηρύσσεται το δημοψήφισμα, που όπως σημειώνει ο Γ. Ντάισεμπλουμ έγινε δεκτό με «κατάπληξη στην ευρωζωνη». Και η συνέχεια είναι εξίσου… ταραχώδης.

Την ίδια ημέρα που ο Αλ. Τσίπρας λαμβάνει ευρεία στήριξη από το Κοινοβούλιο να προχωρήσει σε παρεμβάσεις, φτάνει ένα mail από το υπουργείο Οικονομικών του Βερολίνου προς μια μικρή ομάδα ανώτατων υπαλλήλων στην ευρωζώνη. Αυτό όπως αναφέρεται στο βιβλίο «αφορούσε ένα σύντομο υπόμνημα με το οποίο η Γερμανία ναρκοθετούσε τη συζήτηση με την ελληνική κυβέρνηση».

Εκεί γίνεται αναφορά στην προσωρινή έξοδο από το ευρώ για τουλάχιστον πέντε χρόνια αν οι Έλληνες δεν ήταν διατεθειμένοι να κάνουν πολλές μεταρρυθμίσεις. «Το Grexit που μέχρι τότε στα διεθνή πολιτική όργανα κανείς δεν το είχε θίξει έπεσε αίφνης στο τραπέζι» λέει ο Γ. Ντάισεμπλουμ και προσθέτει «ήταν σαφές ότι ο Σόιμπλε σοβαρολογούσε».

Το περίφημο γερμανικό υπόμνημα, όπως λέει ο Γ. Ντάισεμπλουμ, περιελάμβανε μεταξύ άλλων και μια πρόταση που «σόκαρε τους πάντες». Την μεταφορά περιουσιακών στοιχείων 50 δισεκατομμυρίων σε ένα ταμείο, που θα έδρευε εκτός Ελλάδος. «Ο ένας το αποκάλεσε ενέχυρο, ο άλλος λεηλασία» αναφέρεται χαρακτηριστικά στο βιβλίο.

Ακολουθεί ένας μαραθώνιος διαβουλεύσεων αρχικά σε επίπεδο Eurogroup και στη συνέχεια σε επίπεδο ηγετών, με το θέμα του Υπερταμείου να κυριαρχεί. Και αφού επιτυγχάνεται συμφωνία για την παραμονή του στη χώρα, αρχίζουν οι διαφωνίες για το που θα κατευθύνονται τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις (δηλαδή στο χρέος ή για επενδύσεις στη χώρα). Αυτό ήταν ένα από τα τελευταία θέματα που διευθετήθηκαν, με το Γ. Ντάισεμπλουμ να αναφέρεται στη συνέχεια πως έγινε δεκτή η συμφωνία στις ευρωπαϊκές χώρες (όπου όπως λέει δεν έλειψαν και τα... πολιτικά παρατράγουδα).