Κρατική νάρκη απειλεί άμεσα τις εξαγωγές

Προ του κινδύνου να πληρώσει, κυριολεκτικά, πολύ ακριβά ένα σημαντικό λάθος που έγινε το 2013, αλλά και την καθυστέρηση που έχει υπάρξει στη διόρθωσή του βρίσκεται η ελληνική οικονομία.

Πρόκειται για το λάθος της υπαγωγής του ανεξάρτητου έως τότε Εθνικού Συστήματος Διαπίστευσης (ΕΣΥΠ) στο Εθνικό Σύστημα Υπηρεσιών Ποιότητας που ιδρύθηκε με τον νόμο 4109/2013. Υπενθυμίζουμε ότι με τον συγκεκριμένο νόμο καταργήθηκαν και συγχωνεύθηκαν άρον άρον δεκάδες νομικά πρόσωπα του δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Μεταξύ αυτών και το ΕΣΥΔ, που αποτελεί τον μοναδικό εθνικό οργανισμό διαπίστευσης της Ελλάδας.

Πλην όμως, η απορρόφηση του ΕΣΥΔ από το ΕΣΥΠ (όπως έγινε και με τον Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης - ΕΛΟΤ και το Ελληνικό Ινστιτούτο Μετρολογίας - ΕΙΜ) αντιβαίνει του κοινοτικού δικαίου και συγκεκριμένα του καταστατικού του αρμόδιου ευρωπαϊκού εποπτικού φορέα (European co-operation for Accreditation - EA), που ορίζει ότι οι δραστηριότητες της διαπίστευσης πρέπει να είναι διακριτές (όπως προβλέπει και ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός 765/2008) και πλήρως ανεξάρτητες.

Και βάσει αυτής της αρχής, εάν έως τις 24 Απριλίου 2017 δεν έχει επέλθει ο λειτουργικός και οργανωτικός διαχωρισμός του ΕΣΥΔ, θα πάψει να αναγνωρίζεται ως φορέας διαπίστευσης. Μαζί του, θα καταργηθούν και όλες οι επιχειρήσεις πιστοποίησης και τα διαπιστευμένα εργαστήρια και κατ' επέκταση τα πιστοποιητικά που εκδίδουν για τις επιχειρήσεις-πελάτες τους. Συνεπώς άμεσος είναι ο κίνδυνος διακοπής των εξαγωγών, καθώς τα προς εξαγωγή προϊόντα θα χαρακτηρίζονται ως «μη πιστοποιημένα»...

Το μείζον αυτό θέμα έφεραν τον περασμένο μήνα στην επικαιρότητα ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) από κοινού με την Ελληνική Ένωση Διαπιστευμένων Φορέων Επιθεώρησης-Πιστοποίησης (HellasCert) και στη συνέχεια ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος (ΣΒΒΕ).

Αφορμή για την κινητοποίηση αποτέλεσε η προθεσμία που είχε δοθεί από τον ΕΑ στην ελληνική κυβέρνηση να "ανεξαρτητοποιήσει" το ΕΣΥΔ το αργότερο έως τις 28 Φεβρουαρίου. Βέβαια, παρά τις διαβεβαιώσεις της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης ότι το σχετικό νομοσχέδιο θα ήταν έτοιμο, κάτι τέτοιο δεν συνέβη.

Σύμφωνα με στελέχη της HellasCert, παρότι έχει περάσει ένας μήνας από την παρέλευση της προθεσμίας, το υπουργείο δεν έχει καταρτίσει ακόμη το σχετικό νομοσχέδιο. Στο ερώτημα αν δόθηκε κάποια παράταση από τον ΕΑ απαντούν: «Οχι, δεν δόθηκε παράταση, απλώς δεν έχει συνεδριάσει ακόμη η τεχνική επιτροπή του φορέα, η οποία θα λάβει τη σχετική απόφαση. Η σχετική συνεδρίαση έχει οριστεί για τις 24 Απριλίου και αν η Ελλάδα δεν έχει προχωρήσει στον λειτουργικό και οργανωτικό διαχωρισμό του ΕΣΥΔ, τότε θα πάψει να το αναγνωρίζει».

Τα ίδια στελέχη εκφράζουν εντονότατα πλέον την ανησυχία τους ότι το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο δεν θα είναι έτοιμο έως την προαναφερθείσα ημερομηνία, τονίζοντας ότι το υπουργείο έχει υπερβεί κατά πολύ τα χρονικά περιθώρια.

Καθησυχάζει το υπουργείο

Το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης, πάντως, έχει γνωστοποιήσει από τις 9 Φεβρουαρίου ότι έχει ήδη δρομολογήσει νομοθετική ρύθμιση που εξασφαλίζει τη συμμόρφωση του εθνικού οργανισμού διαπίστευσης με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και τα πρότυπα του ευρωπαϊκού φορέα διαπίστευσης ΕΑ και υποστηρίζει ότι κανένας κίνδυνος δεν υφίσταται για τις ελληνικές εξαγωγές και τον κλάδο της πιστοποίησης.

Μάλιστα σε σχετική ανακοίνωση, έκανε λόγο ότι η κυβέρνηση καλείται «να διορθώσει τα σπασμένα της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ. Στη σπουδή της να εμφανίσει μεταρρυθμιστικό έργο και περιορισμό των δαπανών, η κυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ συγχώνευσε το 2013 τον ΕΣΥΔ με τον ΕΛΟΤ και το ΕΙΜ, χωρίς καμία μελέτη και δίχως να λάβει υπόψη τις ενστάσεις του ευρωπαϊκού φορέα διαπίστευσης, παραβιάζοντας ευθέως την κοινοτική νομοθεσία για τον καθορισμό των απαιτήσεων διαπίστευσης και εποπτείας της αγοράς».

Πράγματι, σημειώνουν στελέχη της HellasCert, «πρόκειται για λάθος και βεβιασμένη ενέργεια της προηγούμενης κυβέρνησης, ωστόσο η παρούσα κυβέρνηση έχει ενημερωθεί αρμοδίως για τη "διόρθωσή" του από το 2015, ορίζοντας ως καταληκτική ημερομηνία την 28η Φεβρουαρίου 2017. Και κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει έως σήμερα, οπότε εύλογο είναι να ανησυχούμε».

Ευρύτερος ο κίνδυνος

Αν και το πρόβλημα ανακινήθηκε από την HellasCert, το θέμα, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί «κλαδικό», καθώς τόσο ο ΣΕΒ όσο και ο ΣΒΒΕ κάνουν λόγο για πιθανότατη εμπλοκή στις εξαγωγές.

Σύμφωνα με την HellasCert, οι συνέπειες από πιθανή αποτυχία συμμόρφωσης στις υποδείξεις της ΕΑ που θα αναστείλουν την αναγνώρισή του και τη συμμετοχή του σε πολυμερείς παγκόσμιες συμφωνίες θα είναι πολλαπλές και καταστροφικές για την ελληνική οικονομία.

Στην πράξη, αυτό θα σημάνει την αυτόματη κατάργηση της διεθνούς αναγνώρισης όλων των επιχειρήσεων πιστοποίησης στη χώρα καθώς και των διαπιστευμένων εργαστηρίων (μερικά από τα οποία είναι και κρατικά) και κατ' επέκταση των πιστοποιητικών που εκδίδουν για τις επιχειρήσεις-πελάτες τους.

Η εξέλιξη αυτή ισοδυναμεί όχι μόνο με την κατάρρευση της εγχώριας αγοράς των υπηρεσιών πιστοποίησης (δραστηριοποιούνται σήμερα περίπου 100 επιχειρήσεις, οι οποίες απασχολούν περισσότερους από 2.000 εργαζόμενους, οι μισοί από τους οποίους είναι μηχανικοί ενώ οι υπόλοιποι επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων), αλλά και με την ανάσχεση των εξαγωγών και συνολικά των συναλλαγών για μια σειρά από προϊόντα και υπηρεσίες από και προς το εξωτερικό.

Ιδιαιτέρως για την ευρωπαϊκή αγορά, η κατοχή πιστοποίησης αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την πραγματοποίηση εξαγωγών, ενώ εξίσου ή και περισσότερο αναγκαία είναι η πιστοποίηση για την εισαγωγή προϊόντων (CE) από τις ασιατικές αγορές, για τις οποίες η χώρα μας αποτελεί πύλη εισόδου.

Κατά τους παραγωγικούς φορείς, μια απώλεια της αναγνώρισης του ΕΣΥΔ θα επηρεάσει άμεσα ή έμμεσα περισσότερες από 50.000 επιχειρήσεις, οι οποίες απασχολούν το 26% της συνολικής απασχόλησης και αντιστοιχούν στο 18% του ΑΕΠ (αγροδιατροφή, δομικά υλικά, τουριστικά καταλύματα, ηλεκτρολογικός εξοπλισμός, βιομηχανικός εξοπλισμός, μηχανήματα κ.ά.) και θα βρεθούν αντιμέτωπες με τον κίνδυνο να τεθούν προσωρινά εκτός αγοράς, να χάσουν διεθνείς συμφωνίες και παραγγελίες και να υποστούν εκ νέου το σχετικό κόστος πιστοποίησης, την οποία θα αναζητήσουν από κάποιον άλλο αναγνωρισμένο φορέα του εξωτερικού.

Τι είναι η διαπίστευση (accreditation)

Η διαπίστευση είναι η επίσημη αναγνώριση από έναν αρμόδιο αναγνωρισμένο φορέα ο οποίος ονομάζεται οργανισμός διαπίστευσης (accreditation body), ότι ένας άλλος οργανισμός (π.χ. φορέας/εταιρεία πιστοποίησης, ελέγχου, επαλήθευσης, ή εργαστήριο μετρήσεων και δοκιμών) είναι ικανός να παρέχει συγκεκριμένες υπηρεσίες ή λειτουργίες (π.χ. έκδοση πιστοποιητικών συμμόρφωσης, έκδοση εκθέσεων ελέγχου ή/και δοκιμών, έκδοση εκθέσεων επαλήθευσης κ.λπ.).

Η διαπίστευση είναι σημαντική καθώς βεβαιώνει την τεχνική επάρκεια, αξιοπιστία και καταλληλόλητα των οργανισμών που διαπιστεύει, προκειμένου αυτοί (δηλαδή οι επιχειρήσεις πιστοποίησης) να εξασκούν με αξιοπιστία για λογαριασμό τους τις δραστηριότητες πιστοποίησης, τεχνικών ελέγχων και δοκιμών.

Τι είναι η πιστοποίηση (certification)

Πιστοποίηση είναι η επιβεβαίωση από έναν τρίτο ανεξάρτητο φορέα (διαπιστευμένη επιχείρηση πιστοποίησης) ότι προϊόντα, διεργασίες, συστήματα ή πρόσωπα συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις συγκεκριμένων τυποποιητικών εγγράφων τα οποία ονομάζονται πρότυπα ή προδιαγραφές, και εγγυώνται την ποιότητα.

Η πιστοποίηση αποτελεί προϋπόθεση για την ασφαλή και ποιοτική διακίνηση πληθώρας προϊόντων και υπηρεσιών βιομηχανικής ή καταναλωτικής χρήσης. Ενδεικτικά αναφέρονται: τρόφιμα, δομικά υλικά, καλλυντικά, μηχανήματα και βιομηχανικός εξοπλισμός, ηλεκτρολογικός εξοπλισμός, κατασκευές, παιχνίδια, ιατρικός εξοπλισμός, ξενοδοχειακά καταλύματα κ.ά.).