Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος κυκλοφόρησε το τεύχος Αυγούστου/ Σεπτεμβρίου 2002 της περιοδικής έκδοσης South Eastern Europe and Mediterranean Emerging Market Economies Bulletin.

Πρόκειται για το πέμπτο τεύχος του 2002 της σειράς ”Τρέχουσα Ενημέρωση Χωρών” (”Country Updates”), το οποίο αποτελεί σύντομη επισκόπηση των οικονομικών εξελίξεων των εξής δέκα χωρών: Αίγυπτος, Αλβανία, Βουλγαρία, Ισραήλ, Κύπρος, Λίβανος, Σερβία και Μαυροβούνιο, Π.Γ.Δ.Μ., Ρουμανία και Τουρκία.

Η έρευνα αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο του γενικότερου ενδιαφέροντος της Τράπεζας για επέκταση των δραστηριοτήτων της στην ευρύτερη περιοχή και ανάδειξή της σε περιφερειακή δύναμη.



Τα κυριότερα συμπεράσματα που διατυπώνονται είναι τα εξής:

Στην Τουρκία ενισχύθηκαν περαιτέρω οι ενδείξεις για ισχυρή οικονομική ανάπτυξη κατά το τρέχον έτος, ενώ σημειώθηκε νέα αποκλιμάκωση του πληθωρισμού. Στις αρχές Αυγούστου ολοκληρώθηκε η τρίτη ανασκόπηση του τρέχοντος προγράμματος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και καταβλήθηκε η προγραμματισμένη δόση του δανείου, ύψους 1,1 δισ. δολαρίων.

Παρά την ταχεία αποκλιμάκωση του πληθωρισμού τα πραγματικά επιτόκια παραμένουν ιδιαίτερα υψηλά, λόγω της πολιτικής αβεβαιότητας ενόψει των πρόωρων βουλευτικών εκλογών του Νοεμβρίου, με αρνητικές επιπτώσεις στη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας.

Αποκλιμάκωση των πραγματικών επιτοκίων αναμένεται μετά το σχηματισμό νέας κυβέρνησης και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στην εγχώρια αγορά. Όμως, οι θετικές αυτές προοπτικές μπορεί να απειληθούν σε περίπτωση αστάθειας στην ευρύτερη περιοχή.

Στις 27 Αυγούστου ολοκληρώθηκαν με αρκετή καθυστέρηση η πρώτη και η δεύτερη ανασκόπηση του τρέχοντος οικονομικού προγράμματος της Ρουμανίας με το ΔΝΤ και καταβλήθηκαν η δεύτερη και η τρίτη δόση του δανείου, ύψους 109 εκατ. δολαρίων.

Στη συνέχεια, στις 12 Σεπτεμβρίου, εγκρίθηκαν από τη Διεθνή Τράπεζα δύο νέες συμφωνίες χρηματοδοτικής ενίσχυσης, συνολικού ύψους 318,6 εκατ. δολαρίων. Σημειώνεται ότι οι μακροοικονομικές επιδόσεις της χώρας είναι ιδιαίτερα θετικές (σταθερή ανάπτυξη, μειούμενος πληθωρισμός και βελτιούμενο αν και ακόμη μεγάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών).

Το επόμενο διάστημα οι αρχές της χώρας, για να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό και να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, θα εστιάσουν την προσοχή τους στην αντιμετώπιση των ελλειμμάτων των δημοσίων επιχειρήσεων, στη συγκράτηση των μισθών του δημοσίου τομέα και την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων, ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας.

Στη Βουλγαρία, οι ιδιωτικοποιήσεις συνεχίζονται με ικανοποιητικό ρυθμό και τα έσοδά τους έχουν ήδη ξεπεράσει το φετινό στόχο της κυβέρνησης. Παράλληλα, η συνεπής υλοποίηση του τρέχοντος οικονομικού προγράμματος με το ΔΝΤ αναμένεται ότι θα συμβάλλει στην εισροή πρόσθετων εισροών από διεθνείς οργανισμούς, καθώς και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των ιδιωτών επενδυτών καθιστώντας έτσι πιο δυνατή την εξωτερική χρηματοοικονομική θέση της χώρας. Η ιδιωτικοποίηση του τραπεζικού τομέα έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και το νέο τραπεζικό σύστημα παρουσιάζεται υγιές και κερδοφόρο.

Στη FYROM, οι εκλογές της 15ης Σεπτεμβρίου διεξήχθησαν σε ήρεμο κλίμα και με μεγάλη συμμετοχή, γεγονός που σηματοδοτεί την είσοδο της χώρας σε νέα περίοδο σταθερότητας. Η κυβέρνηση που θα προκύψει θα είναι σε θέση να διαπραγματευθεί νέα χρηματοδοτική συμφωνία με το ΔΝΤ και να επιταχύνει την υλοποίηση των αναγκαίων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο, αφενός, της δέσμευσης για εφαρμογή της συμφωνίας ειρήνης του περασμένου Αυγούστου και, αφετέρου, της προώθησης της Συμφωνίας Σταθερότητας και Συνεργασίας με την Ε.Ε.

Σημειώνεται ότι το κλίμα αβεβαιότητας που κυριάρχησε στην εγχώρια αγορά στη διάρκεια των δύο προηγούμενων ετών οδήγησε σε αρνητικές επιδόσεις τις επιχειρήσεις και συνεπώς το τραπεζικό σύστημα της χώρας.

Στη Σερβία και το Μαυροβούνιο το νέο Σύνταγμα της αναμορφωμένης ένωσης των δυο δημοκρατιών αναμένεται κατά τα τέλη Οκτωβρίου, μετά τις προεδρικές εκλογές της Σερβίας και τις βουλευτικές εκλογές του Μαυροβουνίου.

Η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα σταδιακά αποκαθίσταται, με την έκδοση νέας σειράς ομολόγων, ύψους 4,2 δισ. ευρώ, το προϊόν της οποίας θα δοθεί για την αποζημίωση των κατόχων καταθέσεων σε ξένο νόμισμα που πάγωσαν κατά τη δεκαετία του 1990. Όσον αφορά την πορεία της οικονομίας, η εξωτερική θέση της χώρας βελτιώνεται συνεχώς και οι μεταρρυθμίσεις προχωρούν με πολύ καλούς ρυθμούς.

Στην Αλβανία, τόσο το δημοσιονομικό όσο και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών δημιουργούν κάποια ανησυχία, χωρίς, όμως να υπάρχουν σοβαρές παρεκκλίσεις από το πρόγραμμα.

Οι δημοσιονομικοί στόχοι είναι εφικτοί, εάν οι φορολογικές και τελωνειακές μεταρρυθμίσεις αρχίσουν να αποδίδουν τα προβλεπόμενα έσοδα, ενώ το διευρυμένο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών φαίνεται ότι θα καλυφθεί με αυξημένες άμεσες ξένες επενδύσεις και επίσημες μεταβιβάσεις κεφαλαίου. Όσον αφορά τον τραπεζικό τομέα, η αναμόρφωση του τραπεζικού συστήματος αναμένεται να ολοκληρωθεί με την ιδιωτικοποίηση της τελευταίας κρατικής τράπεζας και με την αυστηρή εφαρμογή των ρυθμιστικών και εποπτικών κανόνων.

Πρόσφατα στοιχεία παρουσιάζουν τάση περαιτέρω επιβράδυνσης της οικονομίας της Κύπρου, εξαιτίας των αρνητικών εξελίξεων του τουρισμού – τομέα, ο οποίος αντιπροσωπεύει το 20% του ΑΕΠ. Οι αφίξεις τουριστών μειώθηκαν κατά 13,9% στο διάστημα Ιανουαρίου-Αυγούστου του τρέχοντος έτους, έναντι αύξησης 4,7% στο αντίστοιχο διάστημα του 2001.

Ως συνέπεια της ανωτέρω εξέλιξης αναθεωρήσαμε το στόχο μας για το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ από 2,9% σε 2% για το τρέχον έτος, στο κατώτατο δηλαδή σημείο των επίσημων προβλέψεων για ανάπτυξη 2-2,5%.

Στην Αίγυπτο, η πραγματική υποτίμηση της λίρας - κατά 20% από το Μάιο του 2000 – είχε ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των Αιγυπτιακών προϊόντων και υπηρεσιών, γεγονός που οδήγησε σε σχεδόν ισοσκελισμένο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στο τέλος του οικονομικού έτους 2001/02.

Η θετική αυτή εξέλιξη όσον αφορά τις επιδόσεις της Αιγυπτιακής οικονομίας σε συνδυασμό με τον περιορισμό της στενότητας σε ξένο συνάλλαγμα μειώνει τις πιέσεις για άμεση αλλαγή του συναλλαγματικού καθεστώτος.

Στο Ισραήλ ενισχύονται οι ενδείξεις για ύφεση μεγαλύτερη της αναμενόμενης λόγω του κλίματος αυξημένης αβεβαιότητας και της σοβαρής κάμψης του τουρισμού.

Παράλληλα, περαιτέρω πιέσεις στο νόμισμα ενδέχεται να ασκήσουν, αφενός μεν, ο νέος φόρος επί των χρηματιστηριακών κερδών (ο οποίος εισάγεται για πρώτη φορά με τη νέα φορολογική μεταρρύθμιση), αφετέρου δε, ενδεχόμενη αδυναμία έγκρισης από τη Βουλή αξιόπιστου περιοριστικού προϋπολογισμού για το 2003, πράγμα που αποτελεί απαραίτητο όρο για την αντιστροφή της ανησυχητικής τάσης αύξησης του δημοσίου χρέους.

Στο Λίβανο, η κυβέρνηση προσπαθεί να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και των διεθνών οργανισμών, προωθώντας έναν ακόμη πιο περιοριστικό προϋπολογισμό για το 2003 (στόχος για έλλειμμα 9,6% του ΑΕΠ, έναντι στόχου 17% το 2002 και ελλείμματος 20,1% το 2001).

Οι προωθούμενες δημοσιονομικές εξελίξεις συμβάλλουν στη δημιουργία πιο θετικού κλίματος πριν από τη σύνοδο των ”δωρητών” στο Παρίσι.