Τα μέτρα και αντίμετρα που μπλοκάρουν τη συμφωνία

Σε κανένα Eurogroup των τελευταίων μηνών, ο πήχης των προσδοκιών δεν είχε μπει τόσο χαμηλά. Κανείς, από καμία πλευρά, δεν μιλά για το ενδεχόμενο συμφωνίας σε άμεσο χρονικό ορίζοντα (χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του Γερούν Ντάισελμπλουμ), ενώ ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος προσέρχεται στη σημερινή συνεδρίαση του συμβουλίου με τρία καυτά θέματα, στα οποία η πρόοδος είναι μηδενική: εργασιακά, ασφαλιστικό και ενεργειακά.

Τα δε αντίμετρα παραμένουν επίσης ανοιχτά, με την κυβέρνηση να μην έχει πάρει ούτε τη μείωση 35% του ΕΝΦΙΑ την οποία μέσω διαρροών είχε προαναγγείλει, ούτε μείωση του ΦΠΑ σε ενέργεια και εστίαση. Αντ’ αυτών στο προσκήνιο βρίσκονται μειώσεις φόρων για τις επιχειρήσεις και τα φυσικά πρόσωπα των ανώτερων εισοδηματικά τάξεων, οι οποίες εκτιμάται πως δύσκολα θα λειτουργήσουν ως επαρκές γλυκαντικό για τους βουλευτές της συγκυβέρνησης, προκειμένου να ψηφίσουν μια πολιτικά δύσπεπτη συμφωνία, παρά τα παράλληλα μέτρα για την παιδική φτώχεια, την ανεργία και τα νοικοκυριά στα όρια της φτώχειας.

Τα μηνύματα τα οποία έχουν σταλεί στην κυβέρνηση, σύμφωνα με πληροφορίες, αναφέρουν ότι το κουαρτέτο των δανειστών δεν πρόκειται να επιστρέψει στην Αθήνα, εάν η κυβέρνηση δεν κάνει μεγάλα βήματα πίσω στα ανοιχτά θέματα της διαπραγμάτευσης που αφορούν στα εργασιακά, στα ενεργειακά και στο ασφαλιστικό.

Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, όπως φάνηκε στην τηλεδιάσκεψη της περασμένης Παρασκευής, δεν προτίθεται να συνεχίσει τη συζήτηση για αυτά τα θέματα με τους τεχνοκράτες των δανειστών. Αναμένεται να επιδιώξει πολιτική λύση σε ανώτερο επίπεδο και δεν αποκλείεται σήμερα, πριν το Eurogroup, το δίδυμο Ευκλείδη Τσακαλώτου-Έφης Αχτσιόγλου να επιδιώξουν την εξεύρεση πολιτικών συμμαχιών στις Βρυξέλλες.

Οι ανακοινώσεις μετά το Eurogroup κρίνονται καθοριστικής σημασίας για το σήμα που θα δοθεί στις αγορές και τις πιθανές αναταράξεις τις εβδομάδες που έρχονται. Ένα κλίμα αδιεξόδου δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα οδηγούσε σε νέα αύξηση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων, με περαιτέρω αρνητικές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία, η οποία μετρά ήδη αύξηση των εκροών καταθέσεων από το τραπεζικό σύστημα, αύξηση των κόκκινων δανείων και έξαρση της αβεβαιότητας. Οι ανακοινώσεις αναμένεται να λάβουν υπόψη και αυτές τις παραμέτρους.

Πού κόλλησε

Η διαπραγμάτευση επί της ουσίας έχει κολλήσει σε τρία μέτωπα ιδιαίτερης πολιτικής βαρύτητας. Η κυβέρνηση εκλήθη να συμφωνήσει σε μείωση κύριων και επικουρικών συντάξεων κατά 1,8 δισ. ευρώ, μια κι έξω το 2020. Δεν χρειάζεται πολλή ανάλυση για να αντιληφθεί κανείς την πολιτική δυσκολία μιας τέτοιας απόφασης.

Στο εργασιακό, δεν είναι μόνο η κάθετη αντίδραση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων που επιδίωκε η κυβέρνηση. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το Ταμείο  ζητά οι ομαδικές απολύσεις να γίνονται με μια απλή ειδοποίηση από την πλευρά των εργοδοτών, χωρίς να μπαίνει καν στη συζήτηση της διοικητικής διαδικασίας των προεγκρίσεων, που βάζει στο τραπέζι η ελληνική κυβέρνηση.

Στα ενεργειακά, τα «structural measures» τα οποία απαίτησαν οι εκπρόσωποι του κουαρτέτου και στην τελευταία απόπειρα συμβιβασμών της περασμένης Παρασκευής έκαναν κυβερνητικό στέλεχος να πει στη συνέχειαν μεταξύ σοβαρού και αστείουν «τσακωθήκαμε δυο ώρες», για να προσθέσει ότι υπάρχει η προσδοκία συμφωνίας «έως το τέλος του χρόνου»…

Στην τροπή που πήρε η διαπραγμάτευση δεν είναι άμοιρη ευθυνών η συζήτηση αναφορικά με τα περιβόητα αντίμετρα. Το αρχικό κυβερνητικό αφήγημα με μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 35%, μείωση του ΦΠΑ στην ενέργεια και την εστίαση και ένα δάνειο 3 δισ. ευρώ για δημιουργία θέσεων απασχόλησης δεν βγήκε.

Οι εμπλεκόμενες πλευρές βρίσκονται κοντά σε συμφωνία, αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές, αλλά το πακέτο παραμένει ανοιχτό στο πλαίσιο της συνολικής διαπραγμάτευσης. Τα μέχρι τώρα σχεδόν συμφωνημένα μέτρα αφορούν σε μείωση του φόρου εισοδήματος για τις επιχειρήσεις, μείωση των συντελεστών φορολογίας εισοδήματος για τα ανώτερα εισοδηματικά κλιμάκια των φυσικών προσώπων και κάποια μείωση του ΕΝΦΙΑ, η οποία δεν έχει προσδιοριστεί ούτε ως προς το μέγεθος ούτε αναφορικά με το ποιους θα αφορά.

Σύγκλιση υπάρχει για παράλληλα μέτρα αναφορικά με την καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας, την τόνωση της απασχόλησης, την ενίσχυση των νοικοκυριών στα όρια της φτώχειας (στέγαση- θέρμανση) αλλά και την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα. Όταν η κυβέρνηση όμως καλείται παράλληλα να εφαρμόσει μείωση του αφορολόγητου στις 5.900 ευρώ με πρώτο συντελεστή 22%, που μεταφράζεται σε φόρο εισοδήματος στο μηνιάτικο των 500 ευρώ και μαχαίρι 1,8 δισ. ευρώ στις συντάξεις, τα αντίμετρα των δανειστών δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι μπορούν να σταθούν επαρκή για την ψήφιση μιας επώδυνης συμφωνίας.